Bộ Xây dựng: Tài trợ lập quy hoạch không được gắn với lựa chọn nhà đầu tư

Theo dõi MTĐT trên

Bộ Xây dựng vừa có văn bản số 1154 gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương yêu cầu tăng cường quản lý công tác lập quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng.

Văn bản cho biết thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các địa phương đang đẩy mạnh công tác lập quy hoạch, trong đó có quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng. Thời gian qua, nhiều địa phương đã có văn bản đề nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn về việc nhận tài trợ kinh phí, tài trợ sản phẩm quy hoạch và các vấn đề liên quan.

Để đảm bảo thực hiện đồng bộ, đúng quy định pháp luật, Bộ Xây dựng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương:

Tăng cường chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc thực hiện nghiêm các quy định về tài trợ kinh phí để lập quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng theo đúng quy định pháp luật. Sử dụng kinh phí tài trợ lập quy hoạch phải đảm bảo thực hiện theo đúng quy định pháp luật về quy hoạch, quy hoạch đô thị, xây dựng, pháp luật về ngân sách nhà nước và các quy định pháp luật khác liên quan;

Việc triển khai lập đồ án quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng được các tổ chức, cá nhân tài trợ kinh phí phải đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về trách nhiệm, thẩm quyền và trình tự, thủ tục tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt theo quy định tại Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị;

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm đảm bảo việc tài trợ kinh phí lập quy hoạch là tự nguyện, không điều kiện, không vì lợi ích của nhà tài trợ làm ảnh hưởng tới lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội cũng như tính minh bạch trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch và không gắn với việc lựa chọn nhà đầu tư;

Lựa chọn nhà đầu tư triển khai thực hiện dự án đầu tư xây dựng theo quy hoạch được duyệt phải tuân thủ theo quy định pháp luật về đầu tư, kinh doanh bất động sản, đất đai và pháp luật khác có liên quan; không để lợi dụng trục lợi, lợi ích nhóm,... đảm bảo công khai, minh bạch và công bằng.

Cũng theo văn bản của Bộ Xây dựng, Điều 19 Luật Xây dựng năm 2014 (sửa đổi, bổ sung tại Luật số 35/2018/QH14 và Luật số 62/2020/QH14) quy định: Nhà nước bảo đảm kinh phí theo quy định của pháp luật cho công tác lập quy hoạch xây dựng; Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài tài trợ kinh phí để lập quy hoạch xây dựng.

Khoản 1 và khoản 2 Điều 12 Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 quy định kinh phí cho công tác lập và tổ chức thực hiện quy hoạch đô thị bao gồm: Kinh phí từ ngân sách nhà nước được sử dụng để lập và tổ chức thực hiện quy hoạch chung, quy hoạch phân khu và các quy hoạch chi tiết không thuộc dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức kinh doanh; Kinh phí của tổ chức, cá nhân được sử dụng để lập quy hoạch thuộc dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức kinh doanh. Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài tài trợ kinh phí để lập quy hoạch xây dựng.

“Đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương rà soát, xây dựng kế hoạch lập quy hoạch, lập danh mục dự án quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng và kế hoạch kinh phí từ ngân sách nhà nước làm cơ sở để chủ động bố trí kinh phí lập quy hoạch trên địa bàn theo quy định tại Điều 5 Nghị định 44/2015/NĐ-CP.

Đồng thời tiếp tục thực hiện nghiêm các nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chỉ thị số 05/CT-TTg, Quyết định số 1398/QĐ-TTg, Nghị quyết số 119/NQ-CP và Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Thông báo số 74/TB-VPCP ngày 17.3.2022 của Văn phòng Chính phủ; chỉ đạo bổ sung nội dung đã thực hiện trong báo cáo gửi Bộ Xây dựng theo quy định tại chế độ báo cáo thống kê ngành Xây dựng, làm cơ sở để Bộ Xây dựng tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện”, văn bản cho biết.

Trước đó, tại Văn bản số 74/TB-VPCP ngày 17.3.2022 của Văn phòng Chính phủ thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về đẩy nhanh tiến độ quy hoạch và tham vấn định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 có nội dung chỉ đạo:

Quy hoạch phải đề xuất được cơ chế, chính sách để phát huy lợi thế, tiềm năng và hạn chế được những bất cập, mâu thuẫn, thách thức của cơ quan, đơn vị, địa phương. Trong tổ chức thực hiện phải lựa chọn được nhà thầu tư vấn tốt, khuyến khích nhà thầu tư vấn nước ngoài và lắng nghe ý kiến góp ý, phản biện của các nhà khoa học, chuyên gia;

Phải có tổ giúp việc tương đối chuyên nghiệp, chuyên trách làm công tác quy hoạch và phải có người đứng đầu trực tiếp chỉ đạo; Làm tốt công tác tuyên truyền, công khai minh bạch và xin ý kiến quy hoạch theo quy định; Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia hiện đại, thuận lợi cho các bộ, ngành, địa phương sử dụng, khai thác và tập trung vào dữ liệu dùng chung; Công tác công bố quy hoạch, quản lý quy hoạch phải thực hiện theo đúng quy định, bảo đảm chất lượng, hiệu quả, chống bệnh hình thức.

