Paul Klee - Hoạ sĩ trừu tượng trên nền nhạc giao hưởng

Theo dõi MTĐT trên

Paul Klee cùng với Kandinsky, Klee là một trong những nhân vật chủ chốt làm nên phong cách nghệ thuật Baushaus. (Theo: wikipedia)

Lâu đài và mặt trời là tác phẩm tiêu biểu của ông, kết hợp nhuần nhuyễn các hình thức biểu tượng như vuông, tròn, tam giác và tính nhạc trong phối hợp các dạng thức màu sắc...

Những năm đầu thế kỷ XX, Paul Klee đã sớm được biết đến với những tác phẩm khá đơn giản, chịu ảnh hưởng trường phái Lập thể của Picasso và Braque.

Bức tranh 'Con tàu phiêu lưu' (1927).

Paul Klee - hội hoạ là cái để nhìn thấy

Năm 1911 ông tham gia nhóm Kỵ sĩ xanh - trường phái biểu hiện Đức, cùng với Kandinsky. Năm 1914, Klee thăm Tunisia, sự kiện này đã tạo nên bước ngoặt, ảnh hưởng đến suốt cuộc đời và sự nghiệp của ông. Ánh sáng trong trẻo vùng Bắc Phi dường như đã thức tỉnh ý thức về màu sắc trong Klee.

Tham gia giảng dạy nghệ thuật cho trường Baushaus do Gropius sáng lập năm 1920, từ đây ông bắt đầu tách dần màu sắc từ sự mô tả vật lý để sử dụng nó một cách độc lập, đồng thời đẩy lên đến mức trừu tượng và đoạn tuyệt hoàn toàn với hiện thực thị giác.

Klee cho rằng, nhiệm vụ của hội họa lúc này là “không tái tạo cái nhìn thấy, mà đúng hơn là làm ra cái để nhìn thấy”.

Bởi vậy, hầu hết tác phẩm thập kỷ 1920 của ông là những bức tranh xếp đặt các hình thức ngôn ngữ nghệ thuật cơ bản nhất trong những cấu trúc của tưởng tượng sáng tạo.

Lâu đài và mặt trời là bức họa tiêu biểu, vẽ năm 1928, được xếp vào danh sách 10 tác phẩm nổi tiếng nhất của Kleel.

Nó đã thể hiện sự chín muồi trong nghệ thuật của ông với sự kết hợp nhuần nhuyễn các hình thức biểu tượng như vuông, tròn, tam giác và tính nhạc điệu trong việc phối hợp các dạng thức màu sắc được hoán đổi lẫn nhau trong các ô hình.

Ngày nay, trong nghệ thuật thế giới, điều này đã trở thành nguyên lý cơ bản nhất đối với những người bắt đầu làm quen với nghệ thuật.

Nhưng vào thời điểm bấy giờ việc đơn giản hóa nghệ thuật trong những ám hiệu màu sắc như thế là cuộc cách mạng.

Tuy nhiên, điều làm nên tầm vóc khác biệt của Klee với đa số bậc thầy Baushaus thời bấy giờ chính là việc ông đã đưa ra các nghiên cứu về sự tương ứng giữa nốt nhạc và màu sắc. Lớn lên trong gia đình có truyền thống âm nhạc, Klee cũng là người rất giỏi violon.

Lâu đài và mặt trời, 1928, sơn dầu của Paul Klee, hiện thuộc sưu tập cá nhân.

Với Paul Klee âm nhạc mới là cảm hứng của hội hoạ

Âm nhạc đối với ông như cảm hứng vô tận để khơi nguồn hội họa. Từ đó, ông phát hiện ra bản chất tạm thời về thời gian trong trình diễn và sự tương ứng với biểu cảm của hội họa như ý nghĩa sức mạnh của màu sắc tác động đến thị giác như âm thanh tác động đến thính giác.

Thậm chí, để minh họa cho các nghiên cứu của mình, Klee đã đưa ra các bản vẽ cấu trúc, nhịp gõ của một tác phẩm âm nhạc bậc thầy như Johann Sebastian Bach.

Điều này đã làm nên những bản tổng phổ đầy chất nhạc trong các tác phẩm tưởng chừng như rất đơn giản của ông.

Đóng góp của Klee đối với hội họa thế kỷ XX còn vượt ra ngoài ranh giới của trừu tượng. Khi chủ nghĩa siêu thực được hình thành vào những năm 1920 ở châu Âu, dường như người ta đã tìm thấy mối liên hệ cận kề giữa sử dụng các ám hiệu trừu tượng với các trạng thái ý thức.

Ví dụ, hình tượng mặt trời và lâu đài tưởng chừng đơn giản, nhưng rõ ràng là ám thị tuổi thơ của người châu Âu.

Nó hiện lên trong ký ức bằng những nét phác đơn giản nhất. Chính điều này đã khiến tác phẩm của Paul Klee tuy chỉ là những ô vuông, tam giác, hình tròn, trong một kết cấu với tính toán khoa học và âm nhạc đã khơi dậy được giá trị tinh thần.

Giá trị nghệ thuật biểu hiện Đức trong những năm khởi đầu sự nghiệp đặt dấu ấn lên ông, sự phức tạp đa chiều trong tư duy đã làm nên Paul Klee.

Và những nghiên cứu về mối quan hệ giữa màu sắc và âm nhạc của ông đã góp phần thay đổi tư duy về hội họa từ trường Baushaus đến tận ngày nay.

Theo Ninh Gia (Tổng hợp)

Đời sống & Pháp lý