Hết thời nộp phạt để công trình tồn tại?

Đáng chú ý là một số vi phạm trong quản lý, vận hành nhà chung cư vốn là nguyên nhân dẫn tới tranh chấp, khiếu nại giữa chủ đầu tư với cư dân đã được cụ thể hóa hoặc tăng mức phạt trong Nghị định 139/2017/NĐ-CP. Cụ thể, phạt tiền từ 250 đến 300 triệu đồng nếu chủ đầu tư tự ý chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng phần sở hữu chung, sử dụng chung hoặc tự ý chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng phần diện tích không phải để ở trong nhà chung cư có mục đích hỗn hợp.

Mức phạt này cũng được áp dụng với hành vi tính diện tích căn hộ hoặc phần diện tích khác trong nhà chung cư thuộc sở hữu riêng sai quy định hoặc không bố trí diện tích để làm nhà sinh hoạt cộng đồng theo quy định. Nghị định cũng quy định mức phạt 100-150 triệu đồng nếu chủ đầu tư không tổ chức hội nghị nhà chung cư lần đầu theo quy định; chậm bàn giao hoặc bàn giao không đầy đủ, không đúng đối tượng nhận kinh phí bảo trì chung cư theo quy định.

Về việc áp dụng biện pháp tạm dừng cung cấp điện, nước đối với công trình xây dựng không phép, sai phép, Bộ Xây dựng cho biết đã đề cập khi xây dựng dự thảo Nghị định số 139/2017/NĐ-CP, tuy nhiên Bộ Tư pháp cho rằng đây không phải là biện pháp ngăn chặn, nên sau đó đã loại bỏ nội dung này khỏi dự thảo.

Tại các buổi tiếp xúc cử tri và làm việc với các địa phương, biện pháp cắt điện, nước công trình vi phạm được bàn thảo theo hướng cần phải có, để xử lý hiệu quả hành vi vi phạm. Vì vậy, Bộ Xây dựng sẽ đề xuất Chính phủ trong thời gian tới ban hành chỉ thị tăng cường công tác quản lý trật tự xây dựng, trong đó bổ sung biện pháp ngừng cung cấp điện, nước song song với trình tự xử lý vi phạm trật tự xây dựng...

Phá dỡ nếu xây dựng sai phép

Một điểm mới đáng chú ý là thay vì cho phép phạt để tồn tại với một số công trình vi phạm như trước đây, cơ quan chức năng sẽ áp dụng biện pháp đình chỉ thi công 60 ngày để chủ đầu tư công trình vi phạm điều chỉnh giấy phép, hoặc xin phép xây dựng theo quy định. Nếu sau 60 ngày, chủ đầu tư xuất trình giấy phép xây dựng phù hợp thì công trình được tiếp tục thi công, nếu không sẽ ra quyết định tháo dỡ. 

Tuy nhiên, quy định này đã gây ra sự băn khoăn và được bàn luận nhiều ngay từ khi soạn thảo. Theo ông Nguyễn Quang Thắng, Chủ tịch UBND phường Dịch Vọng Hậu (quận Cầu Giấy), thực tế việc đình chỉ thi công công trình xây dựng vi phạm rất khó khăn; lực lượng chức năng không thể giám sát liên tục 24/24 giờ. Nếu như không áp dụng biện pháp mạnh ngay từ đầu mà để chủ đầu tư có 60 ngày làm thủ tục điều chỉnh giấy phép xây dựng, rất có thể chủ công trình có thêm thời gian âm thầm hoàn thiện và đưa người vào ở, sử dụng công trình vi phạm, việc xử lý sau này càng khó khăn. 

Song cũng có nhiều ý kiến cho rằng, đây là một bước tạo điều kiện cho người dân “thêm lần nữa khắc phục sai phạm” trong tình hình thực tế quy hoạch xây dựng chi tiết chưa phủ kín, việc xin giấy phép xây dựng còn phức tạp. Quy định này chỉ áp dụng trong giai đoạn quá độ theo tình hình của từng địa phương. Về trình tự, thời gian cũng như các thủ tục để xử lý các công trình không phép, sai phép sẽ quy định rõ hơn trong thông tư hướng dẫn Bộ Xây dựng đang soạn thảo.

Ông Đỗ Văn Bình, Giám đốc Công ty TNHH Thiết kế xây dựng Đỗ Gia nhận xét, nghị định có hiệu lực chắc chắn sẽ mang đến nhiều điều tích cực, trước hết là có tính răn đe với các chủ đầu tư có ý định sai phạm. Thêm vào đó, là cơ sở tạo ra sự minh bạch, yên tâm hơn cho khách hàng khi mua chung cư, hạn chế những mâu thuẫn không đáng có giữa cư dân và chủ đầu tư dự án.

Theo nhận định chung, nghị định mới đã siết chặt quy trình quản lý xây dựng hơn và có khả năng làm thay đổi trật tự xây dựng theo hướng tích cực. Vấn đề còn lại là sự phối hợp vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước và các cấp chính quyền địa phương.