Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL đến năm 2030
Đó là nội dung của buổi tọa đàm trực tuyến diễn ra ngày 29/9 tại TP Hồ Chí Minh do Ban Kinh tế T.Ư, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tổ chức.
Tọa đàm có sự tham dự và chủ trì bởi: TS. Nguyễn Thành Phong, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương; PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh; PGS, TS Huỳnh Thành Đạt, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ (KH và CN).
Buổi tọa đàm nhằm mục tiêu tổng kết thực tiễn từ các kết quả nghiên cứu khoa học trong khuôn khổ Chương trình KH và CN phục vụ sự phát triển bền vững vùng Tây Nam Bộ giai đoạn 2014 – 2020, góp phần làm sâu sắc thêm cơ sở lý luận khoa học và thực tiễn từ các nhiệm vụ đã triển khai tại vùng ĐBSCL, từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp phát triển bền vững vùng đến năm 2030, tầm nhìn 2045.
Với 20 tham luận của các đại biểu tập trung vào công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng ĐBSCL, những vấn đề đặt ra cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Kiến nghị những nhận thức, quan điểm cho các nội dung này cần được nhấn mạnh trong nghị quyết của Đảng.
Ông Nguyễn Thành Phong, nhấn mạnh: Đảng, Nhà nước luôn quan tâm đặc biệt đến vùng ĐBSCL. Nhiều chủ trương chính sách, nguồn lực, triển khai nhiều giải pháp để phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội của ĐBSCL, nhất là trong bối cảnh khu vực này đang và dự báo tiếp tục chịu tác động nặng nề nhất của suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu.
Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 20/1/2003 của Bộ Chính trị khóa IX về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL thời kỳ 2001-2010; Kết luận số 28-KL/TW, ngày 14/8/2012 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL thời kỳ 2011-2020 là một trong những chủ trương lớn định hình chiến lược phát triển ĐBSCL của Đảng và Nhà nước.
Sau nhiều năm triển khai thực hiện, vùng ĐBSCL đã có sự phát triển rõ rệt, đạt được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt là nông nghiệp và nông thôn. Kinh tế tăng trưởng khá với chất lượng được nâng lên, mô hình tăng trưởng chuyển đổi từ chiều rộng sang chiều sâu; cơ sở vật chất được tăng cường; diện mạo đô thị và nông thôn có nhiều đổi mới; văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ; mức sống của người dân được nâng lên; quốc phòng - an ninh được bảo đảm.
Tuy nhiên, ĐBSCL đang đối mặt với nhiều rủi ro từ suy thoái tài nguyên - môi trường và tác động của biến đổi khí hậu do đây là vùng đất rất mẫn cảm với sự thay đổi tự nhiên. Tài nguyên và môi trường vùng ĐBSCL đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng. Hoạt động tăng cường khai thác tài nguyên đất và nước tại các quốc gia thượng nguồn sông Mê Kông đã làm biến đổi sâu sắc chế độ dòng chảy và phù sa vùng ĐBSCL.
Ông Huỳnh Thành Đạt, Bộ Trưởng Bộ KH&CN cho biết: Việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm trong sự nghiệp bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 là một trong những định hướng trọng tâm được Bộ ưu tiên nguồn lực cho công tác nghiên cứu khoa học, phát triển nguồn lực trong thời gian qua, nhằm phục vụ cho việc phát triển bền vững vùng ĐBSCL một cách căn cơ, bài bản với tâm nhìn dài hạn. Trong giai đoạn từ năm 2016-2020 đã có nhiều chương trình Công nghệ cấp quốc gia phục vụ cho vấn đề này: Chương trình KHCN ứng phó với biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên thiên nhiên và môi trường; Chương trình KHCN phòng tránh thiên tai và bảo vệ môi trường; Chương trình KHCN phục vụ phát triển bền vững Vùng Tây Nam bộ.
