Tạo thói quen phân loại rác, tái chế rác, xây dựng môi trường xanh sạch đẹp tại các vùng nông thôn
Hiện nay nhiều địa phương trong cả nước đã và đang triển khai mô hình phân loại rác tại nguồn, khuyến khích người dân tận dụng tối đa chất thải nông nghiệp để làm phân bón hữu cơ cho cây trồng.
Trong bối cảnh nguồn tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, việc tận thu, tái chế sử dụng lại các nguyên vật liệu nói chung và các phụ, phế phẩm trong quá trình sản xuất, chế biến nông sản, thực phẩm nói riêng là một biện pháp tiết kiệm hết sức cần thiết, nhất là khi tình hình kinh tế đang có nhiều khó khăn như hiện nay. Quan trọng hơn khi các phụ, phế phẩm được tận dụng, tái chế sử dụng lại sẽ góp phần giảm lượng chất thải ra môi trường, làm trong lành bầu không khí vốn đang bị đe dọa bởi quá dư thừa các chất thải độc hại.
Được Hội Nông dân tỉnh Phú Yên hướng dẫn kỹ thuật xử lý nguồn rơm rạ và phế thải nông nghiệp đem ủ làm phân bón cho cây trồng thông qua dự án Tuyên truyền, vận động nông dân áp dụng canh tác lúa thân thiện môi trường, gia đình ông Nguyễn Văn Chức ở xã Hòa Trị (huyện Phú Hòa) dần thay đổi thói quen của mình bằng cách phân loại rác thải ngay tại nhà. Những gì thuộc rác thải hữu cơ, ông mang ủ lấy phân bón cho vườn rau. Các loại rác thải vô cơ được ông thu gom đúng nơi quy định. Cách làm này vừa giúp sạch nhà, đẹp ngõ; vừa giúp cây cối có nguồn phân bón an toàn, bảo đảm.
Theo ông Chức : “Trước đây, rác thải hữu cơ của gia đình để trong bếp hay ngoài sân đều bốc mùi, ảnh hưởng sức khỏe. Sau khi xử lý rác bằng chế phẩm sinh học, môi trường không còn mùi hôi thối, giảm ô nhiễm. Nước rỉ thu được từ rác, đem hòa loãng tưới cho cây trồng, cây phát triển xanh tốt, tiết kiệm chi phí mua phân bón. Thấy được tác dụng của mô hình, nhiều gia đình trong xã cũng học theo, tự mua bạt nhựa, chế phẩm sinh học để xử lý rác tại nhà mình”.
Bà Nguyễn Thị Sang ở xã Hòa Phong (huyện Tây Hòa) cho biết, sau khi tham gia lớp tập huấn hướng dẫn cách xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học thành phân bón và ủ rơm bằng urê làm thức ăn cho trâu, bò do Hội Nông dân tỉnh tổ chức, bà con nông dân ở xã không còn đốt rơm rạ gây khói bay mù mịt như trước nữa. “Nguồn phân hữu cơ ủ từ rơm rạ bón cho lúa giúp tiết kiệm nhiều chi phí vì giá bán phân hóa học hiện nay rất cao. Việc này còn góp phần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, hình thành thói quen phân loại rác, tái chế rác, xây dựng môi trường xanh sạch đẹp tại các vùng nông thôn”, bà Sang phấn khởi nói.
