Tác động của ô nhiễm môi trường đối với đa dạng sinh học và sức khỏe con người

Theo dõi MTĐT trên

Tham dự hội thảo có khoảng 200 đại biểu đến từ các Cơ quan quản lý Nhà nước về môi trường, các chuyên gia trong nước và quốc tế.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Thượng Hiền - Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường cho rằng, thế giới đang đối mặt với nhiều thách thức, khủng hoảng đối với môi trường, đa dạng sinh học (ĐDSH) và biến đổi khí hậu (BĐKH). Trong một thời gian dài, việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên để phục vụ cho các hoạt động phát triển đã làm cho môi trường bị ô nhiễm và các hệ sinh thái trên toàn thế giới bị suy thoái.

Tham luận và phát biểu tại hội thảo, các chuyên gia đều chỉ ra rằng, tình trạng ô nhiễm môi trường, trong đó có không khí, ô nhiễm nguồn nước… ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của đa dạng sinh học làm suy giảm số lượng loài, nhiều loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Tiến sĩ Nguyễn Tuấn Anh, đại diện Hội liên hiệp Bảo tồn thiên nhiên Vương quốc Anh (JNCC) cho biết Việt Nam đứng thứ tám trong 20 quốc gia nhận ODA hàng đầu có các loài bị đe dọa nhiều nhất do ô nhiễm với 335 loài, chiếm 32% trong tổng số loài bị đe dọa. 298 loài bị ảnh hưởng do nguồn thải nông nghiệp, lâm nghiệp như thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, xói mòn đất, bồi lắng. Nước thải sinh hoạt đô thị ảnh hưởng tới 258 loài, nguồn thải công nghiệp, quân sự tác động 245 loài. Ô nhiễm không khí ảnh hưởng tới 211 loài, rất nhiều loài bị tác động bởi nhiều nguồn ô nhiễm.

Diễn đàn liên chính phủ về ĐDSH và dịch vụ hệ sinh thái được xây dựng năm 2019 đã công bố Báo cáo cho thấy, ĐDSH có tầm quan trọng với con người, cung cấp 18 dịch vụ cơ bản trên toàn cầu để duy trì các hoạt động sống và phát triển của con người. Tuy nhiên, 14 trong 18 đóng góp này của thiên nhiên đang có xu hướng suy giảm trên toàn cầu. Tỷ lệ độ che phủ rừng trên toàn cầu đã giảm từ 31,6% xuống còn 30,6% trong giai đoạn 1990-2015. Hệ sinh thái rạn san hô được đánh giá là có sự suy giảm mạnh nhất về chỉ số sống sót, hiện đã giảm 35% trong thời gian từ 1970 - 2015 và 25% số loài được nghiên cứu bị đe dọa tuyệt chủng.

Theo phát biểu của đại diện lãnh dạo Tổng Cục môi trường tại hội thảo, Việt Nam được công nhận là nước có tính ĐDSH cao trên thế giới, ĐDSH đã góp phần to lớn trong đảm bảo an ninh lương thực, sinh kế cho người dân; tạo nên các cảnh quan thiên nhiên; là cội nguồn của nhiều phong tục, tập quán tốt đẹp của người dân Việt Nam. Công tác bảo tồn ĐDSH thời gian qua đã có nhiều kết quả đáng khích lệ: số lượng và diện tích các khu bảo tồn thiên nhiên tăng lên; công tác cứu hộ, tái thả vào tự nhiên một số loài nguy cấp được thực hiện; nhiều khu bảo tồn được công nhận có tầm quan trọng quốc tế, cụ thể là đến nay, Việt Nam đã có 9 Khu Ramsar, 11 khu Dự trữ sinh quyển thế giới, 10 Vườn di sản ASEAN. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa đủ để đảo ngược tình trạng mất mát ĐDSH đang diễn ra hiện nay.

Bên cạnh các loài sinh vật khác, ô nhiễm môi trường không khí cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Theo số liệu của WHO, ô nhiễm không khí xung quanh ở cả thành phố và nông thôn ước tính gây ra 4,2 triệu ca tử vong sớm trên toàn thế giới vào năm 2016, chủ yếu do tiếp xúc với bụi mịn có đường kính từ 2,5µm trở xuống (PM2.5), gây ra bệnh tim mạch, hô hấp và các bệnh ung thư. Các số liệu thống kê cũng cho thấy, mỗi năm, có đến 9.000 người chết vì ô nhiễm nguồn nước, 100.000 trường hợp ung thư do sử dụng nguồn nước ô nhiễm. Khảo sát 37 xã mang tên “làng ung thư” đã có 1.136 người chết vì các bệnh ung thư. Ngoài ra, còn có 380 người ở các xã lân cận cũng chết bởi ung thư.

Theo ông Nguyễn Thượng Hiền, đối với Việt Nam, phát triển bền vững, giảm thiểu tổn thất về môi trường là quan điểm xuyên suốt trong quá trình hoạch định chính sách. Việt Nam đang rất nỗ lực chung tay cùng với thế giới thực hiện các quá trình chuyển dịch hướng tới mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kiên quyết không đánh đổi môi trường để phát triển kinh tế, làm ảnh hưởng tới phát triển bền vững, luôn đặt ứng phó với BĐKH, quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ĐDSH ở vị trí quan trọng trong các nghị quyết và định hướng phát triển.

Các chính sách về bảo vệ ĐDSH của Việt Nam thời gian gần đây có thể kể tới Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và Nghị định số 80/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường đã được Chính phủ ban hành ngày 10/1/2022, Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 cũng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 149/QĐ-TTG vào ngày 28/1/2022.

Lãnh đạo Tổng cục Môi trường đề nghị các Sở TN&MT cũng như các cơ quan có liên quan ở địa phương tích cực áp dụng các giải pháp dựa vào thiên nhiên, bao gồm tiếp cận hệ sinh thái, cân nhắc lồng ghép nội dung bảo tồn ĐDSH trong phát triển các ngành kinh tế, thực hiện nghiêm túc đánh giá ĐDSH trong đánh giá tác động môi trường nhằm giải quyết đồng thời mất ĐDSH, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu.

Theo các chuyên gia, để giảm tác hại của ô nhiễm môi trường ở Việt Nam, các nhà khoa học cho rằng, Nhà nước, chính quyền các cấp cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền giáo dục trong cộng đồng, tiếp tục ban hành các chính sách, quy định hướng dấn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020; Tăng cường công tác kiểm tra đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trên địa bàn; tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc đầu tư xây dựng các trạm xử lý nước thải công nghiệp, sinh hoạt tập trung; Tập trung kiểm soát, kiểm tra và xử lý nghiêm các nguồn thải ô nhiễm bụi phát sinh; Phổ biến áp dụng các công nghệ xây dựng ít ô nhiễm; Bảo vệ và phát triển trồng rừng...