Gia Lai: Phục dựng Lễ khánh thành nhà rông mới

Theo dõi MTĐT trên

Đây là một trong những nghi lễ truyền thống, đặc sắc của đồng bào Bahnar, là dịp để bà con thực hiện lời hứa, cảm ơn thần linh đã giúp đỡ cộng đồng sau khi làm xong nhà rông mới.

Việc phục hồi và tái hiện Lễ khánh thành nhà rông mới nhằm giới thiệu đến các nhà nghiên cứu, du khách trong và ngoài tỉnh những giá trị văn hóa đặc sắc về một lễ hội truyền thống trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên – một trong những Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. 

Các thiếu nữ Bahnar dệt vải tại buổi phục dựng Lễ mừng nhà rông mới.

Theo quan niệm của người Bahnar, họ tin rằng xung quanh nơi họ sinh sống có rất nhiều vị thần tồn tại, các vị thần này đã giúp đỡ bà con rất nhiều trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày.

Do đó, trong sinh hoạt hàng ngày, những công việc liên quan đến cộng đồng sẽ luôn được buôn làng quan tâm bằng cách thực hiện các nghi lễ nhằm tạ ơn các đấng thần linh, các Yàng (Trời) và ông bà tổ tiên đã giúp đỡ bà con, cộng đồng. Một trong những nghi lễ luôn được bà con người Bahnar xem trọng đó là Lễ Khánh thành nhà rông mới.

Khi một ngôi nhà rông đã được hình thành thì già làng uy tín nhất sẽ tập hợp các già làng khác trong làng lên nhà rông để bàn bạc, thống nhất vật chất, thời gian để tiến hành làm lễ. Khi các già làng đã thống nhất, một hồi trống sẽ vang xa để thông tin cho bà con dân làng.

Mỗi gia đình sẽ được các già làng thông báo nguyên vật liệu dùng trong lễ hiến tế. Những người trong làng cũng được phân công nhau để đi mời và báo tin cho các làng bạn đến chia vui.

Các nghệ nhân đang chuẩn bị nghi thức cúng trong buổi lễ.

Tiếp đến, việc chuẩn bị giàn cúng tế cũng được các già làng chuẩn bị một cách chỉnh chu và công phu ngay dưới chân cầu thang nhà rông với những lễ vật tượng trưng của dân làng như heo, gà, ghè rượu,…

Các già làng sẽ đọc lời khấn tổ tiên, dâng lễ vật cảm ơn các vị thần đã phù hộ cho dân làng có được sức khỏe, có được mùa màng. Đồng thời, mời các vị thần đến chứng kiến bà con làm lễ khánh thành nhà rông mới.

Tiếp đến, các già làng cũng cầu mong ông bà, tổ tiên và các vị thần đừng chê trách, cười chê con cháu, đừng chọc phá dân làng,... Ông bà tổ tiên đã về bên kia núi thì hãy yên nghỉ, đừng chọc hoặc giận bà con dân làng, hãy phù hộ cho bà con dân làng khỏe mạnh để xây dựng làng bản phát triển,…

Kết thúc lời khấn, một hồi trống được đánh lên, tiếng chiêng cũng tiếp nối ngân vang, mọi người cùng hòa vào điệu múa, nhịp chân theo bước chiêng từ trong nhà rông ra ngoài, đi và múa xung quanh nhà rông.

Như vậy, phần lễ cơ bản đã xong, từ đây, chiêng trống đánh thâu đêm, đồng bào cùng nhau uống rượu, ăn thịt và cùng tham gia những trò chơi khác nhau như múa khiêng, đấu vật, kéo co, chạy cà kheo,… để mừng nhà rông mới hoàn thành.

Sau phần lễ là phần hội với tiếng chiêng, điệu múa xoan rộn rã.

Lễ khánh thành nhà rông mới là dịp để toàn thể dân làng thực hiện lời hứa và trả ơn thần linh về những giúp đỡ của các thần linh đối với cộng đồng sau khi làm xong nhà rông để bà con được chuyển về nơi ở mới mà mọi người trong làng không bị tai nạn, dịch bệnh, ốm đau,…

Đây cũng là dịp để bà con cầu xin các thần tiếp tục giúp đỡ để cả cộng đồng được khỏe mạnh, bình an và có những mùa vụ tốt tươi.

Lễ khánh thành nhà rông mới được xem là một trong những nét đẹp văn hóa tinh thần của đồng bào Bahnar nói riêng và đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói chung.

Việc phục dựng nghi lễ, lễ hội không chỉ góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống mà còn thắt chặt tình đoàn kết giữa cộng đồng các dân tộc anh em.

Một số hình ảnh hoạt động liên quan đến nghi thức phục dựng nhà rông mới: