Nhìn lại xu hướng thiết kế nhà chọc trời 20 năm qua
Những ý tưởng mang tầm nhìn xa, sử dụng công nghệ mới lạ từ vật liệu, thẩm mỹ tới tổ chức không gian, thách thức khái niệm truyền thống về các kiến trúc thẳng đứng.
Cuộc đua lên bầu trời
Kể từ cuộc tấn công vào Tháp Đôi vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, đã có sự gia tăng tốc độ xây dựng các tòa nhà cao tầng trên khắp thế giới. Các kiến trúc sư đã đạt được những chiều cao kỷ lục nhờ những tiến bộ trong kỹ thuật kết cấu và cơ sở hạ tầng thang máy nhẹ hơn.
Vào năm 2019, đã chứng kiến một con số kỷ lục về các tòa nhà cao hơn 300 mét - được hoàn thành trên toàn thế giới. Tuy nhiên, kể từ năm 2010, danh hiệu tòa nhà cao nhất thế giới đã được giữ bởi Burj Khalifa (ảnh trên), một tòa nhà chọc trời ở Dubai do kiến trúc sư Adrian Smith thiết kế khi làm việc tại studio kiến trúc SOM.
Với chiều cao 828 mét, Burj Khalifa thực sự được Hội đồng về Nhà cao tầng và Môi trường Đô thị (CTBUH) xếp hạng là một tòa nhà siêu cao tầng - cao hơn 600 mét. Tuy nhiên, triều đại 11 năm của nó với tư cách là tòa nhà cao nhất có thể sớm kết thúc, vì công trình xây dựng Kingdom Tower ở Ả Rập Saudi, cũng do Smith thiết kế, đang được tiến hành với mục tiêu cao hơn 1.000 mét.
Hai tòa nhà siêu lớn khác trên thế giới là Tháp Thượng Hải ở Trung Quốc, được Gensler hoàn thành vào năm 2015 và Tháp đồng hồ Abraj Al-Bait ở Ả Rập Xê Út mà Dar al-Handasah Shair & Partners hoàn thành vào năm 2012.
Mặt tiền bằng kính
Các mặt tiền bằng kính sẽ tạo lên các không gian sáng sủa đã trở thành yếu tố xác định các tòa nhà chọc trời hiện đại, với 8 trong số 10 tòa nhà chọc trời cao nhất thế giới - bao gồm cả Burj Khalifa và Tháp Thượng Hải - được bao bọc trong những tấm kính lớn.
Trong khi trở thành biểu tượng của sự tiến bộ ở các thành phố đương đại, các tòa tháp bằng kính cũng đã bùng nổ phổ biến vì chúng cung cấp nội thất đầy đủ ánh sáng và điểm quan sát rộng.
Tuy nhiên, sử dụng kính theo cách này đòi hỏi mức độ sử dụng điều hòa không khí cao, điều này làm cho các tòa nhà chọc trời bằng kính nổi tiếng là kém hiệu quả về tiết kiệm năng lượng và một số kiến trúc sư tin rằng xu hướng của các tòa nhà chọc trời bằng kính có thể sắp kết thúc. Tại thành phố New York, thị trưởng Bill de Blasio gần đây đã công bố kế hoạch cấm xây dựng các tòa nhà có mặt tiền bằng kính trong một nỗ lực giúp giải quyết biến đổi khí hậu.
Tòa nhà đa chức năng
Một số kiến trúc sư đã chuyển trọng tâm của họ từ thiết kế các tòa nhà chọc trời đơn chức năng sang các tòa tháp đa chức năng trong 20 năm qua. Tòa nhà đa chức năng một tòa nhà hỗn hợp nhằm mục đích kết hợp ba mục đích sử dụng trở lên thành một quần thể như nhà ở, khách sạn, bán lẻ, bãi đậu xe, giao thông, văn hóa…
Lợi ích của các tòa nhà chọc trời đa năng là chúng có thể giúp tiết kiệm không gian ở các thành phố ngày càng dày đặc đồng thời mang lại lợi ích cho cộng đồng rộng lớn hơn, thay vì chỉ cho nhân viên văn phòng.
Một ví dụ đáng chú ý về tòa nhà chọc trời sử dụng hỗn hợp là Tòa nhà the Shard của Renzo Piano và một số tòa nhà khác hiện đang được xây dựng trên khắp thế giới. Điều này bao gồm một cặp tòa nhà chọc trời ở Toronto của Frank Gehry và siêu tòa nhà cuộn của KPF ở Tel Aviv.
Tại Tokyo, Sou Fujimoto Architects đang làm việc với Mitsubishi Jisho Sekkei về việc thiết kế một quảng trường công cộng trên đỉnh tòa nhà Torch Tower (ảnh trên) để biến nó thành "nơi phục vụ lợi ích cho con người".
Những tòa nhà chọc trời mong manh
Số lượng các tòa nhà chọc trời, hay còn được gọi là tháp bút chì, cũng đã tăng vọt trên toàn thế giới. Các tòa nhà chọc trời mỏng manh thường chứa các căn hộ và được xây dựng ở những thành phố khan hiếm quỹ đất để xây dựng, chẳng hạn như ở Hồng Kông.
Mặc dù không có một định nghĩa chung nào được sử dụng để xác định xem một tòa nhà chọc trời có nên được phân loại là “mảnh mai” hay không, nhưng các kỹ sư kết cấu thường coi những tòa nhà có tỷ lệ chiều rộng trên chiều cao tối thiểu là 1:10 là “mảnh mai”.