Tài trợ kinh phí lập quy hoạch: có thực sự không vụ lợi?

Liên quan đến việc các tổ chức, cá nhân tài trợ kinh phí lập quy hoạch, Người Đô Thị đã từng có nhiều bài viết phản ánh, chỉ ra những bất cập của quy định hiện hành, những khoảng trống pháp luật có thể làm mất đi sự khách quan, minh bạch, khoa học của quy trình lập quy hoạch, cài cắm lợi ích của các doanh nghiệp tài trợ trong đồ án quy hoạch như PGS-TS-KTS. Nguyễn Hồng Thục (Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Nghiên cứu định cư và Năng lượng bền vững) từng bày tỏ quan ngại về việc tài trợ kinh phí lập quy hoạch khu vực trung tâm Hòa Bình, Đà Lạt:

“Ai sẽ kiểm soát sự công khai, minh bạch nếu chính công ty tài trợ này sau đấy sẽ đầu tư một trong các phương án khách sạn đồi Dinh đang trưng cầu dân ý? Ai sẽ tin kết quả đấu thầu chọn nhà đầu tư như chính quyền Đà Lạt đang trấn an dư luận sẽ thật sự khách quan, công bằng nếu doanh nghiệp trúng thầu cũng là doanh nghiệp địa ốc duy nhất có tên trong quyết định phê duyệt quy hoạch?”.

Trao đổi với Người Đô Thị, TS. Nguyễn Hồng Hạnh (Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế xây dựng và Đô thị; nguyên Phó Cục trưởng Cục Phát triển Đô thị, Bộ Xây dựng) cũng từng có ý kiến: Khi tổ chức, cá nhân tài trợ kinh phí cho cơ quan quản lý nhà nước địa phương để lập quy hoạch thuộc phạm vi quản lý của địa phương đó, thì có thể hiểu theo một cách tích cực đó là sự đóng góp để giúp giảm bớt chi ngân sách cho cơ quan nhà nước ở địa phương.

Tuy nhiên, nếu bên cạnh mặt tích cực đó thì liệu có mặt tiêu cực gì không? Và sự tài trợ ở đây có thực sự là vô tư, không vụ lợi không? Và nếu không vô tư, có vụ lợi thì điều đó có gây ra tổn hại cho cộng đồng dân cư và cộng đồng xã hội không và ảnh hưởng, tổn hại như thế nào?

“Theo quy định tại khoản 2 Điều 12 Luật Quy hoạch đô thị năm 2009: "Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và tổ chức, cá nhân nước ngoài tài trợ kinh phí để lập quy hoạch đô thị". Tuy nhiên, tôi cho rằng các quy định của Luật cần phải được quy định chi tiết tại văn bản dưới luật như Nghị định của Chính phủ hoặc Thông tư của Bộ quản lý ngành, để đảm bảo việc thực thi luật có hiệu quả trong thực tế áp dụng.

Cụ thể ở đây cần có quy định rõ hơn kinh phí tài trợ sẽ được phép tài trợ cho loại đồ án quy hoạch cấp nào, không được phép tài trợ cho loại đồ án quy hoạch cấp nào. Hoặc quy định việc tài trợ đó cần đảm bảo tính không vụ lợi của cá nhân, tổ chức tài trợ thì có lẽ sẽ không tốn nhiều công sức, giấy mực như đồ án quy hoạch Khu Hòa Bình của Đà Lạt…

Đối với những khu vực trọng yếu, nhạy cảm về di sản, văn hóa, lịch sử như Khu Hòa Bình của Đà Lạt, chính quyền nên có một ứng xử khác, cần có trách nhiệm hoàn lại cho người ta và nên dùng tiền ngân sách địa phương cho việc nghiên cứu quy hoạch theo đúng quy định pháp luật”.

Trong bài viết: “Khi nhà đầu tư tài trợ lập quy hoạch tỉnh”, Người Đô Thị cũng đã chỉ ra nhiều bất cập của quy định pháp luật hiện hành mà từ khía cạnh kinh tế, nếu quy hoạch Nhà nước không nắm, để rơi vào tay tư nhân, sẽ tiềm ẩn rủi ro đối với sự phát triển của đất nước. Xuất phát từ động cơ thực hiện những phần có thể thu lợi, tư nhân không hướng đến mục tiêu lập quy hoạch tối ưu theo nhu cầu xã hội...