Làm gì để phòng ngừa say nắng, say nóng?

Theo dõi MTĐT trên

Say nắng, say nóng là hiện tượng rất thường gặp trong mùa hè. Không chỉ có biểu hiện: mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu,... mà còn có thể gây đột quỵ, nếu không xử trí kịp thời có thể để lại các di chứng thần kinh không hồi phục và tử vong.

Say nắng là tình trạng xảy ra khi cơ thể bạn quá nóng, thường là do tiếp xúc kéo dài với nắng nóng hoặc gắng sức hoạt động quá mức ở nhiệt độ cao. Đây là dạng chấn thương nhiệt nghiêm trọng nhất, say nắng có thể xảy ra nếu nhiệt độ cơ thể của bạn tăng lên 40 độ C hoặc cao hơn. Tình trạng say nắng thường xảy ra vào mùa hè, đặc biệt là trong những ngày nắng nóng cao điểm. Nhất là trong điều kiện thời thời tiết hiện nay theo dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương, mùa hè năm nay sẽ có từ 5 - 7 đợt nắng nóng, nhiệt độ cao nhất có thể lên đến 41 - 42oC.

Say nóng là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch. Ảnh Enternet.

Ai có thể bị say nắng, say nóng?

Khả năng đối phó với nhiệt độ cao của bạn phụ thuộc vào sức mạnh của hệ thống thần kinh trung ương. Hệ thống thần kinh trung ương của trẻ em chưa phát triển đầy đủ, khả năng điều hòa thân nhiệt chưa hoàn thiện khiến trẻ chậm thích nghi với nhiệt hơn so với người lớn.

Ngược lại, người lớn trên 65 tuổi thì hệ thống thần kinh trung ương bắt đầu yếu đi, vì thế khả năng mắc bệnh khi trời nắng nóng rất dễ xảy ra. Ngoài ra, những người bị các bệnh mạn tính như bệnh tim, bệnh phổi, thận, tăng huyết áp, bệnh tiểu đường cũng có nguy cơ cao bị say nắng.

Những đối tượng có sức chịu đựng kém như trẻ nhỏ, người già yếu hay những người làm việc tiếp xúc với môi trường nắng nóng mà điều kiện bảo vệ không tốt sẽ dễ bị say nắng.

Cả say nóng và say nắng đều dẫn đến tình trạng tăng thân nhiệt. Ảnh Enternet.

Nguyên nhân bị say nắng, say nóng

Khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nắng, nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Dưới tác dụng liên tục của ánh sáng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thể sẽ bị chấn động làm rối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể. Như vậy say nắng thường biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não.

Say nóng là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Ánh nắng mặt trời và sức nóng là 2 tác nhân vật lý có thể gây stress với cơ thể. Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, cùng với việc phải phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặt trời hoặc phải làm việc trong điều kiện môi trường nhiệt độ cao nóng bức (hầm lò, trong phòng kín...), hoặc hoạt động thể lực quá sức ở người trẻ (chơi các môn thể thao cường độ cao, làm việc nặng nhọc kéo dài)... sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do đó trong say nóng, tình trạng mất nước toàn thể là chủ yếu.

Biểu hiện say nắng, say nóng

Cả say nóng và say nắng đều dẫn đến tình trạng tăng thân nhiệt. Khi thân nhiệt tăng sẽ dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, hiện tượng này nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn tới hậu quả giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong. Một yếu tố nguy cơ nữa khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh...

Các biểu hiện của say nắng, say nóng có thể tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Có thể từ những biểu hiện nhẹ ban đầu là tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu, tay chân rã rời, kích thích nhẹ, khó thở tăng dần, chuột rút... và cuối cùng là ngất, hôn mê, trụy tim mạch, tử vong.

Cách chống say nắng hiệu quả là bạn cần tránh các nguyên nhân có thể khiến bạn bị say nắng như tiếp xúc ánh nắng mặt trời quá lâu, làm việc quá sức, chế độ dinh dưỡng kém…  Ảnh Enternet.

Say nắng, say nóng ta nên làm gì và cách phòng tránh ra sao?

Tình trạng say nắng, say nóng hay sốc nhiệt có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng. Do đó, việc nắm được những kiến thức cơ bản để sơ cứu người bị say nắng là rất cần thiết. Nếu bạn nghi ngờ ai đó bị say nắng, hãy gọi ngay cho cấp cứu hoặc đưa ngay người đó đến bệnh viện.

Trong khi chờ nhân viên y tế đến, bạn hãy tiến hành sơ cứu cho nạn nhân. Đầu tiên, hãy di chuyển người đó đến nơi có máy điều hòa hoặc khu vực râm mát và cởi bỏ quần áo không cần thiết.