Theo Hội Nông dân tỉnh, rơm rạ sau thu hoạch trên địa bàn tỉnh chủ yếu được xử lý làm thức ăn cho trâu, bò (khoảng 11%); cày mục ủ hoai tại ruộng hoặc ủ thành phân trồng rau (85%) và đun nấu, làm nấm, tiểu thủ công nghiệp (khoảng 4%). Vì vậy, để ngăn chặn tình trạng đốt rơm rạ ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống người dân, từ năm 2021 đến nay, các cấp hội đã chủ động phối hợp các địa phương trong tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền và tổ chức tập huấn, xây dựng được hơn 20 mô hình thu gom, phân loại, xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón. Đồng thời khuyến khích tổ chức, hộ gia đình, cá nhân dùng chế phẩm vi sinh xử lý rơm rạ, phụ phẩm cây trồng thân thiện với môi trường nhằm cải tạo đất, tạo nguồn phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Ông Nguyễn Xuân Khiêm, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tuy An cho biết: Rác thải là một trong những vấn đề ảnh hưởng nhiều đến môi trường nông thôn. Hiện nay, không phải địa phương nào cũng thu gom rác thải tập trung hàng ngày, nhiều nơi bà con vẫn chôn lấp là chính. Các loại rác hữu cơ phát sinh trong quá trình sinh hoạt có đặc trưng là gây mùi, thu hút côn trùng. Vì vậy, hội đã hướng dẫn kỹ thuật ủ phân hữu cơ từ khâu chọn và chuẩn bị nguyên liệu, vị trí ủ phân, phương thức trộn phế phẩm và bảo quản sản phẩm phân bón hữu cơ.
Theo ông Khiêm, từ hiệu quả mô hình sử dụng phân chuồng và phụ phẩm trong nông nghiệp tạo phân bón hữu cơ, huyện hội đã phát động phong trào và nhân rộng mô hình này trong 90 chi hội nông dân. Riêng trong năm nay, mỗi chi hội nông dân thực hiện ít nhất một mô hình ủ phân hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Ông Huỳnh Văn Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ nông dân và giáo dục nghề nghiệp (Hội Nông dân tỉnh) cho biết: “Với hình thức kết hợp giữa hướng dẫn lý thuyết và thực hành, trong thời gian thực hiện mô hình, cán bộ trung tâm thường xuyên đến các hộ gia đình theo dõi, hướng dẫn cách xử lý rác đúng quy trình để mô hình đạt hiệu quả cao. Thời gian tới, trung tâm sẽ tiếp tục tập huấn, hướng dẫn hội viên nông dân nhân rộng mô hình ủ và sử dụng phân hữu cơ để bón cho cây trồng; tuyên truyền để nông dân các địa phương tìm hiểu về quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, tác dụng của phân hữu cơ đối với môi trường, cây trồng, biết cách làm và sử dụng phân hữu cơ trong canh tác. Qua đó giúp thay đổi thói quen sử dụng phân hóa học trong sản xuất nông nghiệp của nông dân”.
Còn tại Huyện Đan Phượng, TP Hà Nội, hiện nay huyện đang làm tốt công tác phân loại rác tại hộ gia đình. Theo Trung tâm Bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới Hà Nội, huyện Đan Phượng có lượng chất thải rắn sinh hoạt ước tính khoảng 88 tấn/ngày. Thành phần rác thải sinh hoạt chủ yếu là rác hữu cơ chiếm 50%-54%; nilon, nhựa chiếm 11,5%-14,5%...
Hội Nông dân huyện Đan Phượng đã phối hợp với Trung tâm phát triển và hội nhập (CDI) thí điểm phân loại và xử lý rác tại nguồn, nhằm giảm rác thải sinh hoạt tại 4 xã là Trung Châu, Thọ Xuân, Đồng Tháp, Thượng Mỗ. Tham gia làm mô hình thí điểm có 200 hộ gia đình thuộc 4 xã trên (mỗi xã 50 hộ tiêu biểu nòng cốt).
Thực tế cho thấy, mô hình này đã thu được nhiều kết quả khả quan; góp phần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, hình thành thói quen phân loại rác, tái chế rác nhằm xây dựng môi trường xanh, sạch, đẹp tại các vùng nông thôn của huyện.
Trong quá trình phân loại rác, những loại rác thải hữu cơ sẽ được bà con đem ủ lấy phân, bón cho các loại cây trồng trong vườn nhà, còn các loại rác thải vô cơ sẽ được thu gom đúng nơi quy định.
Theo ông Hoàng Văn Thân, Bí thư chi bộ thôn Tiến Bộ, xã Thượng Mỗ, huyện Đan Phượng, việc phân loại rác tại nguồn đã góp phần nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, hình thành thói quen phân loại rác, tái chế rác, xây dựng môi trường trong sạch tại các vùng nông thôn của huyện.
