Huyện Si Ma Cai -Lào Cai: Nỗ lực thực hiện tiêu chí môi trường
Trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tiêu chí 17 (môi trường và an toàn thực phẩm) hoặc tiêu chí 18 (chất lượng môi trường sống) trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao luôn là tiêu chí khó thực hiện.
Việt Nam đang trên con đường đổi mới và đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), đã trở thành một phong trào rộng lớn, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức trong cả hệ thống chính trị và toàn xã hội.
Với sự vào cuộc quyết liệt của nhiều cấp ủy, chính quyền các cấp, sự hưởng ứng và tham gia tích cực của người dân, Chương trình NTM đã đạt được kết quả bước đầu khả quan. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, tiêu chí môi trường trong Chương trình vẫn là tiêu chí khó thực hiện nhất.
Việc thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, ở nhiều xã vùng nông thôn hiện nay đã xuất hiện những làng, đường bích họa, dòng sông không rác, đường hoa, cây xanh… Đây là những mô hình tiêu biểu mà nhiều xã, ấp, bản đã triển khai giúp thay đổi bộ mặt vùng nông thôn và nâng cao chất lượng sống người dân.
Xây dựng NTM, các tiêu chí có thể đạt được, nhưng về tiêu chí môi trường là tiêu chí khó thực hiện nhất. Nguyên nhân là do môi trường nông thôn đang chịu sức ép ô nhiễm ngày càng lớn từ sự gia tăng dân số, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi, bỏ trống khâu xử lý chất thải trong chăn nuôi, chất thải nông nghiệp, sinh hoạt, sản xuất nghề…
Trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tiêu chí 17 (môi trường và an toàn thực phẩm) hoặc tiêu chí 18 (chất lượng môi trường sống) trong bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao luôn là tiêu chí khó thực hiện. Huyện vùng cao Si Ma Cai cũng không ngoại lệ khi các tiêu chí về môi trường luôn là “bài toán” nan giải.
Si Ma Cai là 1 trong 4 huyện vùng cao đặc biệt khó khăn của tỉnh. Sau hơn 10 năm nỗ lực xây dựng nông thôn mới, đến nay huyện có diện mạo mới với hệ thống giao thông thuận lợi, hạ tầng cơ sở khang trang, kinh tế phát triển. Thế nhưng, tại nhiều xã của huyện, vấn đề đảm bảo vệ sinh môi trường vẫn còn khó khăn, thậm chí cả những xã đã “về đích” thì tiêu chí môi trường vẫn còn nhiều bất cập và khó duy trì.
Tại nhiều xã vùng cao, không khó để thấy tình trạng rác thải, nước thải, chất thải chăn nuôi xả tràn ra đường. Mặc dù tại các xã, các khu dân cư đều có lò đốt rác nhưng không sử dụng thường xuyên. Cùng với đó, Si Ma Cai là địa phương phát triển mạnh về chăn nuôi gia súc lớn nhưng nhiều hộ vẫn giữ thói quen chăn nuôi truyền thống, không xử lý chất thải.
Để thực hiện tiêu chí môi trường, các cơ quan chuyên môn huyện Si Ma Cai thường xuyên tuyên truyền, đẩy mạnh phong trào vệ sinh môi trường, thu gom, xử lý chất thải, phân loại chất thải rắn tại nguồn. Mục tiêu hướng tới là giảm sử dụng các sản phẩm nhựa sử dụng 1 lần và túi ni-lông khó phân hủy trong sinh hoạt, sử dụng các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường. Nội dung tuyên truyền được lồng ghép vào các chương trình, sự kiện như Giờ Trái đất, Ngày nước thế giới, Ngày khí tượng thế giới, Ngày môi trường thế giới, Ngày đại dương thế giới, Tuần lễ quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường, Tuần lễ biển và hải đảo Việt Nam, Tháng hành động vì môi trường năm 2022...
Công tác tuyên truyền đã góp phần nâng cao phần nào nhận thức, trách nhiệm và ý thức tự giác bảo vệ môi trường của các tổ chức, cá nhân, thu hút được sự quan tâm và tham gia của các cấp, các ngành và cộng đồng dân cư, đồng thời thực hiện quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường bằng những việc làm cụ thể, thiết thực như thu gom, xử lý rác thải; nâng cấp, sửa chữa, làm mới nhà tắm, nhà tiêu, bể nước hợp vệ sinh; vệ sinh chuồng trại chăn nuôi; sửa chữa, nâng cấp đường giao thông nông thôn; xây dựng mô hình đường hoa, cây cảnh…
Theo chị Ma Thị Chứ (thôn Lao Chải, xã Sán Chải), người dân vùng cao chăn nuôi gia súc thường thả rông và buộc ở ngay cạnh nhà, ít người dựng chuồng nuôi; chất thải vật nuôi thường không được xử lý. Ở Lao Chải không có nhiều gia đình làm nhà tắm, nhà vệ sinh. “Trước đây chỉ làm nương, làm ruộng, lo đủ cái ăn chứ không để ý chỗ mình ở đã sạch, đẹp hay chưa. Nhưng bây giờ thì khác, được tuyên truyền nên nhiều hộ làm chuồng trại, thu gom chất thải vật nuôi để ủ làm phân bón. Nhà nào bây giờ cũng có nhà tắm, nhà vệ sinh, thôn cũng sạch, đẹp hơn”, chị Chứ nói.
