Thứ sáu, 29/03/2024 21:15 (GMT+7)

Cần đồng bộ các giải pháp quản lý ô nhiễm môi trường công nghiệp

MTĐT -  Thứ năm, 13/08/2020 17:02 (GMT+7)

Theo dõi MTĐT trên

Cùng với sự phát triển của công nghiệp hóa và đô thị hóa, nhiều loại chất thải khác nhau có xu hướng gia tăng, nhất là từ các hoạt động sản xuất công nghiệp.

Giải quyết vấn đề này, thời gian qua, Chính phủ đã thực hiện đồng bộ các giải pháp, qua đó, gắn phát triển kinh tế, xã hội với công tác bảo vệ môi trường. 

Tuy nhiên vấn đề này không thể giải quyết một sớm một chiều vì chúng ta phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, bất cập nhất là việc thiếu giải pháp đồng bộ.

Như chúng ta biết, nguyên nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường do hoạt động công nghiệp bắt nguồn từ việc xả các loại chất thải (nước thải, khí thải, chất thải rắn, chất thải nguy hại) vào môi trường.

Ở nước ta hiện nay, tốc độ phát sinh rác thải đang dao động từ 0,35-0,8kg/người/ngày. Rác thải là sản phẩm tất yếu của cuộc sống được thải ra từ các hoạt động sản xuất, sinh hoạt hàng ngày của con người. Cùng với mức sống của con người hiện đại và công cuộc công nghiệp hóa ngày càng phát triển mạnh, lượng rác thải ra môi trường ngày càng nhiều với các thành phần phức tạp và đa dạng. Xử lý rác đã là một vấn đề nóng bỏng ở các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Thực tế việc xử lý và quản lý rác thải công nghiệp mặc dù đã có nhiều tiến bộ nhưng chưa thể ngang tầm với nhu cầu đòi hỏi. Hiện nay, lượng rác ở các khu đô thị được đưa đến bãi chôn lấp tập trung chỉ đạt khoảng 60-65%, lượng rác còn lại bị ném xuống ao hồ, sông ngòi, ném bên vệ đường. Còn ở khu vực nông thôn, rác thải hầu như không được thu gom và có thể bắt gặp ở bất cứ đâu.

Báo động về ô nhiễm rác thải công nghiệp ở Việt Nam. Ảnh TL


Ở khu vực khám chữa cho người bệnh, dù rất nhiều bệnh việc đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc cải thiện điều kiện môi trường theo hướng xanh, sạch, đẹp nhưng vẫn còn những bất cập trong việc thu gom và tiêu hủy rác thải y tế, nhất là những loại chất thải có các thành phần nguy hại, Đây cũng chính là nguy cơ tiềm ẩn đối với môi trường và con người.

Rác thải chỉ thực sự đem lại nguy cơ khi con người không quan tâm đến công tác quản lý, thu gom và xử lý. Nếu nhà nước tạo điều kiện giúp đỡ và nâng cao nhận thức cho cộng đồng, và giúp họ làm quen với công nghệ xử lý rác một cách thân thiện thì ngược lại, rác thải sẽ là nguồn tài nguyên quý giá để tái sử dụng phục vụ con người.

Ở các nước phát triển, việc thu gom và phân loại rác để tái sử dụng đã trở thành một việc làm bình thường, những túi đựng rác đều do các gia đình bỏ tiền mua ở cửa hàng. Tại đây người dân coi rác thải không phải đồ bỏ đi mà cố gắng tận dụng những thứ còn có ích nhằm đem lại lợi ích và làm trong sạch môi trường sống của họ.

Tỷ lệ thu gom rác thải công nghiệp ở Việt Nam đang đạt khoảng 35%. Tình trạng xử lý, quản lý rác kém hiệu quả đã và đang tạo nên một làn sóng dư luận trong cộng đồng, đặt ra thách thức lớn đối với nhiều cấp, ngành, đặc biệt là ngành môi trường.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, chất thải rắn công nghiệp phát sinh trên địa bàn thành phố hiện nay khoảng 863,2 tấn/ngày chủ yếu tập trung từ hoạt động sản xuất công nghiệp, trong đó, lượng rác không nguy hại phát sinh khoảng 646 tấn/ngày. Hiện nay, các đơn vị, cơ sở sản xuất thường tự phân loại ngay tại nguồn để phục vụ nhu cầu tái chế, tái sử dụng lại, phần chất thải rắn công nghiệp nguy hại được hợp đồng với đơn vị có chức năng để thu gom, vận chuyển, xử lý. Tỷ lệ thu gom rác thải không nguy hại 85-90%, tương đương 549-581 tấn/ngày và xử lý khoảng 382-405 tấn/ngày.