Bà Nguyễn Thị Thanh Hà, Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Mỗ cho biết: Xã Thượng Mỗ hiện có 8 thôn, trong đó 3 thôn đã triển khai làm điểm mô hình phân loại rác hữu cơ. Nhìn chung, người dân rất hào hứng với mô hình này bởi bản thân họ cũng mong muốn nguồn rác được xử lý ngay tại nhà, góp phần làm đẹp cảnh quan môi trường xung quanh.
Nói về mô hình trên, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Đan Phượng Thiều Văn Son chia sẻ, việc thay đổi từ nhận thức đến hành động của người dân cần có quá trình và khi người dân nhận thấy lợi ích từ những mô hình như thế này sẽ tích cực hưởng ứng, tham gia.
Chủ tịch Hội Nông dân huyện Đan Phượng cũng cho biết, hiện Hội Nông dân huyện đang triển khai điểm tại 4 xã, phấn đấu đến năm 2025 có 100% hội viên nông dân thu gom và phân loại rác thải tại nguồn.
Nhằm tiếp tục đẩy mạnh triển khai phong trào phân loại rác thải và xử lý rác tại nguồn trên địa bàn toàn huyện, Hội Nông dân huyện Đan Phượng sẽ đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền vận động cán bộ, hội viên tích cực tham gia bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Đồng thời, phối hợp với Trung tâm Bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới Hà Nội, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện tổ chức tập huấn nâng cao năng lực tham gia bảo vệ môi trường, phân loại rác tại nhà và sử dụng chế phẩm vi sinh biến rác thải hữu cơ thành phân bón.
Tại huyện Sóc Sơn, trong những năm gần đây, để ngăn chặn tình trạng đốt rơm, rạ sau thu hoạch và xử lý chất thải, phế phẩm nông nghiệp, huyện đã tăng cường hướng dẫn bà con nông dân áp dụng các biện pháp kỹ thuật để xử lý rơm, rạ.
Đồng thời khuyến khích các tổ chức, hộ gia đình áp dụng các giải pháp ứng dụng chế phẩm vi sinh xử lý rơm, rạ, phụ phẩm cây trồng để giúp thân thiện với môi trường. Từ đó, góp phần cải tạo đất, tạo nguồn phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Sóc Sơn, rơm, rạ sau thu hoạch trên địa bàn huyện chủ yếu được xử lý làm thức ăn cho trâu, bò (khoảng 11%); cày mục ủ hoai tại ruộng hoặc ủ thành phân trồng rau (85%) và làm nấm, tiểu thủ công nghiệp (khoảng 4%).
Vì vậy, để chủ động ngăn chặn tình trạng đốt rơm, rạ gây ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống của người dân, huyện Sóc Sơn đã chỉ đạo các xã, thị trấn đẩy mạnh phổ biến, tuyên truyền yêu cầu tổ chức, cá nhân, hộ gia đình trên địa bàn ký cam kết không đốt rơm rạ, phụ phẩm cây trồng không đúng quy định.
Bên cạnh đó, để bảo vệ môi trường nông thôn, tránh làm phí nguyên liệu hữu cơ từ phụ phẩm nông nghiệp, Phòng Kinh tế huyện đã phối hợp với các tổ chức như Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên... tăng cường hướng dẫn bà con áp dụng các biện pháp kỹ thuật để xử lý rơm, rạ sau thu hoạch.
Đồng thời, khuyến khích tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn áp dụng các giải pháp ứng dụng chế phẩm vi sinh xử lý rơm, rạ, phụ phẩm cây trồng thân thiện với môi trường nhằm cải tạo đất, tạo nguồn phân bón hữu cơ phục vụ sản xuất nông nghiệp.
Có thể thấy, từ một hành động nhỏ nhưng ý nghĩa lớn, từ sự chung tay góp sức của các hội viên nông dân, của bà con thôn xóm… những việc làm tích cực, mô hình điểm bảo vệ môi trường nông thôn đang được lan tỏa trong cộng đồng dân cư. /.
