Phía sau những dự án xây dựng công trình thủy điện ở xứ Thanh

Theo dõi MTĐT trên

Những chuyện buồn cùng thủy điện

Để dự án thủy điện thực hiện đúng tiến độ, hàng ngàn hộ dân huyện Bá Thước, nơi có Nhà máy Thủy điện Bá Thước 2, đang đối mặt với nhiều câu chuyện buồn, những bất cập trong đời sống xã hội.

Năm 2017, UBND huyện Bá Thước có thông báo thu hồi toàn bộ vùng diện tích đất thuộc dự án kể trên, giao quyền sử dụng cho một số hộ trong xã đã trúng thầu sử dụng, các hộ trúng thầu tiến hành san lấp, đắp bờ… và nghiêm cấm các hộ dân không được phép xuống vùng vịnh để tiến hành đánh bắt, nuôi cá bè. Hàng trăm hộ dân ở các thôn kể trên mất kế sinh nhai, loay hoay tìm việc làm mới.

Nhiều hộ dân khi chuyển đến nơi mới loay hoay trong kế sinh nhai để tìm việc làm mới.

Không chỉ thiếu kế sinh nhai, người dân trong diện di dời còn chưa thỏa đáng với mức đền bù quá thấp.

Ông Trương Công Xuất ở làng Côn, xã Ái Thượng buồn rầu nói: “Chấp hành chủ trương của Nhà nước, người dân chúng tôi đồng ý di dời để thực hiện dự án thủy điện. Nhưng giá đền bù đất lại rẻ quá, một mét vuông đất sản xuất giá đền bù có 5.000 đồng, chỉ bằng một mớ rau”.

Còn tại dự án thủy điện Cửa Đạt (huyện Thường Xuân) năm 2004, để thực hiện xây dựng dự án hồ chứa nước của dự án Thủy điện hồ Cửa Đạt, hàng ngàn hộ dân xã Xuân Liên, Xuân Khao và Xuân Mỹ (huyện Thường Xuân) phải di dời tới khu tái định cư (TĐC) Tây Nguyên, Như Xuân và Như Thanh.

Khi đó, người dân được chính quyền tuyên truyền, vận động rằng, mỗi hộ khi tới khu TĐC mới sẽ được cấp miễn phí một ngôi nhà, khu TĐC sẽ có đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ cuộc sống của người dân như: điện, đường, trường, trạm. Mỗi hộ sẽ nhận được 2.200 m2 đất canh tác, sản xuất và 3 năm đầu được Nhà nước hỗ trợ lương thực. 

Những bất cập trong công tác tái định cư đã khiến nhân dân bị ảnh hưởng từ các dự án thủy điện.

 Tại xã Xuân Liên có 279 hộ dân, với 1.513 nhân khẩu đã chuyển đến khu TĐC mới tại một vùng đất hoang vu ở huyện miền núi Như Xuân. Khi đến nơi TĐC mới xã Xuân Liên được đổi tên thành xã Xuân Hòa (thuộc Như Xuân).

Nhận đất tại dự án TĐC mới, các hộ dân mới phát hiện ra diện tích đất được cấp thực tế thiếu hụt đi rất nhiều so với diện tích đất được ghi trên sổ đỏ. Nhiều diện tích đất được cấp lại chia vào bờ suối, khe suối, lòng sông, vách núi, vách nghiêng và cả dưới hành lang đường điện cao thế quốc gia nên không thể canh tác, sản xuất được gây nhiều hoài nghi và bất cập trong đời sống nhân dân. 

Người dân rất thất vọng với việc nhận đất thực tế và diện tích đất được ghi trên bìa đỏ. Đại diện cho các hộ thiếu đất là các ông: Vi Văn Xum, Vi Văn Ứa và Vi Hồng Minh cho biết: “Chúng tôi sẽ tiếp tục gửi đơn lên huyện, tỉnh, Trung ương đề nghị, xem xét giải quyết chính đáng số đất còn thiếu, để chúng tôi có tư liệu sản xuất, yên tâm phát triển kinh tế”.

