Cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học khiến nhân loại không thể làm ngơ
Một triệu loài động vật và thực vật đang cận kề nguy cơ tuyệt chủng. Số phận của chúng và con người chúng ta có mối liên hệ mật thiết với nhau
Trong một bài tiểu luận có tựa đề “Cảm giác kỳ diệu”, nhà bảo tồn người Mỹ Rachel Carson đã gợi ý hai câu hỏi khiến chúng ta suy nghĩ sâu sắc hơn về môi trường tự nhiên của mình. “Nếu tôi chưa bao giờ thấy điều này trước đây thì sao? Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi biết tôi sẽ không bao giờ nhìn thấy nó nữa ?
Được xuất bản vào năm 1955, lời kêu gọi của Carson đã có ảnh hưởng trong phong trào môi trường đang phát triển sau chiến tranh. Nhưng bất chấp những nỗ lực tốt nhất của các nhà vận động môi trường, cảm giác nguy hiểm ẩn nấp trong câu hỏi thứ hai của cô giờ đây rất gay gắt.
Các quần thể động vật hoang dã đang giảm hàng năm khoảng 2,5% do mất môi trường sống, các loài xâm lấn, ô nhiễm, biến đổi khí hậu, đánh bắt và săn bắt quá mức. Kể từ năm 1970, con số tổng thể đã giảm 69%. Gia súc và con người nuôi chúng hiện chiếm 96% tổng số động vật có vú trên Trái đất. Hổ Sumatra, đười ươi Borneo và kỳ nhông địa ngục nằm trong số hàng triệu loài động vật và thực vật được đánh giá là có nguy cơ tuyệt chủng.
Tại Canada trong tuần này, các nhà bảo tồn sẽ cố gắng thuyết phục các chính phủ trên thế giới tập hợp ý chí để giải quyết cuộc khủng hoảng này. Giống như tình trạng khẩn cấp về khí hậu, nó là hậu quả trực tiếp của hoạt động của con người, nhưng không có gì nổi bật như vậy. Hội nghị thượng đỉnh COP15 ở Montreal – bắt đầu vào 07/12 – là một phần của quy trình COP rộng lớn hơn được đưa ra vào năm 1992, khi Liên Hợp Quốc thiết lập ba công ước riêng biệt về biến đổi khí hậu, đa dạng sinh học và sa mạc hóa.
Nhưng kể từ đó, mặc dù có 196 quốc gia đăng ký hành động, kỷ lục về đa dạng sinh học vẫn là một trong những thất bại đáng tiếc. Trong số 20 mục tiêu được đặt ra tại hội nghị thượng đỉnh lớn gần đây nhất ở Nhật Bản vào năm 2010 – từ giải quyết ô nhiễm đến bảo vệ các rạn san hô – không có mục tiêu nào được đáp ứng đầy đủ trong việc làm chậm tốc độ biến mất của các loài động vật hoang dã.
Không có sự trở lại từ sự tuyệt chủng, vì vậy Hội nghị ở Montreal năm nay là một cơ hội mà hành tinh này không thể bỏ lỡ. Nhưng một sự thay đổi mô hình là cần thiết để đạt được tiến bộ . Trong một thời gian dài, các chính phủ đã coi đa dạng sinh học là vấn đề thứ yếu và riêng biệt, tập trung năng lượng của họ vào việc ngăn chặn sự ấm lên toàn cầu.
Trên thực tế, các hệ sinh thái duy trì sự đa dạng tự nhiên cũng giúp điều hòa khí hậu. Các khu rừng, rạn san hô và rừng ngập mặn trên thế giới, nơi cung cấp ngôi nhà cho một loạt các loài sinh vật, thu giữ carbon mà nếu không sẽ góp phần làm tăng nhiệt độ. Do đó, hoạt động kinh tế và sự thờ ơ với môi trường đang phá hủy các trạng thái cân bằng tự nhiên vốn bảo vệ chúng ta. Để thoát khỏi vòng lặp diệt vong này, cần phải có một dự án bảo tồn và phục hồi toàn cầu.
Về lý thuyết, đây sẽ là mục tiêu của Khung đa dạng sinh học toàn cầu sau năm 2020 sẽ được thảo luận tại Montreal. Các mục tiêu dự thảo bao gồm bảo vệ 30% diện tích đất và biển trên thế giới khỏi tình trạng khai thác không bền vững, đồng thời trấn áp thuốc trừ sâu, rác thải nhựa và các loài xâm lấn. Các doanh nghiệp có thể được yêu cầu thực hiện đánh giá tác động đa dạng sinh học và kế hoạch giảm thiểu. Các nước giàu hơn sẽ được thúc đẩy tài trợ cho bảo tồn đa dạng sinh học ở phía nam bán cầu
Một bước đột phá là rất cần thiết. Tại Paris năm 2015, một hiệp ước ràng buộc về mặt pháp lý đã cam kết các quốc gia trên thế giới hành động để giải quyết khủng hoảng khí hậu. Nhưng một lộ trình sẽ không có nhiều giá trị nếu các chính phủ không chấp nhận rằng đầu tư để bảo vệ đa dạng sinh học của thế giới không phải là một khoản bổ sung mà là nhiệm vụ cấp bách hơn bao giờ hết.
