Giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt và phân loại rác tại nguồn ở Lào Cai
Từ khi Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 có hiệu lực, công tác phân loại rác tại nguồn và thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt đã nhận được sự quan tâm của toàn thể xã hội.
Công ty Cổ phần Môi trường Đô thị tỉnh Lào Cai là doanh nghiệp nhà nước, được cổ phần hóa từ năm 2016, với vốn Nhà nước tại doanh nghiệp là 51%.
Lĩnh vực hoạt động dịch vụ công ích chính gồm: Thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt; sản xuất phân bón hữu cơ; duy trì chăm sóc cây xanh đô thị; quản lý vận hành hệ thống điện chiếu sáng công cộng và quản lý nghĩa trang nhân dân trên địa bàn 04 huyện, thị, thành phố: Thành phố Lào Cai, thị xã Sa Pa, huyện Bát Xát và huyện Bắc Hà.
Ngoài ra, công ty còn tổ chức thực hiện các hoạt động SXKD về xây dựng cơ bản; nạo vét hệ thống thoát nước đô thị; sửa chữa cơ khí; ươm trồng cây xanh. Bộ máy tổ chức gồm Đại Hội đồng cổ đông, Hội đồng Quản trị, Ban Kiểm soát, Ban Giám đốc công ty, 03 phòng, ban chuyên môn và 07 đơn vị trực thuộc với tổng số 595 CBCNV.
Như chúng ta được biết, từ khi Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020 có hiệu lực, công tác phân loại rác tại nguồn và thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt đã nhận được sự quan tâm của toàn thể xã hội.
1. Đối với công tác thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt trên những địa bàn do Công ty cung cấp dịch vụ tại tỉnh Lào Cai:
- Giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt đang được triển khai thu theo Quyết định số 51/2018/QĐ-UBND ngày 28/12/2018 của UBND tỉnh Lào Cai giá được chia làm 3 nhóm đối tượng sử dụng dịch vụ chính gồm: Cá nhân, hộ gia đình không có hoạt động sản xuất, kinh doanh; các văn phòng, trụ sở làm việc và các cơ quan, đơn vị, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Về quản lý và sử dụng số thu từ dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt: Đơn vị cung cấp dịch vụ tổ chức thu 01 lần/năm, sau khi có quyết định phê duyệt sổ bộ, trên cơ sở tổng giá trị dự toán giao thu, hàng quý khi nghiệm thu giá trị thực hiện, chủ đầu tư khấu trừ số tiền thu được từ thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt theo hợp đồng cung cấp dịch vụ công ích đô thị. Cuối năm, Công ty tổng hợp báo cáo kết quả thu có xác nhận của các Tổ trưởng dân phố và UBND các xã, phường, thị trấn gửi Chủ đầu tư để nghiệm thu, xác định phần kinh phí cấp bù, thanh quyết toán theo quy định.
- Trong công tác tổ chức, triển khai thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt: Thực hiện chủ trương, kế hoạch chuyển đổi số của tỉnh và của Công ty. Công ty Cổ phần Môi trường Đô thị tỉnh Lào Cai là một trong những đơn vị đi đầu trong việc nghiên cứu, đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực môi trường như: Số hóa bản đồ các tuyến thu gom, vận chuyển rác thải; giám sát công tác thu gom, vận chuyển rác thải và công tác phân loại rác tại nguồn; sử dụng phần mềm quản lý khách hàng vệ sinh môi trường và thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt bằng thiết bị di động thông minh theo một quy trình liền mạch, tích hợp hóa đơn điện tử; ngoài ra để tạo sự chuyển biến tích cực về thanh toán không dùng tiền mặt.
Công ty đã phối hợp với các ví điện tử, ngân hàng triển khai thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt ngay trên ứng dụng, phối hợp với các Tổ trưởng dân phố thông báo đến các hộ gia đình, cá nhân nộp tiền dịch vụ thông qua Zalo của Tổ dân phố.
Sau khi triển khai ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý khách hàng và thu giá dịch vụ đã mang lại hiệu quả tích cực như: Giúp tiết kiệm thời gian, công sức, tối ưu chi phí và hạn chế tình trạng sai sót thất thoát, đồng thời khách hàng có thể tra cứu được hóa đơn, lịch sử nộp tiền của mình qua các năm trên ứng dụng “CSKH vệ sinh môi trường”,…
Tỷ lệ thu đạt trung bình là 90%, thất thu khoảng 10% tập trung chủ yếu là đối tượng kinh doanh, dịch vụ. Riêng năm 2021, do ảnh hưởng của đại dịch Covid 19 thất thu khoảng 20%. Tổng số tiền thu được từ các đối tượng sử dụng dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải chiếm khoảng 15% chi phí do ngân sách Nhà nước trả cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt.
Bên cạnh những kết quả tích cực, công tác thu giá dịch vụ vẫn còn một số khó khăn, tồn tại như: Chưa có chế tài xử lý đối với những trường hợp nộp không đủ, không nộp tiền dịch vụ; một số địa phương phê duyệt dự toán thu chưa sát còn cao hơn so với thực tế; đơn giá dịch vụ chưa phù hợp với lượng rác xả thải của ngành nghề kinh doanh, dịch vụ (kinh doanh vàng bạc, mỹ phẩm, thời trang, điện tử, vật liệu xây dựng,...); đơn vị thực hiện công tác thu giá dịch vụ chưa được trích phần trăm từ số tiền thu được để chi trả cho công tác thu; chưa có quy định về chính sách miễn giảm đối với các gia đình khó khăn, chính sách và các đối tượng bị ảnh hưởng của dịch bệnh.