Xu hướng này bùng nổ phổ biến vào những năm 2010 tại Thành phố New York, nơi có Rafael Viñoly's 432 Park Avenu (ảnh trên), One Hundred East Fifty Third của Foster + Partners và các tòa tháp Christian de Portzamparc.
Phong cách tự do
Trong khi thử nghiệm chiều rộng của các tòa nhà chọc trời, các kiến trúc sư cũng đã thách thức truyền thống của các tòa nhà chọc trời nằm nghiêng, thay vào đó chọn các dạng hình tròn, biến dạng và vô định hình.
Một số ví dụ bất thường nhất có thể được tìm thấy ở Trung Quốc, nơi kiến trúc sư người Ý Joseph di Pasquale đã thiết kế một tòa nhà chọc trời hình bánh rán (ở trên) hay studio OMA đã xây dựng tòa nhà CCTV Headquaters có vòng lặp góc cạnh.
Tuy nhiên, các hình thức xoắn đã trở thành sự thay thế được ưa chuộng nhất cho các tòa nhà chọc trời hình hộp, với các ví dụ đáng chú ý bao gồm Tháp Thượng Hải cao 632 mét của Gensler, the Absolute Towers của MAD ở Canada và Tháp Cayan của SOM ở Dubai.
Tháp liên kết và cầu trên cao
Liên kết các tòa nhà chọc trời với nhau bằng những cây cầu trên cao là một xu hướng quan trọng khác đã bùng nổ trong hai thập kỷ qua của thiết kế nhà chọc trời.
Cầu trên không là một thuật ngữ để mô tả các cấu trúc khép kín được đặt cách mặt đất ít nhất sáu tầng để kết nối vật lý hai hoặc nhiều tòa nhà riêng biệt. Chúng thường được sử dụng cho mục đích lưu thông, cung cấp một cách hữu ích để tiết kiệm không gian trong các thành phố dày đặc.
Một trong những ví dụ đáng chú ý nhất về nơi các tòa nhà chọc trời được nối với nhau bằng cầu trên trời là tại khu nghỉ dưỡng Marina Bay Sands ở Singapore (ảnh trên), nơi Safdie Architect đã kết nối ba tòa tháp với SkyPark dài 340 mét.
Các ví dụ gần đây khác về các tòa nhà chọc trời liên kết với nhau bao gồm tòa nhà đa năng Collins Arch ở Úc của Woods Bagot và SHoP Architects và "khuôn viên thẳng đứng" của NBBJ cho trụ sở chính của Tencent ở Trung Quốc.
Rừng cây thẳng đứng
Trong thập kỷ qua, xu hướng kết hợp cây xanh trong các tòa nhà cao tầng và các tòa nhà chọc trời đã được xây dựng ở nhiều thành phố trên thế giới. Nhằm kết nối cư dân thành phố với thiên nhiên, sử dụng cây xanh theo cách này cũng có thể thúc đẩy đa dạng sinh học, cải thiện chất lượng không khí và tạo ra các không gian làm mát đô thị.
Một dự án thu hút sự chú ý của toàn cầu đối với khái niệm này là tòa nhà cao tầng Bosco Verticale của Stefano Boeri, tòa nhà này đã trông một số lượng cây xanh có thể được trồng được trên một hecta rừng.
Tại Singapore, một chính sách được đưa ra vào năm 2014 yêu cầu bất kỳ cây xanh nào bị mất đi do quá trình phát triển sẽ được thay thế. Điều này đã giúp cho các tòa tháp như Eden by Heatherwick Studio (ở trên), được bao quanh bởi các ban công trồng đầy cây và Tháp Robinson của KPF kết hợp các sân hiên trồng cây.
Foster + Partners hiện đang thiết kế "tòa nhà cao tầng xanh đầu tiên" ở Hy Lạp trong khi UNStudio và Cox Architecture đang phát triển một cặp tháp xoắn cho Melbourne sẽ có cây xanh trên khắp các mặt tiền của nó.
Tuy nhiên, kiến trúc sư cảnh quan người Pháp Céline Baumann cho rằng xu hướng này có thể là rất tích cực, thực vật có thể được sử dụng như một cách để thúc đẩy việc “quảng cáo xanh” - là quá trình truyền đạt một ấn tượng sai lệch hoặc cung cấp thông tin sai lệch để đánh bóng thương hiệu. Quảng cáo xanh được coi là một tuyên bố vô căn cứ để đánh lừa người tiêu dùng tin rằng các sản phẩm của công ty là thân thiện với môi trường.
Nuôi trồng thủy canh
Khi đất đai ngày càng trở nên khan hiếm ở các thành phố và dân số tiếp tục tăng lên, các kiến trúc sư đã chuyển trọng tâm của họ sang "nông nghiệp" - sự kết hợp của nông nghiệp với kiến trúc.
Trong thiết kế nhà chọc trời, điều này đã chứng kiến sự gia tăng các khái niệm về trang trại thẳng đứng dựa vào phương pháp thủy canh để trồng trái cây, rau và ngũ cốc. Canh tác thủy canh dựa vào dung dịch dinh dưỡng khoáng dựa trên nước thay vì đất, có nghĩa là cây trồng có thể được trồng theo dạng thẳng đứng và ở nhiều loại khí hậu khác nhau.
PV (T/h)
