Tổng quan và đặc tính nước thải ngành giặt tẩy
Đối với ngành công nghiệp giặt tẩy thì trong nước thải có chứa các chất hoạt động bề mặt, một số enzym tẩy và một số có tính cao nên có độ đục và hàm lượng cặn lơ lững khá cao.
Ngành giặt tẩy là một trong những ngành dịch vụ mang lại lợi nhuận lớn. Ngành này đã xuất hiện và phát triển ở nhiều nước lớn như: Anh, Pháp, Nhật , Mỹ…
Ở Việt Nam tiềm năng phát triển ngành này là rất lớn. Các cơ sở giặt tẩy nhỏ lẽ xuất hiện ngày càng nhiều, các nhà máy lớn cũng đã dần xuất hiện như: Công ty TNHH Yên Chi (Khu công nghiệp Tân Tạo thành phố Hồ Chí Minh), công ty giặt tẩy Ecel Kind – Đông Á (Huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh), công ty giặt tẩy Lâm Quang (Gò Vấp, Hồ Chí Minh), Công ty TNHH cao cấp Nơ Xanh (Khu công nghiệp Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, Hồ Chí Minh), …
 |
Ngành nào cũng có mặt lợi và mặt hại của nó vì mỗi ngành đều có chất thải đặc trưng, đối với ngành công nghiệp giặt tẩy thì trong nước thải có chứa các chất hoạt động bề mặt, một số enzym tẩy và một số có tính cao nên có độ đục và hàm lượng cặn lơ lững khá cao. Các chất này khi thải vào môi trường nước làm ô nhiễm càng lan rộng. Ngoài ra trong thành phần còn có các chất tạo bọt, khi chúng có mặt trong nguồn nước chúng sẽ ngăn cản sự sâm nhập của oxy vào nước. Hàm lượng của oxy trong nước sẽ giảm tác động trực tiếp đến hoạt động sống của thủy sinh, các loại vi sinh vật hiếu khí sẽ chết dần, các loại vi sinh kỵ khí sẽ phát triễn sinh ra các loại khí có mùi hôi như H2S, NH3… vì thế nên người ta nói sự phát triển của ngành giặt tẩy đã làm cho lượng nước thải ngành này dần trở thành gánh nặng cho xã hội.
Đặc tính của nước thải giặt tẩy
Bột giặt là sản phẩm không thể thiếu trong công nghệ giặt tẩy. Nên thành phần của loại nước thải này chứa nhiều chất liệu của bột giặt ví dụ như: chất hoạt động bề mặt, chất tẩy trắng, các chất tăng bọt. Ngoài ra trong quá trình giặt tẩy các chất bẩn được lấy ra từ đồ giặt nên nước thải này còn chứa nhiều cặn lơ lững (SS) và các sợi vải nhỏ.
Các chất hoạt động bề mặt trong bột giặt cũng như trong nước thải của ngành giặt tẩy là những chất bền sinh học. Vì vậy chúng cần được xử lý trước khi thải vào môi trường.
Chất hoạt động bề mặt
Một phân tử chất hoạt động bề mặt gồm hai phần: Phần kỵ nước và phần ưa nước.
Các chất hoạt động bề mặt được chia làm 4 nhóm chính dưới đây:
Các chất hoạt động bề mặt anionic:
Có nhóm hữu cực mang điện tích âm (-COO-,-SO3- , -SO4 -) liên kết cộng hóa trị với phần kỵ nước.
Ký hiệu:
 |
Ví dụ như các xà phòng, các alkykbenzen sunfonat…
Các chất hoạt động bề mặt cationic:
Có nhóm hữu cực mang điện tích dương (-NR1R2R3) liên kết cộng hóa trị với phần kỵ nước
Ký hiệu:
 |
Ví dụ như clorua dimetyl di-stearyl amoni
Các chất hoạt động bề mặt Non – IonicI:
Có nhóm chức hữu cực không ion hóa trong dung dịch nước. Phần kỵ nước gồm dây chất béo, phần ưa nước chứa những nguyên tử oxy, nito hoặc lưu huỳnh không ion hóa, sự hòa tan là do cấu tạo những liên kết hydro giữa các phân tử nước và một số chức năng của phần ưa nước.
Ký hiệu
 |
Ví dụ như dẫn xuất của polyoxyetylen hoặc polyoxypropylen
Các chất hoạt động bề mặt lưỡng tính: Là những hợp chất có một phần tử tạo nên một ion lưỡng cực.
Ký hiệu
 |
Ví dụ như axit xetylamino-axetic
Một số chất hoạt động bề mặt
Alkylbenzen sunfonat (ABS) đây là chất hoạt động bề mặt được sử dụng nhiều nhất. Có 2 loại:
ASB nhánh và ASB thẳng ((Linear alkylbenzene sunfonate (LAS))
Parafin sunfonat (Secondary Alkyl Sunfonate (SAS))
Sunfat rượu bậc 1 (Primary Alcohol Sunfate (PAS))
Olefin sunfonat (AOS)
Alkyl ete sunfat (Lauryl Ether Sulfate (LES))
Các Akyl isethionat
Metyl Este Sunfonate (MES)
Các xà bông
Các sulfoalyllamit của axit béo (N-alkyltaurit)
Các sulfat diglycolamit
Các polyoxyetylen carboxylat
Chất hoạt động bề mặt thường được sử dụng trong sản xuất bột giặt là ABS. Tuy nhiên, ASB nhánh khó bị phân hủy sinh học ở điều kiện thường, nên xu hướng hiện nay là sử dụng ASB thẳng (LAS) phân hủy sinh học nhanh 40-50 lần so với ASB nhánh trong cùng điều kiện.
Tác động môi trường của các hóa chất hoạt động bề mặt
Đối với người
Làm nhũ tương hóa chất lỏng trên da dưới dạng màng mỏng dẫn đến hiệu lực màng chắn của chúng không còn nữa, da trở nên dễ thấm và khô hơn.
Nếu chất hoạt động bề mặt xâm nhập vào cơ thể thì độc tính của chúng tương đối không nặng vì chúng được biến thể rất nhanh (các anionic và NI), còn các cationic thì biến thể chậm hơn. Không có sự tích lũy trong cơ thể.
Đối với môi trường
Trong môi trường nước, các chất hoạt động bề mặt tạo thành bọt cản trở quá trình lọc tự nhiên hoặc nhân tạo, tập trung các hợp chất gây ức chế vi sinh vật. Nồng độ chất tẩy ion lớn hơn hoặc bằng 0,3 mg/l sẽ tạo thành lớp bọt ổn định.
Làm chậm quá trình chuyển đổi hòa tan oxy hóa vào nước ngay cả khi không có bọt, do tạo ra một lớp mỏng ngăn cách sự hòa tan oxy qua bề mặt.
Làm xuất hiện mùi xà phòng, khi hàm lượng cao hơn ngưỡng tạo bọt.
Tăng hàm lượng photphat đưa tới việc kết hợp polyphotphat với các tác nhân bề mặt, dễ dàng dinh dưỡng hóa nước hồ có thể tạo ra hiện tượng phú dưỡng hóa. Ở một số nước phần lớn polyphotphat được thay bằng axit nitrilotriaxetic.
Các chất hoạt động bề mặt NI hiện nay được sử dụng thường thuộc dạng khó bị phân hủy sinh học. Từ những vấn đề trên ta thấy nước thải giặt tẩy có tác động tiêu cực đối với hệ sinh thái môi trường nước. Vì thế, nghiên cứu công nghệ để xử lý nước thải giặt tẩy là việc làm cần thiết.
Theo KPT