Theo số liệu thống kê từ báo cáo quản lý chất thải nguy hại của các chủ nguồn thải, các chủ xử lý (cơ sở hành nghề xử lý chất thải nguy hại) báo cáo Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, tổng khối lượng chất thải nguy hại công nghiệp phát sinh trên địa bàn thành phố có tỷ lệ gia tăng trung bình khoảng 20%/năm. Lượng chất thải nguy hại công nghiệp trung bình trong giai đoạn 2015-2018 phát sinh khoảng 217,2 tấn/ngày; tỷ lệ thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đã thống kê được khoảng 99% (tương đương với 215 tấn/ngày), còn lại một số cơ sở do lượng chất thải phát sinh quá ít hiện được lưu giữ tạm thời tại cơ sở. Liên quan đến chất thải rắn y tế, theo số liệu thống kê, mỗi ngày, trên địa bàn thành phố phát sinh khoảng 27,52 tấn/ngày, trong đó, chất thải rắn nguy hại khoảng 8,448 tấn/ngày và chất thải rắn thông thường khoảng 19,072 tấn/ngày.

Nhìn chung, công tác quản lý ô nhiễm môi trường công nghiệp của thành phố Hà Nội đã có nhiều chuyển biến rõ rệt. Kết quả điều tra cho thấy, hầu hết các khu công nghiệp trên địa bàn thành phố đi vào hoạt động đều có trạm xử lý nước thải tập trung. Các doanh nghiệp thứ phát trong khu công nghiệp đều tiến hành xử lý nước thải sơ bộ, sau đó được thu gom vào trạm xử lý nước thải tập trung của khu công nghiệp để xử lý đạt Quy chuẩn trước khi xả thải ra môi trường. Còn đối với 43 cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động ổn định, đã có 26 cụm công nghiệp có trạm xử lý nước thải tập trung. Về khí thải, các doanh nghiệp phát sinh khí thải đã thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường…

Việc huy động các nguồn lực quản lý, xử lý chất thải rắn, chất thải nguy hại, khai thác khoáng sản và cải thiện, phục hồi môi trường tại các khu vực bị ô nhiễm cũng được đẩy mạnh. Hiện nay, các dự án đầu tư các nhà máy đốt rác phát điện trọng điểm của thành phố đang được đôn đốc đẩy nhanh tiến độ đầu tư, xây dựng như: Nhà máy điện rác tại khu liên hợp xử lý chất thải Sóc Sơn (huyện Sóc Sơn) công suất 4.000 tấn/ngày đêm; khu xử lý chất thải rắn Đồng Ké (huyện Chương Mỹ) công suất dự kiến 1.500 tấn/ngày đêm; 2 nhà máy xử lý chất thải rắn chuyển thành năng lượng ở khu xử lý rác thải Xuân Sơn, tổng công suất 1.500 tấn/ngày đêm...

Theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Lê Tuấn Định cho biết: Để hướng tới phát triển bền vững, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, xã hội và môi trường, UBND thành phố giao các sở, ngành liên quan triển khai thực hiện nhiều nhiệm vụ cụ thể. Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các sở, ngành tăng cường kiểm soát công tác thu gom, lưu giữ, vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại từ các cơ sở sản xuất công nghiệp và y tế nhằm ngăn ngừa ô nhiễm theo đúng quy định. Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về chất thải y tế và chất thải nguy hại, ngày 22/5/2018, UBND thành phố đã ban hành Quyết định số 2471/QĐ-UBND phê duyệt dự toán kinh phí điều tra, khảo sát, xây dựng và triển khai Đề án xử lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2025 và Đề án thu gom, xử lý chất thải nguy hại thành phố Hà Nội đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Đáng chú ý, UBND thành phố cũng đã ban hành Quyết định số 1281/QĐ-UBND, ngày 20/3/2019, phê duyệt Đề án xử lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2025; đồng thời, giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì cùng với các đơn vị có liên quan lập kế hoạch và tổ chức triển khai thực hiện.

Một vài vấn đề khó khăn chủ yếu về quản lý và xử lý Rác thải công nghiệp ở Việt Nam:

1. Nguồn kinh phí đầu tư cho việc xử lý rác thải độc hại rất lớn, Vốn đầu tư lại cần được huy động từ ngân sách Nhà nước, hỗ trợ của các tổ chức Quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Nhiều địa phương trên cả nước đã có quy hoạch bãi chôn lấp rác nhưng lại thiếu kinh phí xây dựng nơi chôn lấp theo yêu cầu bảo vệ môi trường nên chưa thực hiện được.

2. Nhận thức về việc thu gom xử lý rác với các cá nhân chưa được tốt, vô hình chung đã gây sức ép không đáng có cho các cơ quan chuyên ngành.

3.Sự phối hợp chuyên ngành còn kém hiệu quả trong mọi công đoạn. Hoạt động giám sát của các cơ quan trong lĩnh vực bảo vệ môi trường còn lỏng lẻo thiếu các biện pháp nâng cao nhận thức.

4.Năng lực đáp ứng nhu cầu quản lý rác thải và trên hết là rác thải độc hại ở các địa phương còn yếu kém.

