Bắc Ninh: Ngày giỗ tổ Họ Nguyễn Xuân - Đường về nguồn cội

Theo dõi MTĐT trên

                            “Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây”

Đại lễ giỗ Tổ họ Nguyễn Xuân ngày 30 tháng giêng âm lịch hằng năm là nghi thức thiêng liêng, nhân văn, sâu sắc. Không chỉ mang ý nghĩa gắn kết tình cảm huyết thống con cháu dòng họ Nguyễn Xuân hướng về nguồn cội, đoàn kết trong dòng họ và đoàn kết muôn dân trăm họ trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam. Mà còn tôn vinh và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc, góp phần xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Bia đá Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính tại Văn miếu Quốc tử giám Hà Nội.

 Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính ( 1588 - 1647), người làng Phù Chẩn, tục gọi là làng Cháy vì thế  dân gian quen gọi là Trạng Cháy, địa danh này gắn liền với truyền thuyết Thánh Gióng. Trên đường đánh đuổi giặc Ân xâm lược, ngựa sắt của Phù Đổng Thiên Vương đã phun lửa thiêu cháy cả làng (nay là xã Phù Chẩn, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).

Vào đời vua Lê Thần Tông, niên hiệu Dương Hòa thứ 3 (1637), ông đã thi đỗ trạng nguyên khoa Đinh Sửu và được Triều Đình gia phong "Tam nguyên đặc tiến kim tử, vinh lộc đại phu, khai quốc Trạng nguyên tước Thọ Ngạn Hầu". Ông là người văn võ kiêm toàn, đồng thời là một nhà giáo, nhà sư phạm mẫu mực và tài năng, làm quan đến Lại Bộ Tả Thị Lang, Nhập Thị Kinh Diên, tước Đạo Ngạn Bá, khi mất được truy tặng Thượng thư Bộ Binh.

Theo gia phả và văn bia dòng họ, nhà thờ cụ Trạng được xây dựng từ những năm 1631, vốn là gia cư của cụ Trạng và gia đình, sau khi qua đời con cháu chuyển nhà ở thành nhà thờ quan Trạng. Nhà thờ còn bảo lưu nhiều tài liệu cổ vật quý giá như gia phả, ngai thờ, câu đối, hương án, hệ thống các tấm bia đá có niên đại thời Lê Nguyễn cùng với những ghi chép về quan Trạng, qua nhiều đợt tu bổ, tôn tạo, công trình hiện nay mang phong cách kiến trúc thời Nguyễn. Năm 1998, nhà thờ cụ Trạng Nguyên Nguyễn Xuân Chính vinh dự được UBND tỉnh Bắc Ninh xếp hạng di tích lịch sử văn hóa.

Dòng họ Nguyễn Xuân tính đến nay đã trải qua nhiều thế kỷ và truyền được đến 22 đời. Ở mỗi đời, với các cụ tiền bối, ở mỗi vị thế khác nhau trong xã hội đều để lại tiếng thơm cho dòng họ.

Điển hình như cụ Nguyễn Xuân Chính đỗ Trạng nguyên năm 1637, cháu nội của cụ Trạng là Nguyễn Xuân Đỉnh đỗ Tiến sĩ năm 1676, và cả hai đều được ghi danh trên bia Rùa ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám - Hà Nội, đây được xem là trường đại học đầu tiên của nước Việt Nam.

Ngày Giỗ Tổ dòng họ Nguyễn Xuân diễn ra vào ngày 30 tháng giêng âm lịch hàng năm tại Nhà thờ họ (xóm Sóc ­- xã Phù Chẩn - Tx Từ Sơn - tỉnh Bắc Ninh). Trước ngày giỗ hàng tuần, bác trưởng họ sẽ thông báo cho tất cả các hộ gia đình là con cháu trong họ đến Nhà thờ họ để họp.

Ban khánh tiết sẽ chuẩn bị một cách kỹ lưỡng, thống nhất phân công cụ thể công việc của từng người trong ngày làm giỗ. Ai nấy đều cảm thấy hãnh diện và tự hào lắm.

Lễ phát thưởng cho các cháu đạt thành tích cao trong học tập.

 Các con cháu noi gương tổ tiên để phát triển trên tất cả các lĩnh vực: chính trị, quân sự, ngoại giao, kinh tế, văn hóa – xã hội, góp phần vào sự nghiệp phát triển của quê hương đất nước. Dòng họ Nguyễn Xuân có thêm chi họ ở Trung Định (xã Mai Trung – huyện Hiệp Hòa – tỉnh Bắc Giang), nơi thờ cụ Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đỉnh vào ngày 26 tháng 02 âm lịch hàng năm là ngày giỗ Tổ họ.  

Đây là ngày con cháu đang làm ăn sinh sống ở khắp nơi về mà gặp nhau tại nhà thờ của dòng họ để nhớ về nguồn gốc của mình, ôn lại những giá trị, những truyền thống của họ mình, những tấm gương tiêu biểu của người trong họ qua nhiều năm.

Đây cũng là dịp người trong họ trao đổi tâm tư, tình cảm, nhận biết và củng cố các mối quan hệ theo tôn ty trật tự dòng họ.

Là cơ hội để gặp lại tất cả anh em trong dòng tộc nhiều đời. Già trẻ lớn bé, vai vế đủ cả. Khi về với mái nhà chung này thì việc quan trọng nhất là cách xưng hô cho sao phải phép. Chả vậy mà có câu: “Bé bằng củ khoai cứ vai mà gọi”. Có nhiều người dù ít tuổi nhưng lại có chức to trong dòng họ, được gọi là cụ trẻ, bà trẻ…

Ngày giỗ họ ngày càng thêm nhiều ý nghĩa hơn, khi Hội khuyến học họ hằng năm tổ chức trao thưởng cho con cháu học hành đỗ đạt , góp phần làm rạng danh dòng họ. Ngoài ra nếu con cháu nào có hoàn cảnh khó khăn nhưng học hành chăm chỉ cũng được mọi người động viên, hỗ trợ.

Một số hình ảnh ngày giỗ họ Nguyễn Xuân tại Phù Chẩn, Từ Sơn, Bắc Ninh.