Làm gì để phát triển “đô thị xanh” tại Việt Nam?

Theo dõi MTĐT trên

Những năm qua, Chính phủ nhiều nước đã đưa ra hàng loạt giải pháp cân bằng môi trường sống trước sự bùng nổ đô thị. Giải pháp tối ưu cho vấn đề này chính là đẩy mạnh phát triển các đô thị xanh, thân thiện với môi trường.

Trên thế giới vẫn chưa có khái niệm thống nhất về “đô thị xanh”. Tuy nhiên, về cơ bản, một đô thị được coi là chuẩn “xanh” sẽ phải đáp ứng được các tiêu chí như mật độ cây xanh trên đầu người, ưu tiên sử dụng nguồn nhiên liệu tái tạo, đẩy mạnh giao thông công cộng, phát triển nền công nghiệp xanh, bảo tồn các công trình lịch sử - văn hóa. Đặc biệt, yếu tố quan trọng nhất là con người phải có ý thức bảo vệ môi trường.

Không gian xanh ngày càng bị thu hẹp

Phát triển đô thị tăng trưởng xanh ở Việt Nam nhằm thúc đẩy chuyển dịch mô hình tăng trưởng kinh tế đô thị theo hướng tăng trưởng xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, đảm bảo phát triển kinh tế khu vực đô thị nhanh, hiệu quả, bền vững, góp phần tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân, nâng cao năng lực chống chịu ứng phó biến đổi khí hậu của hệ thống các đô thị, đóng góp cho cam kết quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính.

Tại Việt Nam, khái niệm về đô thị xanh còn khá mới, nhiều người vẫn hiểu đô thị xanh là đô thị có nhiều công viên, cây xanh, mặt nước, khá hơn thì có thêm việc sử dụng năng lượng bằng pin mặt trời cho các tòa nhà và trồng cây xanh trên mái.

Tại TP.HCM, có thể thấy đó là hình ảnh của hiện đại hóa chóng mặt với nhà chung cư mọc lên và ngay sát đó là những người nghèo sống tạm bợ ngay trên mặt sông. Một thực tế là khi đứng trên những tầng cao của các khu chung cư đẳng cấp cao thì sẽ nhìn xuống xung quanh là khu vực dân nghèo ở hai bên bờ sông.

Hay tại Hà Nội điệp khúc mưa là ngập lụt vẫn diễn ra hàng năm, còn tại TP.HCM là nạn triều cường trở thành ám ảnh của người dân mỗi mùa mưa về.

Theo đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011, ngay từ quan điểm phát triển, quy hoạch đã khẳng định Hà Nội sẽ là TP “xanh” bền vững về môi trường; đô thị sinh thái, gắn kết hài hòa các yếu tố tự nhiên - xã hội - con người; xây dựng TP cân bằng giữa yếu tố bảo tồn và phát triển mới.

Đây là mục tiêu hàng đầu bên cạnh các mục tiêu “văn hiến - văn minh - hiện đại”. Không gian xanh của Hà Nội được quy hoạch chiếm tỷ trọng lớn trong tổng diện tích tự nhiên toàn TP, gồm đất nông nghiệp, lâm nghiệp, sông hồ ao, không gian mở ven mặt nước và các công viên trong đô thị…

Có thể nói, Quy hoạch chung xây dựng Hà Nội được phê duyệt với những mục tiêu trên là cơ hội lớn, để tái lập lại sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, xây dựng đô thị xanh.

Tuy nhiên, thực tế qua hơn một thập kỷ Hà Nội được mở rộng, những mục tiêu đó vẫn chưa đạt được.

Tình trạng ngập úng vẫn xảy ra, ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng, diện tích của những không gian xanh chưa đi đôi với phát triển nhà cao tầng…

Thậm chí tốc độ đô thị hóa diễn ra chóng mặt, khi diện tích xây dựng bất động sản mỗi năm là 12 triệu mét vuông nhà ở - bằng với diện tích xây dựng nhà ở của 100 năm, từ 1900 đến năm 2000.