Nhiều hộ dân thất vọng việc nhận đất thực tế và diện tích được ghi trên bìa đỏ.

Hay Dự án Thủy điện Trung Sơn, được xây dựng trên sông Mã tại xã Trung Sơn, huyện Quan Hóa vào tháng 11/2012. Để phục vụ dự án một số các hộ dân ở xã Trung Sơn nằm trong phạm vi lòng hồ buộc phải di dời đến khu TĐC mới.

Khi về khu TĐC mới, hầu hết các hộ dân phản ánh cuộc sống của họ gặp rất nhiều khó khăn.

Bà Phạm Thị Pán, 54 tuổi, khu TĐC Tà Bán chia sẻ: “Nước sinh hoạt lúc có lúc không, nước không đủ dùng. Vườn được giao toàn đá nên khó có thể trồng cây. Khi chia đất lại chia cả đất vách, dốc nghiêng thì làm sao sản xuất nổi, nên nhiều hộ dân chưa đồng ý nhận đất. Ruộng lúa trước kia đã nằm dưới lòng hồ, giờ phải đi xa 7-8km đường rừng để khai hoang trồng lúa”.

Vườn tại khu dân cư mới toàn đá nên việc trồng lúa là không thể.

Qua tìm hiểu thực tế cho thấy, việc xây dựng ồ ạt các thủy điện tại khu vực miền núi Thanh Hóa, không chỉ khó khăn cho cuộc sống của người dân mà việc các đập thủy điện tích nước, cũng đang ảnh hưởng rất nhiều tới việc tưới tiêu trồng trọt trong nông nghiệp. Việc xây dựng các hồ chứa nước thủy điện cũng làm thay đổi quy luật dòng chảy khiến cho tình trạng lũ lụt, hạn hán đang ngày càng diễn biến bất thường, khó dự báo trước…

Các dự án thủy điện cần xem xét kĩ càng và thấu đáo

Liên quan đến tình trạng trên, tại kỳ họp thứ 6, HĐND tỉnh Thanh Hóa khóa XVII, Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa Trịnh Văn Chiến nêu quan điểm: “Những dự án hiện đã chấp thuận chủ trương đầu tư, lập quy hoạch thì cũng cần phải kiểm tra lại cho kỹ càng, thấu đáo. Nếu chưa cần thiết lắm, chưa đảm bảo các quy định của pháp luật thì cần phải xem xét kỹ, nếu cử tri nhân dân có ý kiến thì phải xem lại, cần thiết rút chủ trương đầu tư những dự án này”.

Vị Chủ tịch HĐND tỉnh Thanh Hóa cũng cho rằng, cần nghiên cứu có biện pháp phù hợp, hạn chế tiến tới không cho doanh nghiệp lập dự án, lập quy hoạch đầu tư các dự án thủy điện trên địa bàn.

“Doanh nghiệp lập dự án bao giờ cũng phải có lợi ích, nên dự án có ảnh hưởng người ta cũng viết nhỏ đi, có tác động gì đó người ta cũng viết ít đi… để được các cơ quan chức năng đồng ý cho họ làm. Các sở, ban, ngành năng lực anh em còn hạn chế, không loại trừ khả năng có sự “tiếp tay” cho các doanh nghiệp, “bài binh bố trận” làm thế nào để qua được để trình chủ tịch UBND tỉnh ký cho các ông ấy, nên cần phải nghiên cứu cho kỹ càng, thấu đáo vấn đề này”- ông Chiến nói.

Xây dựng các dự án thủy điện là điều cần thiết nhưng làm sao để nhân dân trong vùng bị ảnh hưởng bởi những dự án thủy điện hạn chế thấp nhất những bất cập trong cuộc sống thì cần được các cấp lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa xem xét kĩ càng và thấu đáo hơn nữa để tránh những bất cập như những dự án thủy điện đã triển khai.