Chủ động ứng phó thiên tai

Theo dõi MTĐT trên

Đối với thành phố Hà Nội, vài năm trở lại đây mặc dù không phải gánh chịu những thiệt hại lớn từ “mẹ thiên nhiên” nhưng những tác động tiêu cực do biến đổi khí hậu đã thật sự trở thành một thách thức đối với tiến trình phát triển. 

Trong năm 2020, tại nước ta, những loại hình thiên tai nguy hiểm đã làm 357 người chết và mất tích, làm sập 3.429 ngôi nhà…, tổng thiệt hại về kinh tế lên đến hơn 39.962 tỷ đồng. Riêng Thủ đô Hà Nội cũng phải “gồng mình” chống chọi với 3 cơn bão và hoàn lưu bão. 

Phía sau những mất mát có thể đong đếm là hàng loạt vấn đề kinh tế - xã hội tác động trực tiếp đến sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước nói chung và Hà Nội nói riêng. Do vậy, chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai phải trở thành nhận thức, hành động chung của các cấp chính quyền và mỗi người dân.

Thiên tai là điều không ai mong muốn, nhưng đó là sự vận động của tự nhiên. Tư duy “thuận thiên”, thích ứng với biến đổi khí hậu phải được cụ thể hóa bằng những hành động cụ thể của mỗi người. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, đến năm 2030”, trong đó chú trọng mục tiêu tăng cường năng lực, kỹ năng cho cộng đồng về giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Hiện tại, Sở NN&PTNT đang tham mưu UBND thành phố Hà Nội xây dựng kế hoạch thực hiện đề án này.

Hạn chế về nhận thức, thiếu kỹ năng phòng ngừa, ứng phó... là những nguyên nhân làm gia tăng rủi ro thiên tai, thiệt hại về người và tài sản. Khắc phục tình trạng này, các cấp, ngành của thành phố Hà Nội đã, đang đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn, tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm, kỹ năng phòng, chống thiên tai cho người dân, chính quyền cấp cơ sở, qua đó giảm thiểu những thiệt hại do thiên tai gây ra.

Còn chủ quan, lơ là...

Đến nay đã qua gần 1 tháng nhưng bà Nguyễn Thị Hoàn, ở xã Bột Xuyên (huyện Mỹ Đức) vẫn chưa hết bàng hoàng khi gặp sét trong trận mưa dông xảy ra ngày 17-4. “Đang nhặt cỏ cho ruộng rau thì trời nổi cơn dông. Tôi chạy nhanh tới miếu làng, nơi có cây muỗm cổ thụ để trú mưa thì bất ngờ một tiếng sét nổ chói tai rồi cành cây to đổ xuống, văng sát người…”, bà Nguyễn Thị Hoàn kể lại.

Đề cập về việc này, nhiều người dân ở xã Bột Xuyên cho rằng, bà Nguyễn Thị Hoàn quá may mắn nên mới giữ được tính mạng. Tuy nhiên, khi được hỏi: “Gặp mưa dông kèm lốc, sét, gió giật mạnh, ông, bà sẽ làm gì khi đang ở ngoài trời” thì nhiều người tỏ ra lúng túng và không biết các kỹ năng như nhanh chóng trở về nhà hoặc tìm nơi trú ẩn an toàn, tránh xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt, không nên dùng điện thoại, tuyệt đối không trú mưa dưới cây...

Trao đổi về vấn đề trên, Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Mỹ Đức Trần Minh Cường thừa nhận, còn “khoảng trống” trong công tác phòng, chống thiên tai của địa phương, khi có xã chưa thực sự chú trọng tới công tác tuyên truyền kiến thức, kỹ năng phòng ngừa, ứng phó một số loại hình thời tiết nguy hiểm cho người dân...

Tương tự, Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Ba Vì Hứa Bá Trình cho rằng, không chỉ người dân thiếu kiến thức dẫn đến chủ quan trong phòng ngừa, ứng phó mà ngay cả một số cán bộ cấp xã cũng chưa nhận dạng đầy đủ mối nguy hiểm của bão, lũ, dông, lốc, sét. Hạn chế này đã dẫn tới một số địa phương xây dựng phương án, kế hoạch phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn chưa chi tiết, sát diễn biến thực tế...

Đánh giá về công tác phòng, chống thiên tai thời gian qua, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Phòng, chống thiên tai (Sở NN&PTNT), Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố Hà Nội Trần Thanh Mẫn cho rằng, hạn chế nêu trên ở huyện Mỹ Đức, Ba Vì... cũng là thực trạng chung ở nhiều đơn vị, địa phương. Nguyên nhân chủ yếu là do một số địa phương chưa chú trọng công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân kỹ năng phòng ngừa, ứng phó thiên tai. Bên cạnh đó, một số cán bộ làm nhiệm vụ tham mưu phòng, chống thiên tai ở cấp huyện và xã chưa được đào tạo chuyên sâu, trong khi đảm nhiệm nhiều vị trí công việc...

