Vì sao châu chấu sa mạc khó tiêu diệt?

Theo dõi MTĐT trên

Dẫn lời Vox, báo Nông nghiệp VN đưa tin, các thiết bị giám sát vệ tinh cho biết, nạn châu chấu sa mạc vẫn đang gây hại ở lục địa châu Á khi đổ bộ tới Yemen, Iran, Pakistan và Ấn Độ đe dọa an ninh lương thực hàng chục triệu người. Mặc dù, giới chức Iran báo cáo đã phải sử dụng thuốc trừ sâu liều cao để diệt trừ và tạo ra một lớp châu chấu chết cao tới 15 cm ở nhiều vùng trồng trọt.

Mới đây, Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO) vừa khuyến cáo Ấn Độ cần duy trì tình trạng cảnh báo cao vì châu chấu sa mạc trong 4 tuần tới. Quốc gia Nam Á này đang phải vật lộn với nạn châu chấu sa mạc tồi tệ nhất trong vòng 26 năm qua.

Hiện, chính quyền Ấn Độ đang sử dụng các công nghệ và thiết bị hiện đại như máy bay điều khiển từ xa, trực thăng Bell để giám sát và diệt trừ các đàn châu chấu. Bang Rajasthan hiện đang là địa phương chịu ảnh hưởng nặng nhất từ dịch châu chấu. 8 bang khác gồm, Madhya Pradesh, Punjab, Gujarat, Uttar Pradesh, Maharastra, Chhattisgarh, Harryana và Bihar cũng đang phải giải quyết ảnh hưởng của đại dịch châu chấu tới mùa màng.

Theo trang web theo dõi châu chấu của Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc (FAO), quá trình di chuyển của châu chấu chịu ảnh hưởng do những cơn gió mạnh thổi về hướng tây từ bão Amphan - cơn bão đã tấn công Ấn Độ vào đầu tháng này.

Người dân Ấn Độ đã dùng máy phun thuốc, kèn xe hơi để đối phó châu chấu. Trên các cánh đồng, nông dân mở nhạc thật to và dùng bất cứ vật dụng nào có thể tạo ra tiếng ồn lớn để đuổi châu chấu.

"Chúng tôi hi vọng có thể kiềm chế đàn châu chấu trong 10 ngày tới. Các quan chức đang phun thuốc diệt trừ châu chấu vào sáng sớm. Khi mặt trời mọc và châu chấu thấy được sức nóng là lúc chúng bắt đầu bay. Năm nay có nhiều châu chấu có thể bay nhanh hơn và di chuyển lên tới 150km mỗi ngày" - một quan chức ở thành phố Barmer thuộc bang Rajasthan chia sẻ.

Sức tàn phá khủng khiếp

Theo các chuyên gia của FAO, châu chấu sa mạc là mối đe dọa hàng đầu đối với nền sản xuất nông nghiệp.

Châu Phi từ lâu là nơi mà châu chấu sa mạc tàn phá khủng khiếp nhất. Theo FAO, đối với Ethiopia và Somalia, đây là thời điểm châu chấu tấn công mạnh nhất trong 25 năm và tồi tệ nhất ở Kenya trong 70 năm.

Theo các nghiên cứu, một số loài châu chấu hoàn toàn có thể biến đổi để thích nghi theo các điều kiện tự nhiên khác nhau. Trong số 7.000 loài thì có chừng 20 loài đúng nghĩa được ghi nhận ở khắp các lục địa, ngoại trừ Nam Cực.

Loài xuất hiện thành bầy đàn gần đây ở châu Phi và châu Á chính là châu chấu sa mạc (Schistocerca gregaria), chúng vốn trước đây là loại sống đơn độc nhưng khi gặp điều kiện môi trường lý tưởng lại sinh sôi bùng nổ.

Bằng chứng là các nghiên cứu sâu trong một khoảng thời gian dài cho thấy, loài này đã bất ngờ thay đổi thói quen cũ và bắt đầu di chuyển, hoạt động theo hướng bầy đàn hơn là những cá thể riêng biệt như cũ.

Chúng không chỉ thay đổi đặc tính mà còn thay đổi cả màu sắc và kích thước, khi chuyển từ màu xanh lá cây hoặc màu nâu đốm sang màu vàng rực.

Hình dạng bên ngoài của chúng cũng nhỏ hơn, trong khi não bộ lại lớn hơn trong quá trình tiến hóa. Những thay đổi về hành vi có thể xảy ra chỉ trong vòng vài giờ, trong khi những thay đổi vật lý cần nhiều thời gian hơn.

Ở giai đoạn mới này, châu chấu sa mạc hình thành bầy đàn với khoảng 150 triệu cá thể trên mỗi km vuông và có sức tàn phá khủng khiếp, tương đương với một lượng thực phẩm  của 35.000 người mỗi ngày.

Điều này đã được FAO tính toán trên bình diện rộng khi châu chấu sa mạc gây hại trên quy mô 2.400 cây số vuông ở nhiều nơi, kể từ đầu năm đến nay.

Loài dịch hại lây qua không khí này có thể di chuyển với vận tốc hơn 161 km mỗi ngày theo chiều gió và đi tới đâu là để lại hậu quả ngay tới đó bằng chính các thảm thực vật trên đường đi của chúng.

Quy mô, tốc độ và sự tàn phá của châu chấu sa mạc đã khiến chúng trở thành mối nguy đối với nền nông nghiệp thế giới.

Nguy cơ vào Việt Nam

Theo nhận định của FAO và các chuyên gia Trung Quốc, nguy cơ đàn châu chấu xâm nhập và gây hại từ khu vực biên giới Pakistan - Ấn Độ tới Trung Quốc, Việt Nam và các nước lân cận rất thấp.

Nguyên do là dịch tại Ấn Độ đã được dập, dãy núi Himalaya với độ cao và nhiệt độ không khí lạnh cũng không thuận lợi để di cư vì chúng thích hợp với nơi có nhiệt độ cao và độ ẩm không khí thấp.

Mới đây, Bộ NN&PTNT đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình dịch châu chấu sa mạc trên thế giới và kế hoạch ứng phó châu chấu sa mạc xâm nhập vào Việt Nam.

"Hiện nay, châu chấu sa mạc đã gây hại tại Pakistan, cuối tháng 5 đã xâm nhập vào phía Bắc và phía Tây Ấn Độ và có nguy cơ di chuyển qua Ấn Độ xuống khu vực các nước Banglades, Myanmar, Lào hoặc các tỉnh Vân Nam, Quảng Tây (Trung Quốc) và vào Việt Nam. Nếu dịch bùng phát tại các khu vực kể trên, sẽ đe dọa trực tiếp tới sản xuất nông nghiệp của các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam" - Bộ NN&PTNT cho biết.

Trước tình hình đó, Bộ NN&PTNT đặt ra các mốc cảnh báo xa, gần để có sự chủ động trong công tác ứng phó. Trong đó, cảnh báo xa là khi chúng xâm nhập vào phía nam Ấn Độ, Banglades. Cảnh báo gần là khi chúng xâm nhập vào Myanmar, Vân Nam (Trung Quốc) và Lào. Trong trường hợp châu chấu sa mạc xâm nhập vào Việt Nam mà không qua các nước kể trên thì lập tức chuyển sang phương án phòng chống trực tiếp.

"Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục theo dõi sát tình hình các đàn châu chấu di cư; các cảnh báo về hướng di chuyển và gây hại của châu chấu sa mạc từ FAO và các nước liên quan để chủ động các phương án phòng, chống dịch kịp thời và hiệu quả" - Bộ NN&PTNT cho biết.

Nhật Hạ(t/h)