Nếu có nhiệt kế, hãy đo thân nhiệt của người đó và tiến hành sơ cứu để hạ nhiệt độ cơ thể nạn nhân xuống dưới 39 độ C. Nếu không có sẵn nhiệt kế, bạn vẫn cần sơ cứu cho nạn nhân. Hãy thử các phương pháp làm mát cơ thể sau:

• Lấy khăn ướt lau người và quạt mát cho nạn nhân
• Chườm túi đá vào nách, bẹn, cổ, lưng của bệnh nhân. Đâylà những khu vực có nhiều mạch máu gần da, việc làm mát chúng có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể.
• Không nhúng người bệnh vào nước để tránh nguy cơ bị hít sặc; cho bệnh nhân uống nước để hạ thân nhiệt.

Cách chống say nắng hiệu quả là bạn cần tránh các nguyên nhân có thể khiến bạn bị say nắng như tiếp xúc ánh nắng mặt trời quá lâu, làm việc quá sức, chế độ dinh dưỡng kém…

Các bác sĩ khuyến cáo, 1 giờ sau khi bị say nắng, say nóng ở mức độ nặng được gọi là "thời điểm vàng" để cấp cứu, hiệu quả gần như đạt 100%. Trường hợp cấp cứu chậm trong vòng 3 giờ sau khi bị đột quỵ não do nóng thì tỷ lệ tử vong sẽ rất cao.

Bạn nên tránh ra ngoài trời lúc trời nắng nóng vào giờ cao điểm. Nếu có thể thì bạn nên hạn chế ra đường trong khoảng thời gian từ 12 giờ đến 15 giờ mỗi ngày. 

Đối với người bình thường cần che chắn cơ thể khi đi ra ngoài đường để tránh bị tăng thân nhiệt, không tắm nước lạnh ngay khi vừa đi ngoài trời nắng vào... Không nên sử dụng điều hòa với mức nhiệt độ quá thấp, nên duy trì ở khoảng 27 độ C, tránh chênh lệch nhiệt độ quá lớn so với môi trường bên ngoài. 

Bạn cần tránh làm việc quá sức, đặc biệt là dưới nhiệt độ cao. Bạn chỉ nên thực hiện những hoạt động nhẹ nhàng vào những thời điểm nóng nhất trong ngày. Nếu bạn không thể tránh hoạt động gắng sức trong thời tiết nóng thì hãy uống nước và trong lúc tập luyện nên xen kẽ việc nghỉ ngơi thường xuyên ở nơi mát mẻ.

Nước sẽ giúp cơ thể bạn đổ mồ hôi và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường. Ảnh. Enternet.

Bạn có thể tập thể dục vào buổi chiều khi thời tiết mát mẻ hơn thay vì tập luyện vào buổi trưa nóng bức, nếu không thể thay đổi lịch tập luyện thì nên chọn phòng tập có không khí thoáng mát và dễ chịu.

Nước sẽ giúp cơ thể bạn đổ mồ hôi và duy trì nhiệt độ cơ thể bình thường. Bên cạnh đó, bạn hãy ăn nhiều thực phẩm góp phần phòng ngừa say nắng như rau quả xanh, đặc biệt khi tiết trời hanh khô nóng nực. Bạn không quên uống bù lượng nước mà cơ thể mất đi do trời quá nóng hay hoạt động quá nhiều gây ra.

Bạn nên tạo cho mình thói quen thường xuyên uống nước dù chưa khát. Đặc biệt, bạn có thể uống nhiều nước có pha muối hoặc uống dung dịch oresol, nước trái cây để gia tăng hiệu quả bù nước cho cơ thể.

Trên các phương tiện truyền thông đã ghi nhận rằng có nhiều trường hợp tử vong khi trẻ em lại trong chiếc xe ô tô đang được đậu vì nhiệt độ của xe có thể tăng lên khá cao. Khi đậu xe dưới ánh nắng mặt trời, nhiệt độ trong xe của bạn có thể tăng hơn 6,7 độ C trong 10 phút. Khi chạy xe thì bạn thường bật điều hòa để duy trì nhiệt độ ổn định nên tránh được tình trạng này.

Bạn không nên ở trong xe đang đậu trong thời tiết ấm áp hoặc nóng, ngay cả khi cửa sổ bị nứt hoặc xe được đậu trong bóng râm. Khi xe của bạn đang đậu, hãy khóa nó lại để ngăn trẻ em có thể bước vào trong.

Môi trường làm việc thoáng mát, đặc biệt là các công xưởng, hầm lò rất có ý nghĩa trong việc phòng chống say nắng, say nóng. Khi ấy, bạn không chỉ thấy thoải mái, dễ chịu để làm việc hiệu quả hơn mà còn tránh được tình trạng tăng thân nhiệt quá mức dẫn đến bị say nắng.

Hãy áp dụng nhiều biện pháp nhằm giúp môi trường xung quanh bạn mát mẻ hơn như sử dụng quạt gió, quạt phun sương, điều hòa nhiệt độ, mở cửa sổ cho thoáng khí.

Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị say nắng nếu không biết cách đề phòng cẩn thận. Vì vậy, bạn cần biết phải làm gì khi ai đó bị say nắng, cũng như chú ý cách phòng ngừa say nắng để bảo vệ sức khỏe của bản thân tốt hơn nhé!