Để tập trung phát triển bền vững tại vùng ĐBSCL, Bộ trưởng Bộ KH&CN đề xuất phải hình thành các dự án, nhiệm vụ KHCN lớn mang tính liên ngành, liên vùng thuộc các Chương trình KHCN cấp quốc gia đang được tái cấu trúc để nghiên cứu, giải quyết những vấn đề lớn, bức thiết có tính hệ thống. Xây dựng các hệ thống đo đạt, giám sát tự động các thông số về môi trường, thổ nhưỡng, khí hậu, thủy văn… để kịp thời thông tin, chủ động phục vụ công tác dự báo và triển khai giải pháp nhằm kịp thời ứng phó theo từng giai đoạn, nhất là ứng phó với tác động của hiện tượng thời tiết cực đoan; đẩy mạnh đầu tư ứng dụng và nhân rộng các mô hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đặc biệt là vùng không chủ động được nguồn nước, thường xuyên xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm ngập mặn sang phát triển nông nghiệp đang dạng…
Cùng với đó, cần tập trung nghiên cứu giải pháp KHCN để đảm bảo nguồn nước ngọt lâu dài, cấp nước ngọt chủ động, hợp về sinh cho các vùng khan hiếm nước ven biển; Sớm đưa vào ứng dụng thực tiễn các kết quả thành công của các hoạt động KHCN vào việc thực hiện các giải pháp chống sạt lở bờ biển, bờ sông thuộc Chương trình KHCN; chú trọng đảm bảo hạ tầng …
Bộ trưởng Bộ KH&CN cũng đề nghị TP Cần Thơ nghiên cứu thành lập Trung tâm nghiên cứu tiếp nhận và chuyển giao công nghệ nhằm đẩy mạnh việc tiếp nhận, nghiêm cứu phát triển ứng dụng KHCN và đổi mới sáng tạo, phục vụ phát triển KHCN của phát triển kinh tế xã hội của cả vùng ĐBSCL; các tỉnh trong vùng cần chú trọng đầu tư các trường ĐH trong vùng, các Viện nghiên cứu của vùng ĐBSCL để phát huy thế mạnh, hiệu quả thế mạnh nghiên cứu, đồng hành cùng các doanh nghiệp được xem là các trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo, tạo nguồn năng lượng tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế của vùng.
Đại học Quốc gia-TPHCM với vai trò là một trung tâm nghiên cứu và đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, là trung tâm đào tạo nhân lực có chất lượng cao có nhiều hoạt động đột phá, tiên phong trong các hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. Theo Giám đốc ĐHQG-TP.HCM Vũ Hải Quân, thời gian qua, với sứ mệnh thực hiện nhiệm vụ chiến lược Quốc gia, nhiệm vụ phát triển vùng của đất nước, ĐHQG-HCM đã chủ động chuẩn bị về đội ngũ nghiên cứu, phối hợp với các địa phương vùng Tây Nam bộ xây chương trình khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững cho khu vực này.
2 chiến lược được ĐHQG-HCM cụ thể hóa, đó là: Kết nạp thành viên mới (đã kết nạp ĐH An Giang), cùng với đó là mở phân hiệu tại tỉnh Bến Tre, đây là những cơ sở vừa có chức năng đào tạo, vừa có chức năng nghiên cứu gắn chặt chẽ với vùng ĐBSCL. Thông qua Bộ KH&CN cùng Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam đồng chủ trì Chương trình nghiên cứu khoa học công nghệ phục vụ phát triển bền vững Tây Nam bộ giai đoạn 2014- 2019, nhằm chuyển giao ứng dụng tổng hợp liên ngành giải quyết các vấn đề phức tạp, cấp bách đang đặt ra trong thực tiễn phát triển bền vững vùng Tây Nam bộ, góp phần thực hiện thành công Nghị quyết số 120 của Chính phủ. Các kết quả nghiên cứu của Chương trình Tây Nam bộ trong giai đoạn này đã chỉ ra rằng: Vùng ĐBSCL có nhiều tiềm năng và lợi thế để phát triển nhưng chưa được khơi dậy để phát huy bền vững; nhiều thách thức về môi trường và biến đối khí hậu là nguyên nhân làm giảm lợi thế cạnh tranh của vùng.
Tại Tọa đàm, các đại biểu, các nhà khoa học tập trung làm rõ đặc điểm, thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng đồng bằng sông Cửu Long. Những thành tựu đạt được, hạn chế, yếu kém và nguyên nhân, những vấn đề đặt ra cho công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trong giai đoạn phát triển tới của vùng. Làm rõ đặc điểm, thực trạng và những vấn đề đặt ra trong việc xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng ĐBSCL. Những thành tựu đạt được, hạn chế, yếu kém và nguyên nhân, những vấn đề đặt ra cho việc xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm của Vùng trong giai đoạn phát triển tiếp theo.
Trên cơ sở đó, kiến nghị những nhận thức, quan điểm cho công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với những biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL cần được nhấn mạnh trong nghị quyết của Đảng. Kiến nghị những nhận thức, quan điểm cho việc xây dựng chuỗi giá trị ngành và sản phẩm vùng ĐBSCL cần được nhấn mạnh trong nghị quyết của Đảng. /.
PV (T/h)
Bạn đang đọc bài viết Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL đến năm 2030. Thông tin phản ánh, liên hệ đường dây nóng : 0912 345 014 Hoặc email: [email protected]