Bất động sản phát triển nhanh, đồng nghĩa với việc các không gian xanh của Hà Nội ngày càng bị thu hẹp, những vùng lúa, mặt nước của ao hồ… ngày càng bị thu hẹp.

Làm gì để đạt mục tiêu “đô thị xanh”?

Trao đổi với báo Xây dựng về vấn đề này, KTS Trần Huy Ánh - Hội Kiến trúc sư Hà Nội nhận xét, trong những năm qua, môi trường xanh của Hà Nội ngày càng bị mất cân bằng trầm trọng. Dù đã xuất hiện một số khu đô thị như: Vinhome Riverside, Vinhome Ocean Park,… được gọi là khu đô thị sinh thái hay đô thị xanh nhưng cũng chỉ dừng lại ở mức có nhiều cây xanh, tổ chức hạ tầng không gian công cộng tốt. Song các yếu tố này thôi thì chưa đủ.

Để phát triển đô thị xanh cần thêm các yêu tố như quy hoạch hợp lý để năng cao chất lượng và độ phổ biến của các phương tiện giao thông công cộng, giảm thiểu giao thông cá nhân đồng thời tích hợp với việc sử dụng đất có hiệu quả.

Việt Nam là nước có điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, là môi trường thuận lợi để phát triển không gian xanh đô thị và các công trình kiến trúc xanh. Vấn đề đặt ra là phải làm quy hoạch cân bằng các yếu tố thiên nhiên, đảm bảo môi trường sinh thái, từ đó xây dựng đô thị xanh, phát triển kinh tế xanh. Bài toán quy hoạch phải tích hợp đa ngành, đa mục tiêu, chú trọng yếu tố con người, cam kết của nhà quản lý, đặc biệt lợi ích của cộng đồng phải được tôn trọng.

Để đạt được mục tiêu phát triển đô thị xanh, các chuyên gia đô thị đều cho rằng, công tác quy hoạch của Hà Nội phải được tính đếm lại trong tất cả các bài toán về phát triển nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, bất động sản, không gian công cộng… Chỉ khi quy hoạch được làm mang tính tích hợp cao thì mới hy vọng có được một kịch bản phát triển xanh, bền vững cho Thủ đô.

Còn theo KTS. Đỗ Viết Chiến - Tổng Thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, quá trình đô thị hóa ở Việt Nam đang diễn ra nhanh chóng. Nhiều làng xóm yên bình ven đê bỗng chốc trở thành khu dân cư đô thị hóa thiếu kiểm soát khi mà cơn “lốc” đô thị hóa tràn qua.

Theo ông Chiến, bởi chạy theo lợi nhuận mà nhiều chủ đầu tư bất chấp hệ luỵ để ra sức xây dựng nhà để bán. Điều họ quan tâm dường như chỉ là làm sao để bán được nhiều hàng, kiếm được nhiều tiền, lợi ích kinh tế không đi cùng với kiến tạo giá trị cho cộng đồng, để lại nhiều hệ lụy trên nhiều phương diện.

Không gian sống xanh là xu hướng tất yếu của những đô thị hiện đại, song vấn đề đặt ra đó là làm thế nào để mỗi dự án thực sự trở thành nơi đáng sống. KTS. Đỗ Viết Chiến chỉ rõ tư duy sống xanh - thông minh trở thành nhu cầu bức thiết của số đông và đưa điều đó trở thành nhận thức bền vững thì sự nỗ lực của riêng các chủ đầu tư thôi là chưa đủ.

Theo ông Chiến, để có một liên kết đô thị, từ nhà nước, nhà đầu tư cho đến người dân hưởng thụ phải hiểu được vấn đề này và thống nhất trong hành động, như vậy mới mong có được đô thị xanh.

Nhật Hạ(t/h)