Mặc dù mô hình tập trung các cơ sở sản xuất vào các khu công nghiệp (KCN) tạo thuận lợi cho quản lý chất thải tuy nhiên cho đến nay bên cạnh các KCN thực hiện đúng quy định pháp luật về quản lý chất thải nhiều KCN vẫn chưa hoàn thiện các công trình thu gom, xử lý chất thải tập trung. Việc xả khối lượng khổng lồ các loại chất thải công nghiệp chứa hàm lượng lớn các chất ô nhiễm có độc tính cao đã, đang và sẽ là áp lực ngày càng lớn đến các hệ sinh thái tự nhiên, sức khỏe con người và gây tổn hại nhiều ngành kinh tế.

Rác thải công nghiệp bao gồm rác thải có thể tái chế và rác thải không thể tái chế được. Xử lý rác thải công nghiệp ưu tiên tái chế, tái sử dụng để giảm thiểu lượng rác thải, giảm thiểu chi phí bằng cách tạo ra những vật dụng cần thiết...Ảnh TL


Tính đến nay có khoảng 79% tổng số KCN đang hoạt động đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung, các công trình này dù đã đi vào hoạt động nhưng nhiều KCN có hiệu quả xử lý không cao, chưa đạt quy định của các QCVN.Tại Vùng Kinh tế trọng điểm phía Nam nơi có tập trung nhiều KCN và dự án FDI lớn nhất cả nước, mặc dù tỷ lệ xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung ở khu vực này cao nhất nước nhưng tình trạng vi phạm các quy định về môi trường vẫn xảy ra.

Ô nhiễm do nước thải công nghiệp kết hợp với nước thải đô thị đã gây ô nhiễm nghiêm trọng cho nhiều kênh rạch ở vùng ven TPHCM như Tham Lương, Ba Bò, Thầy Cai, An Hạ…. Nhiều doanh nghiệp dùng các thủ đoạn xây dựng hệ thống ngầm kiên cố xả thẳng ra sông, rạch, chẳng hạn như công ty Hào Dương, Phạm Thu, Tường Trung, Tân Nhật Dũng tại TPHCM, hoặc lợi dụng thủy triều lên xuống để pha loãng nước thải chưa qua xử lý đưa ra môi trường như công ty cổ phần Sonadezi Long Thành - Đồng Nai (2).

Đặc biệt nghiêm trọng, Công ty Vedan (Đài Loan) đã bơm xả trực tiếp một lượng lớn dịch thải sau lên men với nồng độ các chất ô nhiễm rất cao ra sông Thị Vải, gây ô nhiễm sông Thị Vải, trên một phạm vi rộng (theo kết quả thanh tra của Tổng cục môi trường ngày 6-9-2008). Ngày nay sông Thị Vải đã dần hồi sinh: ô nhiễm giảm rõ rệt, tôm cá lại phát triển sau khi công ty này bị xử phạt, giảm xả thải vào môi trường.

Tuy nhiên, hiện nay ô nhiễm môi trường không khí không lớn tại các khu công nghiệp có đầu tư và quản lý môi trường tốt (các chỉ số chất lượng không khí chung quanh trong nhiều khu công nghiệp ở TP HCM, Đồng Nai, Bình Dương đạt giới hạn cho phép theo QCVN05:2013/BTNMT, còn tốt hơn tại vùng ven các đường giao thông lớn). Trong khi đó, ô nhiễm không khí tại các vùng ven các nhà máy xi măng, thép, nhiệt điện … có công nghệ lạc hậu, quản lý môi trường kém lại rất cao.

Rác thải công nghiệp ở Việt Nam: Bảo vệ môi trường sạch đẹp là nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức nói riêng và mỗi quốc gia nói chung, khi trái đất của chúng ta đang nóng lên gây ra những thiệt hại vô cùng to lớn. Vậy để bảo vệ nó mỗi quốc gia cần có những biện pháp nhằm giảm thiểu tối đa những tác động đến môi trường trong quá trình phát triển đất nước, tại Việt Nam chúng ta đã ban hành các bộ luật bảo vệ môi trường bắt buộc doanh nghiệp phải tuân thủ đúng luật khi hoạt động kinh doanh sản xuất./.

PGS.TS. Nguyễn Đức Khiển

Nguyên Giám đốc Sở KH & CN Hà Nội

Bạn đang đọc bài viết Cần đồng bộ các giải pháp quản lý ô nhiễm môi trường công nghiệp. Thông tin phản ánh, liên hệ đường dây nóng : 0912 345 014 Hoặc email: [email protected]

Cùng chuyên mục

Thái Nguyên: Tận dụng phế phẩm để chăn nuôi
Tận dụng nguồn thức ăn thừa tại các bếp ăn tập thể, hội viên Hội Chăn nuôi - Thú y tỉnh Thái Nguyên đã xử lý, chế biến để làm thức ăn trong chăn nuôi gia súc, gia cầm và thủy sản.
Bản đồ công nghệ cho chính phủ số
Bản đồ do Bộ Thông tin và Truyền thông xây dựng nhằm đánh giá các công nghệ có tác động đáng kể đến quá trình chuyển đổi số của chính phủ.

Tin mới