2. Đối với công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn.
Năm 2016, tỉnh Lào Cai bắt đầu triển khai thực hiện công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn theo Quyết định số 4815/QĐ-UBND ngày 29/12/2015 của UBND tỉnh Lào Cai về phê duyệt Đề án Phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trên địa bàn thành phố Lào Cai, huyện Sa Pa và huyện Bát Xát giai đoạn 2016-2020; Quyết định số 392/QĐ-UBND ngày 18/02/2020 của UBND tỉnh Lào Cai về việc phê duyệt Đề án “Giảm thiểu ô nhiễm môi trường do chất thải nhựa trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2020-2025. Hiện nay, công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn vẫn đang được duy trì thực hiện.
Rác thải sinh hoạt được các chủ nguồn thải phân loại và xả thải theo khung giờ quy định, xe gom rác và xe chở rác được treo biển phân biệt rác vô cơ, rác hữu cơ; rác được thu gom, vận chuyển với tần suất 02 lần/ngày đối với rác hữu cơ, 01 lần/ngày đối với rác vô cơ; tỷ lệ phân loại rác tại nguồn đạt trên 80%, trong đó chất lượng phân loại đảm bảo quy định chỉ đạt khoảng trên 60%, để đảm bảo chất lượng nguồn nguyên liệu đầu vào cho nhà máy xử lý rác, khi đi thu rác công nhân vẫn phải tiếp tục phân loại.
Rác hữu cơ được đưa vào nhà máy xử lý rác để chế biến thành phân hữu cơ mang thương hiệu phân hữu cơ Lào Cai, đã được Cục Bảo vệ thực vật cấp giấy chứng nhận lưu hành toàn quốc, sản phẩm đang được tiêu thụ tốt trên thị trường; rác vô cơ được xử lý chôn lấp tại các bãi chôn lấp rác của các địa phương.
Để tuyên truyền công tác phân loại rác Công ty đã phối hợp với các địa phương tổ chức các buổi tuyên truyền hướng dẫn về phân loại rác tại nguồn, Đoàn thanh niên công ty cũng phối hợp với các chi đoàn một số cơ quan trong công tác tuyên truyền và vệ sinh môi trường; tổ chức chương trình đổi chất thải nhựa lấy cây xanh, trong quá trình thu gom rác công nhân cũng thường xuyên tuyên truyền nhắc nhở người dân phân loại rác.
Việc giám sát, đánh giá và báo cáo chất lượng phân loại rác tại nguồn, Công ty đã tiến hành cài đặt phần mềm giám sát phân loại rác tại nguồn trên điện thoại thông minh cho 200 công nhân thu gom rác thực hiện việc chụp ảnh, tổng hợp những trường hợp xả rác sai giờ, không phân loại rác, định kỳ tổng hợp báo cáo gửi phòng Tài nguyên và Môi trường và UBND các xã, phường định kỳ 02 lần/tháng.
Từ khi công tác phân loại rác tại nguồn được triển khai, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Ban chỉ đạo thực hiện Đề án từ tỉnh đến các địa phương, đặc biệt là sự ủng hộ của người dân, khi họ thấy được thành quả của việc phân loại rác tại nguồn đã góp phần giảm lượng rác chôn lấp, giảm diện tích chôn lấp rác thải, giảm thiểu nguy cơ gây ô nhiễm môi trường đất, nước, đặc biệt tạo ra sản phẩm phân bón hữu cơ quay lại phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, từ đó nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện công tác phân loại rác tại nguồn còn một số tồn tại, khó khăn: Đối với một số tuyến thực hiện thu gom với tần suất không thường xuyên hoặc những điểm xả rác tập trung như tại các khu chung cư, ngõ xóm, chợ và đường bao quanh chợ chất lượng phân loại rác chưa đảm bảo; những trường hợp không chấp hành việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn chưa được các cơ quan chức năng quan tâm xử lý theo quy định.
3. Một số đề xuất:
- Đối với công tác thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác, cần có quy định cụ thể về:
+ Cần xây dựng phương pháp xác định khối lượng xả thải rác của các hộ gia đình, cá nhân (Vì không thể xác định khối lượng từng ngày được); tỷ lệ hỗ trợ, bù đắp từ ngân sách địa phương thống nhất trên cả nước đối với từng loại đô thị;
+ Quy định khoản bù trừ đối với trường hợp thất thu;
+ Chính sách hỗ trợ đối với những gia đình khó khăn, chính sách, những đối tượng bị ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh,…
+ Mức trích % từ số tiền thu được để chi phí phục vụ cho công tác thu giá dịch vụ;
+ Chế tài xử lý đối với những đối tượng không nộp, nộp không đủ tiền dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt.
+ Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan như: UBND các cấp, các cơ quan chức năng liên quan, tổ trưởng dân phố và các đối tượng sử dụng dịch vụ.
+ Tăng cường áp dụng công nghệ trong công tác thu giá.
- Đối với công tác phân loại rác tại nguồn:
+ Các địa phương cần thành lập Ban chỉ đạo triển khai các quy định của Luật Bảo vệ môi trường mới;
+ Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của việc phân loại CTRSH tại nguồn.
+ Quyết liệt trong việc xử lý các trường hợp không phân loại rác, xả thải rác sai quy định.
Ngô Văn Trường
Chủ tịch HĐQT Công ty CP Môi trường Đô thị tỉnh Lào Cai
