Thanh Hóa: Nâng cao nhận thức cộng đồng, đảm bảo an ninh nguồn nước

Theo dõi MTĐT trên

Nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên và người dân về bảo đảm an ninh nguồn nước, an toàn đập, hồ chứa nước, bảo vệ, sử dụng nước chưa đầy đủ. Do đó, công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu cần được tăng cường

Thanh Hóa có hệ thống sông ngòi tương đối phong phú với 4 hệ thống sông chính là sông Mã, sông Hoạt, sông Bạng, sông Yên với tổng diện tích lưu vực là 39.756km2, tổng lượng nước mặt trung bình hàng năm khoảng 19,5 tỷ m3. Trong đó, chiếm tỷ trọng đa số là hệ thống sông Mã với tổng diện tích lưu vực 28.490km2, phần diện tích trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa là 8.230,9km2, chiều dài 242km; sông Mã có 39 phụ lưu như: sông Chu, sông Luồng, sông Lò, sông Bưởi,... với sông Chu là phụ lưu lớn nhất, có 2 phân lưu là sông Lạch Trường và sông Lèn…

Hiện nay, toàn tỉnh Thanh Hóa đã hình thành 2.513 công trình đầu mối thủy lợi, gồm có: 610 hồ chứa nước, 1.023 đập dâng, 891 trạm bơm, 11 hồ thủy điện, 29 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung và khoảng 16.200km hệ thống kênh mương, thủy lợi; trong đó có một số hồ chứa nước quan trọng cấp quốc gia và cấp tỉnh, như: hồ thủy lợi đa mục tiêu Cửa Đạt, dung tích chứa 1,45 tỷ m3 để cấp nước, phòng lũ, phát điện, đẩy mặn; hồ thủy điện Trung Sơn, dung tích 348 triệu m3 để cấp nước, phòng lũ, phát điện trên thượng nguồn sông Mã; các hồ thủy lợi quan trọng phục vụ cấp nước khác như: hồ sông Mực, hồ Yên Mỹ, hồ Đồng Ngư, hồ Duồng Cốc...

Hệ thống mạng lưới sông ngòi cùng các công trình hạ tầng khai thác thủy lợi hiện nay cơ bản đảm bảo cung cấp cho nhu cầu nước ngọt hằng năm của tỉnh khoảng 3,54 tỷ m3 (trong đó: cho ngành nông nghiệp 3,25 tỷ m3; cho sinh hoạt 254 triệu m3; cho sản xuất công nghiệp 43 triệu m3), phục vụ việc tưới tiêu ổn định cho 310.000 ha đất gieo trồng hàng năm; cấp nước cho 95% dân số đô thị, 56,3% dân số nông thôn; cấp nước phục vụ Khu Kinh tế Nghi Sơn, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh, góp phần quan trọng cho sự tăng trưởng nhanh và bền vững của tỉnh trong những năm qua.

Tuy nhiên, trước những tác động của biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp, khó lường cùng những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội; việc quản lý, khai thác, an toàn và bền vững nguồn tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh còn nhiều tồn tại, hạn chế và khó khăn, thách thức đặt ra, đó là: Nguồn nước của tỉnh chủ yếu từ hệ thống sông Mã, là lưu vực sông liên tỉnh và liên quốc gia nên phụ thuộc vào nguồn ngoại sinh, nguồn nước nội sinh chiếm dưới 50% tổng lượng nước mặt toàn tỉnh. Khả năng điều tiết, trữ nước của các hồ chứa còn hạn chế với tổng dung tích hữu ích 1,41 tỷ m3, chỉ bằng 7% tổng lượng nước mặt hàng năm; phân bổ lượng nước theo mùa ngày càng chênh lệch, thiếu hụt nước trong mùa khô, nhưng trong mùa mưa hầu hết lượng nước ngọt (khoảng 9,6 tỷ m3) trôi ra biển.

Sự suy giảm thảm thực vật, đặc biệt là rừng đầu nguồn làm gia tăng các loại hình thiên tai như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán và xâm nhập mặn ngày càng gay gắt; việc khai thác khối lượng lớn cát, sỏi lòng sông gây xói sâu lòng dẫn và sạt lở bờ sông, đe dọa an toàn các công trình cơ sở hạ tầng; tình trạng ô nhiễm, suy giảm chất lượng nguồn nước do nước thải công nghiệp, làng nghề, nông nghiệp, nước sinh hoạt chưa qua xử lý vào các sông, suối; hệ thống công trình hạ tầng thủy lợi, phòng chống thiên tai đầu tư xây dựng đã lâu bị hư hỏng, xuống cấp hoặc quy mô công trình không đáp ứng với các điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, dẫn đến không đảm bảo an toàn cho hoạt động khai thác, sử dụng nước.