Từ đầu năm đến nay, huyện Si Ma Cai đã vận động người dân xây mới, nâng cấp 130 nhà tiêu hợp vệ sinh, nâng tổng số hộ có nhà tiêu hợp vệ sinh lên 6.929 hộ (chiếm 90% số hộ của huyện), đạt 103% kế hoạch. Ngoài ra, người dân đã đào, xây mới 10 hố rác hộ gia đình; thường xuyên vệ sinh 7,6 km đường giao thông nông thôn; làm mới và nâng cấp, sửa chữa 36 chuồng trại hợp vệ sinh…
Theo ông Viên Đình Hiệp, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Si Ma Cai : Để thực hiện tốt tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới, những tháng cuối năm, chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan rà soát, hướng dẫn thực hiện tiêu chí 17 (môi trường và an toàn thực phẩm) trong bộ tiêu chí xã nông thôn mới và tiêu chí 17 (môi trường), tiêu chí 18 (chất lượng môi trường sống) trong bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao. Cùng với đó, tăng cường và đa dạng hình thức tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân về bảo vệ môi trường; thu gom, phân loại, xử lý chất thải sinh hoạt, giảm ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa, khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường trong sinh hoạt, sản xuất, từ đó cải thiện vấn đề môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Để khắc phục những hạn chế nêu trên, thời gian tới địa phương cần quan tâm xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải trong sản xuất nông nghiệp, làng nghề; cải tạo kênh, mương, cống rãnh, ao hồ; xây dựng cảnh quan, hình thành các điểm sinh hoạt công cộng. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện khung thể chế, chính sách quy định, hướng dẫn, hỗ trợ triển khai các nội dung của tiêu chí môi trường để phù hợp thực tiễn theo hướng lượng hóa các chỉ tiêu, tiêu chí; các bộ, ngành, địa phương cần thu hút doanh nghiệp tham gia bảo vệ môi trường bằng việc ban hành cơ chế giá dịch vụ bảo vệ môi trường và thực hiện công khai, minh bạch; ứng dụng khoa học và công nghệ trong xử lý, xây dựng một nền kinh tế nông nghiệp xanh, bền vững, thân thiện với môi trường và không phát sinh chất thải; phát huy hết mức vai trò của người dân trong công tác giữ gìn vệ sinh, cảnh quan môi trường nông thôn; vận động nhân dân đầu tư xây dựng và nâng cấp các công trình hợp vệ sinh, chỉnh trang nhà vườn, bố trí chuồng trại chăn nuôi hợp lý và thực hiện tốt nếp sống văn hóa, văn minh; huy động người dân vào cuộc, có kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, bảo đảm sự bền vững thông qua việc đưa các quy định về bảo vệ môi trường và xây dựng cảnh quan vào các quy ước, hương ước của thôn, bản... để các hộ gia đình nghiêm túc thực hiện; nâng cao vai trò giám sát của cộng đồng đối với hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.
Để triển khai hiệu quả Chương trình NTM, Ban chỉ đạo Chương trình đã đề ra một số giải pháp như: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức, phát huy sự tham gia tích cực chủ động của nhân dân thực hiện và giám sát Chương trình NTM; Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc dân chủ, công khai, minh bạch; tạo điều kiện để người dân thực sự là chủ thể thực hiện Chương trình.
Đồng thời, địa phương tập trung chỉ đạo các xã đã đạt các tiêu chí xây dựng NTM phải hoàn thiện nâng cao chất lượng xây dựng NTM bền vững. Đối với các tỉnh chưa có xã đạt chuẩn NTM phải chỉ đạo các xã điểm để làm cơ sở rút kinh nghiệm trên diện rộng; Huy động, lồng ghép các nguồn lực nâng cấp cơ sở hạ tầng thiết yếu, nhất là cơ sở hạ tầng phục vụ phát triển kinh tế; Chú trọng thực hiện nội dung phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập của dân cư nông thôn, xóa đói, giảm nghèo gắn với việc thực hiện chủ trương tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững trên địa bàn; Ưu tiên nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ, xây dựng mô hình nông nghiệp công nghệ cao.
