Bếp than tổ ong - Nguyên nhân của ô nhiễm không khí

Theo dõi MTĐT trên

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Ở Việt Nam, than tổ ong được sử dụng rất rộng rãi. Nó là chất đốt hàng ngày của nhiều gia đình và các hàng quán phục vụ đông người. Hay tại các đơn vị bộ đội, cơ quan xí nghiệp, trường học, nhà hàng, tiệm ăn,… Tuy nhiên, nhiều người lại không hề biết rằng than tổ ong đang mang theo những nguy cơ tiềm ẩn. Ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe con người.

Theo nghiên cứu của Viện Khoa học và Công nghệ môi trường về đánh giá tác hại của bếp than tổ ong đối với môi trường và sức khỏe. Quá trình nghiên cứu, thu thập thông tin về thực trạng và ý thức bảo vệ sức khỏe của cộng đồng trước tác hại của bếp than tổ ong cho thấy, đa số người dân lựa chọn sử dụng bếp than do chi phí thấp, tiện lợi. Thế nhưng đáng lo ngại là tại các hộ gia đình sử dụng bếp than tổ ong, có nhiều trường hợp mắc bệnh hô hấp và tim mạch.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Khi đốt than tổ ong sẽ phát sinh ra bụi (trong đó có bụi mịn PM2.5) và khí/hơi thải khác (CO2, CO, SO2, PAHs…). Những độc tố này không làm người sử dụng phát bệnh ngay lập tức mà sau thời gian dài mới phát bệnh. Các chất ô nhiễm phát sinh từ quá trình đốt than tổ ong chủ yếu gây ra các bệnh về hô hấp, tim mạch và ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn. Người tham gia đốt than có thể phơi nhiễm với CO và PM2.5 thông qua 3 con đường là hít thở, tiếp xúc và tiêu hóa. Đặc biệt, quá trình đốt than ở trong không gian kín (trong nhà) sẽ khiến người đun rơi vào nguy cơ rủi ro cho sức khỏe do hít phải khí CO và bụi PM2.5 cao hơn khi đốt than ở bên ngoài.

Vì vậy, nghiên cứu đã tập trung vào quan trắc, đánh giá phơi nhiễm của người dân với bụi mịn PM2.5 và khí CO phát thải trong quá trình sử dụng bếp than tổ ong. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tại khu vực gần bếp cao hơn khu vực đầu hướng gió và xa bếp gấp 7 - 10 lần. Nguy cơ rủi ro khi phơi nhiễm trực tiếp với CO là đáng kể (41% số mẫu phơi nhiễm vượt qua khuyến cáo của WHO-2004); nguy cơ rủi ro ung thư khi phơi nhiễm trực tiếp PM2.5 ở mức độ trung bình, vượt quá mức khuyến cáo của US-EPA (2004). Hệ số rủi ro ung thư (ILCR) của hai đối tượng (người đun trực tiếp và người không trực tiếp đun nấu), tại khu vực nghiên cứu biến thiên từ 1.5E-06 đến 3.8E-06. Như vậy, người dân tại khu vực nghiên cứu đều chịu nguy cơ rủi ro ung thư ở mức trung bình theo đánh giá của EPA, nghĩa là nằm ở mức 2/3 và khuyến cáo cần tiếp tục nghiên cứu để xác định rõ về nguy cơ này.

Hà Nội đang đứng trước hiểm họa về ô nhiễm không khí, đó là một thực tế đáng buồn khi nhiều tháng nay. thành phố này đứng trong top những thành phố có chất lượng không khí kém nhất.

Một trong những nguồn phát tán ô nhiễm nguy hại là khói từ bếp than tổ ong. Trước thực trạng đó, UBND thành phố Hà Nội đã có chủ trương loại bỏ bếp than tổ ong, trên địa bàn thành phố trước ngày 31/12/2020.

Theo sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội, trung bình Thủ đô tiêu thụ hơn 500 tấn than mỗi ngày, đồng thời sẽ phát thải 1.870 tấn khí CO2 vào bầu không khí. Điều đó có nghĩa, một ngày bầu không khí Thủ đô phải gánh chịu lượng khí khổng lồ gây hiệu ứng nhà kính.

Nhằm cải thiện chất lượng không khí và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, TP Hà Nội đã triển khai chương trình thay thế bếp than tổ ong bằng các bếp cải tiến, thân thiện với môi trường. Mục tiêu đến hết năm 2020 là loại bỏ bếp than tổ ong trên toàn thành phố. Mục tiêu chung của thành phố được người dân hết sức ủng hộ.

GS.TS Đặng Hùng Võ ,nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, việc Hà Nội thí điểm xóa sổ bếp than tổ ong từ 2020 là tất yếu, cần thiết.

"Tôi cho rằng đây là chủ trương hoàn toàn đúng. Là bởi vì chúng ta cũng biết là than tổ ong thì sẽ thải ra CO2 rất nhiều. Và đây cũng là một nguồn gây ô nhiễm khiến bầu không khí Hà Nội thời gian qua ô nhiễm thuộc vào nhóm đầu của thế giới. Người dân thì chưa chuyển kịp sang những giải pháp khác trong việc nấu nướng của mình, do vậy lộ trình chuyển đổi trong khoảng hơn 1 năm là vừa phải. Hiện nay chúng ta cũng có thể thay thế bằng gas chẳng hạn, tôi nghĩ là chi phí cũng sẽ tăng hơn than tổ ong một chút. Tất nhiên thành phố cũng cần đưa ra những giải pháp để không tăng chi phí chất đốt khi không dùng than tổ ong mà dùng các loại chất đốt khác mà không ảnh hưởng tới môi trường", GS.TS Đặng Hùng Võ nói.

Theo ông Lê Tuấn Định - Phó Giám đốc Sở TN&MT Hà Nội, Thành phố  Hà Nội sẽ tiếp tục triển khai nhiều giải pháp tăng cường, nâng cao nhận thức của người dân để thay thế sử dụng bếp than tổ ong bằng các loại bếp khác an toàn và thân thiện với môi trường. Đặc biệt là tại các khu vực nội thành, nơi tập trung đông dân cư, có nhiều đối tượng dễ bị tổn thương như người già, trẻ nhỏ và phụ nữ có thai. “Với những nỗ lực từ các cấp chính quyền, sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị và toàn thể người dân đang sinh sống, làm việc trên địa bàn TP, chúng tôi tin rằng, đến cuối năm 2020, Hà Nội sẽ thực hiện xóa bỏ hoàn toàn bếp than tổ ong, góp phần cải thiện môi trường không khí, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân Thủ đô” - ông Định chia sẻ.

Chủ trương xóa bỏ bếp than tổ ong từ năm 2021 của thành phố Hà Nội là hoàn toàn đúng. Bởi không chỉ ảnh hưởng sức khỏe người sử dụng, bếp than tổ ong cũng là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường khiến bầu không khí Thủ đô thời gian qua lên đến mức ô nhiễm thuộc nhóm đầu thế giới.

PGS.TS Nguyễn Đức Khiển