Bên cạnh đó, công tác quản lý, khai thác tài nguyên nước vẫn còn chồng chéo, phân tán theo nhiều ngành, nhiều lĩnh vực như: tài nguyên, môi trường; thủy lợi, thủy điện; cấp nước đô thị, nông thôn... chưa có tính thống nhất để phát huy hiệu quả cao nhất; chưa có nhiều cơ chế, chính sách rõ ràng, thuận lợi để thu hút các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư vào hoạt động quản lý và khai thác tài nguyên nước; mô hình quản lý các hệ thống thủy lợi vẫn còn bất cập trong phân vùng quản lý, hình thức quản lý; năng lực quản lý an toàn, bền vững tài nguyên nước ở một số đơn vị, địa phương còn hạn chế...

Trong những năm gần đây, Sở TN&MT tỉnh Thanh Hóa đã chú trọng, siết chặt quản lý sử dụng tài nguyên nước đem lại hiệu quả thiết thực. Nhằm bảo vệ có hiệu quả nguồn tài nguyên nước, Sở TN&MT đã tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 107/KH-UBND ngày 10-5-2021 về điều tra cơ bản tài nguyên nước đối với các nguồn nước nội tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

Sở đã tiến hành kiểm tra tình hình chấp hành pháp luật về tài nguyên nước đối với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh.

Trong năm 2021, khi có hiện tượng cá chết bất thường trên sông Mã, Sở TN&MT đã tiến hành thành lập đoàn kiểm tra tìm hiểu nguyên nhân và tham mưu cho UBND tỉnh xử phạt các doanh nghiệp xả thải trái phép ra sông Mã gây ô nhiễm môi trường. Hay như vào tháng 7-2021, cá nuôi lồng của các hộ dân trên sông Lạch Bạng, thị xã Nghi Sơn chết bất thường. Sau đó, ngành chức năng kiểm tra và xác định có 2 đơn vị xả thải. UBND tỉnh đã quyết định xử phạt hành chính về hành vi xả nước thải trái phép đối với Công ty TNHH Chế biến hải sản Ngọc Sơn và Công ty CP Thương mại, vận tải và Chế biến hải sản Long Hải (đều có địa chỉ tại phường Hải Bình, thị xã Nghi Sơn). Quá trình kiểm tra, ngành chức năng xác định Công ty CP Thương mại, vận tải và Chế biến hải sản Long Hải đã xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Lạch Bạng với lưu lượng 39,6m3/ngày. Còn Công ty TNHH Chế biến hải sản Ngọc Sơn đã bơm xả nước thải từ quá trình chế biến hải sản ra sông Lạch Bạng với lưu lượng 11m3/ngày. Căn cứ vào mức độ vi phạm, UBND tỉnh Thanh Hóa đã quyết định phạt hành chính Công ty CP Thương mại, vận tải và Chế biến hải sản Long Hải tổng số tiền 104 triệu đồng; phạt Công ty TNHH Chế biến hải sản Ngọc Sơn 882 triệu đồng. Đồng thời, yêu cầu cả 2 công ty trên khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường đã gây ra, đầu tư hoàn chỉnh công trình xử lý nước thải mới được xem xét để hoạt động lại...

Với chức năng chính của ngành là quản lý về nguồn nước (gồm có lưu lượng, trữ lượng và chất lượng nguồn nước dưới đất và nước mặt); khai thác, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; các biện pháp bảo vệ tài nguyên nước và phòng, chống, khắc phục hậu quả, tác hại do nước gây ra trên địa bàn tỉnh. Sở TN&MT đã thẩm định, tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh tổ chức triển khai công tác thẩm định, cấp giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu, thuộc trường hợp phải cấp giấy phép theo quy định của pháp luật trên toàn tỉnh.

Thời gian tới, Sở TN&MT tỉnh Thanh Hóa tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về tài nguyên nước để nâng cao nhận thức và tăng cường năng lực của các tổ chức, cá nhân, cộng đồng trong quản lý đảm bảo an ninh nguồn nước và công tác an toàn đập, hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh; phát huy vai trò của cộng đồng trong việc theo dõi, giám sát các hoạt động bảo vệ nguồn nước, sử dụng nước, khuyến khích người dân sử dụng nước tiết kiệm, bảo vệ nguồn nước...; nâng cao nhận thức kỹ năng ứng phó, phòng tránh thiên tai cho người dân ở khu vực thượng lưu và hạ lưu các công trình đập, hồ chứa nước, nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản cho người dân./.