Nâng cao kỹ năng phòng chống thiên tai

Do biến đổi khí hậu, năm 2021, tình hình thiên tai khó đoán định, diễn biến cực đoan, khó lường. Tại Hội nghị tổng kết công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2020, triển khai nhiệm vụ năm 2021 của thành phố Hà Nội diễn ra ngày 5-5 vừa qua, Phó Chủ tịch UBND thành phố, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố Nguyễn Mạnh Quyền yêu cầu, các đơn vị, địa phương tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức, nâng cao nhận thức của cộng đồng về phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Thành viên Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn các cấp phải thường xuyên xuống cơ sở để kịp thời phát hiện, chỉ đạo bổ sung, khắc phục những mặt còn khiếm khuyết, chưa sát thực tế...

Thực hiện chỉ đạo trên, các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố đang tập trung triển khai nhiệm vụ phòng, chống thiên tai năm 2021. Ngoài việc rà soát, bổ sung phương án, kế hoạch phòng, chống thiên tai gắn với nhiệm vụ phòng, chống dịch Covid-19, các địa phương nằm trong vùng thường xuyên xảy ra úng ngập, lũ lụt, sạt lở đất, như: Sóc Sơn, Ba Vì, Phúc Thọ, Quốc Oai, Chương Mỹ, Mỹ Đức, Ứng Hòa... đã lập kế hoạch phối hợp với Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố tổ chức các lớp tuyên truyền nâng cao nhận thức, kỹ năng phòng tránh thiên tai cho người dân; diễn tập ứng phó, khắc phục hậu quả một số loại hình thiên tai thường xảy ra trên địa bàn...

“Kế hoạch của huyện Quốc Oai trong tháng 5 này sẽ tổ chức 3 lớp tập huấn, diễn tập phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cho 10 xã, thị trấn trọng điểm. Tuy nhiên, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nên huyện tạm dừng và giao Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao thường xuyên tuyên truyền, hướng dẫn người dân kỹ năng phòng tránh các loại hình thiên tai có khả năng xảy ra hằng ngày trên địa bàn...”, Phó Chủ tịch UBND huyện Quốc Oai Phạm Quang Tuấn cho biết...

Theo Chủ tịch UBND xã Tản Hồng (huyện Ba Vì) Hoàng Minh Sơn, hiện xã đã ký chương trình phối hợp với Hạt Quản lý đê Ba Vì cung cấp tài liệu hướng dẫn người dân kỹ năng phát hiện sự cố, hộ đê, thực hiện những việc nên làm và không nên làm trước, trong và sau mỗi loại thiên tai...

Liên quan vấn đề này, Giám đốc Sở NN&PTNT, Phó Trưởng ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, ngày 6-4-2021, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, đến năm 2030” với mục tiêu xây dựng cộng đồng cấp huyện, cấp xã an toàn trước thiên tai. Hiện Sở NN&PTNT đang tham mưu UBND thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện đề án này.

Để ứng xử hài hòa với thiên nhiên, với Hà Nội trước hết cần thúc đẩy đồng bộ các giải pháp đưa Chương trình số 05-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội khóa XVII về “Đẩy mạnh công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường; chủ động phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn thành phố Hà Nội, giai đoạn 2021-2025” vào cuộc sống.

Trong đó, các cơ quan chức năng, địa phương của thành phố cần nhanh chóng triển khai và hoàn thành tốt các công việc nhằm sẵn sàng phòng, chống và khắc phục hậu quả bão, lũ, ngập lụt; xây dựng phương án di dời dân cư ở những vùng có nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất khi gặp mưa lớn... Đồng thời tăng cường phối hợp, đẩy mạnh việc tuyên truyền phòng, chống thiên tai đến mọi đối tượng thông qua việc tổ chức các triển lãm trưng bày hình ảnh, tư liệu về thiên tai, những bài học kinh nghiệm…; đa dạng hóa các tài liệu và phương thức truyền thông để nâng cao nhận thức của cộng đồng.

Bên cạnh đó là hướng dẫn người dân các kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn qua việc tăng cường tập huấn, diễn tập phòng, chống thiên tai; xây dựng, nhân rộng các điển hình về nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng… để từ đó, mỗi người dân nhận thức rõ trách nhiệm và tham gia phòng, chống thiên tai một cách hiệu quả nhất.

Về lâu dài, cùng với việc đưa công tác phòng, chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu vào các kế hoạch, đề án phát triển kinh tế - xã hội của mỗi ngành, mỗi địa phương, ngành Giáo dục và Đào tạo cần nghiên cứu lồng ghép nội dung này vào những môn học để giảng dạy trong các nhà trường, từ đó hình thành cung cách ứng xử hài hòa với thiên nhiên trong mỗi người dân.

Nâng cao nhận thức của cộng đồng, chủ động ứng phó thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu là giải pháp phát triển bền vững Thủ đô.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Kim Nhuê, “Nâng cao nhận thức chống thiên tai”, HNM 17/5/2021.