Hải Dương: Lễ hội đền Tranh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Theo dõi MTĐT trên

Đền Tranh hay còn gọi là đền Quan lớn Tuần Tranh, là một ngôi đền cổ nằm ở gần bến đò Tranh, Tổng Bất Bế, huyện Vĩnh Lại thời Lê và Nguyễn, nay thuộc xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, thờ vị thần sông nước coi khúc sông. Đây là một ngôi đền lớn thờ nhân vật mang tính huyền thoại theo tín ngưỡng dân gian.

Quan Lớn Tuần Tranh là một vị quan Tuần Phủ được giao cai quản ngã 3 sông Chanh, nơi giao nhau của 3 vùng đất Ninh Giang - Vĩnh Bảo - Thái Bình. Quan Lớn Tuần Tranh là một vị quan mẫu mực, hết lòng vì dân vì nước, bảo vệ vùng đất Ninh Giang, xây dựng cuộc sống ấm no cho người dân.

Quan Lớn Tuần Tranh sống trong lòng mỗi người con Ninh Giang như một vị Thần. Để tưởng nhớ công đức to lớn của Quan Lớn Tuần Tranh, chính quyền địa phương và những người con Ninh Giang đã xây dựng ngôi đền thờ ông.

Hằng năm, tại đền Tranh có hai kỳ lễ hội chính vào tháng 2 và tháng 8 âm lịch, ngoài ra còn có ngày tiệc Quan 25/5 âm lịch.

Lễ hội tháng 2 âm lịch là lễ hội chính, được diễn ra từ ngày 10-20/2 âm lịch. Ngày 14/2 là chính hội, đồng thời là ngày sinh của Đức Thánh Tuần Tranh thu hút đông đảo nhân dân trong vùng, khách thập phương tham gia.

Lễ hội đền Tranh xuân Quý Mão diễn ra trong 3 ngày là 1/3 và ngày 4-5/3 với nhiều hoạt động đặc sắc.

Sáng 1/3 có Lễ rước nước, các đoàn dâng lễ vật, chương trình văn nghệ, khai hội, công bố quyết định đưa Lễ hội truyền thống đền Tranh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể, dâng hương, tế Quan và tế Mẫu...

Ngày 4-5/3 (tức 13-14/2 âm lịch), trong khuôn khổ lễ hội có các trò chơi đập niêu đất, bắt chạch trong chum, bịt mắt bắt lợn, vật dân tộc, đi cầu kiều trên cạn, chọi gà, bóng bàn, bóng chuyền, pháo đất.

Diễn văn do lãnh đạo huyện Ninh Giang đọc nêu rõ Đền thờ Quan lớn Tuần Tranh tọa lạc tại xã Đồng Tâm có lịch sử lâu đời, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 2009. Về giá trị văn hóa, đền Tranh còn bảo lưu được nhiều trầm tích văn hóa với rất nhiều sự lệ trong năm, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Trước Cách mạng Tháng 8 năm 1945, mỗi năm vào tháng 2 và tháng 8 âm lịch là các kỳ lễ hội chính, ngoài ra còn có Lễ tiệc quan ngày 25/5 âm lịch. Ngày lễ trọng của kỳ lễ hội thứ nhất là 14.2 âm lịch, tương truyền kỷ niệm ngày sinh của Quan lớn Tuần Tranh; lễ trọng của kỳ lễ hội thứ 2 là ngày 22/8 âm lịch, kỷ niệm ngày mất của Đức Thánh Trần Hưng Đạo.

Lễ hội đền Tranh Xuân Quý Mão 2023 được tổ chức trong không khí hân hoan, đón nhận niềm vui lớn với người dân Ninh Giang khi Lễ hội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Đặc sắc nhất là lễ rước nước, các đoàn dâng lễ vật, chương trình văn nghệ, khai hội, công bố quyết định đưa Lễ hội truyền thống đền Tranh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể, dâng hương, tế Quan và tế Mẫu. Tổ chức các trò chơi như kéo co, cờ tướng, lễ mộc dục. Ngoài hoạt động dâng hương, lễ hội còn có hoạt động hát văn và hầu Thánh được tổ chức linh đình. 

Các sự lệ và lễ hội trong năm tại Đền Tranh thể hiện ước vọng, năng lực sáng tạo văn hóa của cộng đồng nhân dân tại địa phương. Công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa, trong đó có di sản văn hóa tại đền Tranh đã làm sống lại những giá trị văn hóa nghệ thuật của một vùng quê văn hiến có bề dày lịch sử lâu đời, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.