Cảnh báo các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khi El Nino xuất hiện
Hiện tượng El Nino đã xuất hiện, làm dấy lên lo ngại về thời tiết và nhiệt độ khắc nghiệt.
El Nino tác động đến các khu vực như thế nào?
Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) đã công bố hôm 8/6 rằng hiện tượng El Nino được dự báo từ lâu đã chính thức trở lại.
El Nino - dẫn tới nhiệt độ mặt nước biển nóng hơn mức trung bình ở trung tâm và phía đông Thái Bình Dương gần đường xích đạo. Kiểu thời tiết này xảy ra gần nhất năm 2018-2019 và diễn ra trung bình 2-7 năm một lần.
NOAA dẫn lời nhà khoa học khí hậu Michelle L'Heureux tại Trung tâm Dự báo Khí hậu, cho biết: "Tùy thuộc vào cường độ của nó, El Nino có thể gây ra nhiều tác động, chẳng hạn như làm tăng nguy cơ mưa lớn và hạn hán ở một số địa điểm trên thế giới. Biến đổi khí hậu có thể làm trầm trọng thêm hoặc giảm thiểu một số tác động nhất định liên quan đến El Nino. Ví dụ, El Nino có thể dẫn đến những kỷ lục mới về nhiệt độ, đặc biệt là ở những khu vực đã trải qua nhiệt độ trên mức trung bình".
Tuy nhiên, El Nino lại thường mang lại lượng mưa tăng lên ở Nam Mỹ, Trung Á và vùng Sừng châu Phi, làm tăng hy vọng rằng nó có thể chấm dứt hạn hán ở đó. Ngược lại, mô hình khí hậu này làm tăng nguy cơ hạn hán gia tăng ở các khu vực khác như Úc, Indonesia và một số khu vực Nam Á.
Đầu tuần này, Úc đã cảnh báo rằng El Nino sẽ mang đến những ngày nóng hơn, khô hơn cho đất nước vốn đã dễ bị cháy rừng. Nhật Bản và Tây Ban Nha đều cho rằng mô hình khí hậu này vừa gây ra mùa xuân ấm nhất được ghi nhận ở quốc gia của mình.
Tại Mỹ, El Nino có tác động tương đối yếu vào mùa hè, nhưng mạnh hơn từ cuối mùa thu đến mùa xuân, theo NOAA. Trong khi El Nino có tác dụng hạn chế hoạt động của bão ở Đại Tây Dương, song thường thúc đẩy hoạt động của bão ở khu vực trung tâm và phía đông Thái Bình Dương.
Hầu hết những năm nóng nhất trong lịch sử đều xảy ra trong thời kỳ El Nino. Các nhà khoa học lo ngại mùa hè năm nay và năm sau có thể chứng kiến nhiệt độ ở mức kỷ lục trên đất liền và trên biển.
Tác động tới nền kinh tế toàn cầu
Thời tiết khô nóng do El Nino gây ra đang đe dọa các nhà sản xuất lương thực trên khắp châu Á. Giá đường và cà phê kỳ hạn tăng mạnh sau khi báo cáo nói trên được công bố.
Các chuyên gia cho rằng El Nino hoạt động mạnh có thể ảnh hưởng đến sản xuất đường ở Ấn Độ và Thái Lan, đồng thời có thể làm gián đoạn vụ thu hoạch mía ở Brazil. Họ cũng nhận thấy những rủi ro đối với sản xuất cà phê ở Việt Nam.
El Nino có thể khiến sản lượng vụ đông giảm 34% so với mức cao kỷ lục ở Úc, đồng thời ảnh hưởng đến sản lượng dầu cọ và gạo ở Indonesia, Malaysia - nơi cung cấp 80% dầu cọ thế giới - và Thái Lan.
Một số nghiên cứu kinh tế đã chỉ ra rằng La Nina gây ra nhiều thiệt hại hơn ở Mỹ và trên toàn cầu so với El Nino. Nghiên cứu năm 2017 trên một tạp chí kinh tế cho thấy El Nino có “tác động thúc đẩy tăng trưởng” đối với các nền kinh tế của Mỹ và châu Âu, trong khi nó gây tốn kém cho Australia, Chile, Indonesia, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand và Nam Phi. Nhưng một nghiên cứu gần đây cho biết El Nino gây tốn kém hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây, ước tính thiệt hại lên tới hàng nghìn tỷ USD trên toàn cầu. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng El Nino trong giai đoạn 1997-1998 đã tiêu tốn của các chính phủ 45 tỷ USD.
Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 trên tạp chí Science, El Nino năm nay có thể dẫn đến thiệt hại kinh tế toàn cầu lên tới 3 nghìn tỷ USD do thời tiết khắc nghiệt làm giảm sản lượng nông nghiệp, sản xuất và gây lây lan dịch bệnh. Do đó, một số chính phủ như Peru đã dành ra 1,06 tỷ USD để đối phó với các tác động của El Nino và biến đổi khí hậu. Philippines đã thành lập một nhóm chính phủ đặc biệt để xử lý hậu quả được dự đoán.
El Nino và El Nina là gì?
Mô hình khí hậu này trung bình diễn ra cứ sau 2 đến 7 năm. Từ El Nino trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "Cậu bé" và nó đề cập đến giai đoạn ấm lên của khí hậu.
Mô hình này xảy ra phần lớn là do vùng nước ấm bất thường ở Đông Thái Bình Dương, được hình thành khi gió mậu dịch thổi từ đông sang tây dọc theo xích đạo Thái Bình Dương diễn ra chậm lại hoặc thậm chí đảo ngược khi áp suất không khí thay đổi.
Trước khi giai đoạn El Nino này bắt đầu, nhiệt độ mặt nước biển trung bình toàn cầu trong tháng 5 đã cao hơn khoảng 0,1 độ C so với bất kỳ nhiệt độ nào khác được ghi nhận.
Lần gần nhất trước đây, hiệu ứng nóng lên của El Nino xảy ra là từ năm 2018 đến năm 2019 và sau đó là giai đoạn thời tiết mát hơn, được gọi là La Nina, từ năm 2020 cho đến khi El Nino quay trở lại vào năm nay. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu, thời tiết trong những năm qua vẫn nóng hơn so với mức trung bình.
La Nina, tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "Cô bé", là hiện tượng lạnh hơn của thời tiết, khi đó nhiệt độ bề mặt nước biển ở phía đông và trung tâm Thái Bình Dương gần xích đạo thấp hơn bình thường.
Hiệu ứng El Nino mạnh nhất được ghi nhận là vào giai đoạn 2015 và 2016, khi gần một phần ba số san hô trên Rạn san hô Great Barrier của Úc chết do nước biển nóng lên bất thường.
