Thêm 2 tập quán tín ngưỡng của Hà Giang trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Đó là Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ cầu mùa của người Cờ Lao, xã Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì; tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ, xã Hồ Thầu, huyện Hoàng Su Phì.
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, thể thao và Du lịch tỉnh Hà Giang cho biết, tỉnh vừa có thêm 2 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Cụ thể, ngày 4/4/2022, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký 2 quyết định số: 778/QĐ-BVHTTDL và 779/QĐ-BVHTTDL công nhận 2 Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia tại Hà Giang đó là Di sản Tập quán xã hội và tín ngưỡng lễ cầu mùa của người Cờ Lao đỏ xã Túng Sán và Tập quán xã hội và tín ngưỡng lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ xã Hồ Thầu cùng tại huyện Hoàng Su Phì.
Tính đến nay, tỉnh Hà Giang có 27 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Năm 2021 tỉnh Hà Giang nhận diện được 446 danh mục văn hóa phi vật thể với 7 loại hình của 14 dân tộc cư trú lâu năm, sinh sống tập trung thành từng làng, bản, trong đó: Có 17 di sản loại hình tiếng nói, chữ viết; 47 di sản ngữ văn dân gian; 12 di sản nghệ thuật trình diễn dân gian; 259 di sản tập quán xã hội và tín ngưỡng; 13 di sản lễ hội truyền thống; 41 di sản nghề thủ công truyền thống; 57 di sản tri thức dân gian.
Hàng năm, vào khoảng từ ngày 15/10 đến ngày 30 tháng chạp (Âm lịch), người Dao đỏ tại Hoàng Su Phì tổ chức lễ cúng tổ Bàn Vương.
Lễ cúng Bàn Vương của người Dao đỏ xã Hồ Thầu (Hoàng Su Phì) là dịp người Dao đỏ nơi đây tỏ lòng biết ơn Sư tổ Bàn Vương, người sinh ra 12 tộc họ, đồng thời cầu nguyện cho mưa thuận, gió hòa để mùa màng bội thu cho con cháu đời đời ấm no, hạnh phúc.
Người Dao coi việc thờ cúng Bàn Vương là một việc làm có liên quan đến vận mệnh của mỗi người, mỗi dòng họ và của cả dân tộc. Đây là nghi lễ mang đậm tính nhân văn, hướng con người luôn nhớ đến nguồn cội và luôn có tổ tiên là Bàn Vương linh thiêng phù hộ trong cuộc sống.
Người Cờ Lao tại Việt Nam sinh sống chủ yếu tại tỉnh Hà Giang, định cư ở các huyện Hoàng Su Phì, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc. Cộng đồng dân tộc Cờ Lao trên địa bàn tỉnh Hà Giang là một trong những dân tộc rất ít người của cả nước. Người Cờ Lao cũng được chia thành nhiều nhóm. Nhóm Cờ Lao Đỏ phân bố ở Hoàng Su Phì và Yên Minh, nơi có nhiều núi đất và thung lũng, chủ yếu canh tác ruộng nước.
Với tín ngưỡng nông nghiệp chủ đạo là canh tác ngô, lúa, vì vậy hàng năm sau khi thu hoạch xong; lúa, ngô đã chất đầy bồ, các bản làng người Cờ Lao tại Hoàng Su Phì lại tổ chức lễ Cầu mùa.
Các gia đình thường chuẩn bị gà luộc và các sản phẩm nông nghiệp khác do chính người dân làm ra như xôi, rượu trắng, thịt lợn, hoa quả cùng tiền vàng và hương. Thầy cúng sẽ tiến hành các nghi lễ cơ bản để cảm tạ thần linh, trời đất và tổ tiên đã ban cho mùa màng bội thu. Đồng thời, cầu xin các vị thần linh tiếp tục phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, lúa ngô tươi tốt vào những mùa vụ sau.
Lễ Cầu mùa là nét sinh hoạt văn hóa thể hiện tín ngưỡng nông nghiệp đặc trưng của người Cờ Lao.
Đây là những minh chứng giá trị thể hiện sự phong phú, đa dạng trong đời sống văn hóa của con người và vùng đất Hà Giang trong kho tàng di sản văn hóa dân tộc Việt Nam.
