Nỗ lực xanh hóa mạng lưới xe buýt tại Hà Nội vào năm 2035
Việc chuyển đổi xe buýt từ nhiên liệu diesel sang sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu. Tuy nhiên quá trình chuyển đổi vẫn còn khó khăn, thách thức.
Phương tiện xanh là phương tiện sử dụng nhiên liệu tái tạo, có hiệu suất cao, ứng dụng công nghệ thông minh, giảm thiểu tác hại cho môi trường. Xe buýt xanh gồm xe điện và xe sử dụng nhiên liệu sạch (khí nén CNG).
Với thực trạng môi trường như hiện nay, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt từ nhiên liệu diesel sang xe điện, sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu.
Lộ trình xanh hóa xe buýt Thủ đô còn gian nan
Theo lộ trình về chuyển đổi năng lượng xanh tại Quyết định số 876 ngày 22-7-2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới phải là xe sử dụng điện, năng lượng xanh. Giai đoạn đến năm 2050, 100% xe buýt sử dụng điện, năng lượng xanh.
Ông Đỗ Phan Anh - Phó trưởng Phòng Quản lý vận tải (Sở GTVT Hà Nội) cho biết, Hà Nội là thành phố triển khai Quyết định số 876. Nhờ đó, số lượng đoàn phương tiện xanh của Hà Nội đang nhiều nhất, chiếm ưu thế nhất. Kết quả này có được nhờ sự chỉ đạo tích cực của cấp có thẩm quyền thành phố. Theo kế hoạch, đến năm 2030, tỷ lệ chuyển đổi đạt 50 - 60%, dự kiến đến năm 2035, tỷ lệ chuyển đổi đạt 90 - 100%. Như vậy, so với Quyết định 876, dự kiến Hà Nội đi sớm hơn 15 năm so với yêu cầu.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay Hà Nội có tới 2.034 xe buýt trợ giá, nhưng chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch (bao gồm 139 xe CNG (sử dụng khí thiên nhiên nén - Compressed Natural Gas) và 138 xe buýt điện, đạt 13,6% toàn mạng lưới), trên 1.200 xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro IV trở lên, còn lại 1.575 phương tiện đang sử dụng nhiên liệu diezel cần thay thế. Trong khi đó, chi phí đầu tư phương tiện năng lượng điện, năng lượng xanh cao gấp 2 - 4 lần so với xe buýt diesel đang là những khó khăn, thách thức lớn.
Để thực hiện mục tiêu trên, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của cơ quan quản lý cũng như doanh nghiệp. Đó còn chưa kể, để chuyển đổi toàn bộ xe buýt của Hà Nội sang phương tiện sử dụng CNG và điện thì hạ tầng điện chưa rõ ràng, chưa có cơ sở để các doanh nghiệp an tâm khi bỏ tiền đầu tư. Bởi vậy, mục tiêu của Hà Nội xanh hóa toàn mạng lưới xe buýt vào năm 2035 (tức là chỉ còn 11 năm nữa) khiến nhiều người hoài nghi, các doanh nghiệp vận hành buýt truyền thống hiện nay cũng dè dặt.
Theo chia sẻ của ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội. cho biết tỷ lệ xe buýt năng lượng xanh của Hà Nội hiện nay khoảng 13,6%. Con số này còn khiêm tốn so với những mục tiêu, kỳ vọng đặt ra. Mặc dù các doanh nghiệp rất đồng tình, ủng hộ chuyển đổi phương tiện xanh, sạch, chất lượng dịch vụ mới nhằm tăng sản lượng, doanh thu. Tuy nhiên, doanh nghiệp đang gặp nhiều rào cản bản thân họ không thể giải quyết được mà cần có sự hỗ trợ của Nhà nước, như chính sách hỗ trợ vốn, lãi vay…
Có thể kể đến ba thách thức chính. Thứ nhất là vốn đầu tư. Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Chi phí này ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Kèm theo đó là nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng liên quan đến trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển.
Thứ hai là việc chuyển đổi đòi hỏi triển khai đồng bộ quy hoạch điện từ trạm sạc, trạm cấp nhiên liệu, chiến lược xây dựng hạ tầng sạc điện cung cấp cho phương tiện xanh.
Thứ ba là hiện nay cơ quan chức năng vẫn chưa có cơ chế hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư để xã hội hóa đầu tư cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng xanh cho phương tiện, phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh.
Đa dạng loại hình để hút khách
“Qua hơn 1 năm đưa các phương tiện năng lượng xanh vào sử dụng, chúng tôi nhận thấy hành khách đi buýt đều ủng hộ, đánh giá cao về chất lượng dịch vụ” - ông Phạm Đình Tiến cho biết.
Thống kê cho thấy, với 9 tuyến vận hành xe buýt điện của Hà Nội, sản lượng đạt được năm 2023 khoảng 19,6 triệu lượt hành khách, tăng 16,9% so với kế hoạch năm 2023 và tăng 136% so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, như vậy là chưa đủ, cần quy hoạch bổ sung thêm các loại phương tiện xanh cỡ trung và nhỏ để người dân tiếp cận vận tải hành khách công cộng xanh, sạch thuận lợi hơn.
Ông Đỗ Phan Anh cho biết, hiện nay mới hoàn thành xong định mức cho xe buýt điện cỡ lớn, còn cỡ trung bình và nhỏ chưa có phương tiện hoạt động.
Trong bối cảnh hệ thống đường sá ở Hà Nội có nhiều tuyến phố, ngõ nhỏ, xe buýt lớn không thể lưu thông, thì việc có thêm xe buýt cỡ trung và nhỏ rất cần thiết, để trung chuyển hành khách đến các tuyến buýt trục chính.
“Sở GTVT Hà Nội cũng đang giao Trung tâm quản lý Giao thông công cộng Hà Nội rà soát lại mạng lưới buýt, trong đó tập trung nghiên cứu để phát triển thêm loại hình buýt cỡ nhỏ và trung bình” - ông Đỗ Phan Anh cho biết.
Cùng bàn về vấn đề này, ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết, trong kế hoạch phát triển vận tải hành khách giao thông công cộng, Trung tâm đã xây dựng lộ trình căn cứ trên hiện trạng mạng lưới tuyến.
Bên cạnh đó, để khuyến khích người dân ủng hộ xe buýt năng lượng xanh thì cũng cần quan tâm đến các yếu tố như: hạ tầng dịch vụ, chất lượng phương tiện, thái độ phục vụ…
Nếu xe buýt cải thiện được tính chính xác về thời gian thì sẽ thu hút được nhiều thành phần hành khách hơn nữa. Để làm được điều đó, Nhà nước phải tạo điều kiện cho xe buýt vận hành trong giao thông hỗn hợp, đảm bảo lưu thông thông suốt.
An Đông (T/h)
