Núi lửa Tonga phun trào gây ra sóng trọng lực bất thường trong khí quyển

Theo dõi MTĐT trên

Tiếng động từ vụ phun trào này lớn đến mức có thể nghe được từ khắp Nam Thái Bình Dương, và thậm chí ở nhiều vùng của Mỹ. Tro đã bao phủ nhiều vùng của Tonga, nhưng do mất điện, đường dây điện thoại và kết nối Internet, các cơ quan cứu trợ chưa thể đánh giá mức độ thương tích, tử vong và thiệt hại.

Vệ tinh GOES-West của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ đã ghi lại được cảnh phun trào bùng nổ của núi lửa trên đảo Hunga Tonga. Dữ liệu vệ tinh cho thấy vụ phun trào cực mạnh này đã gây ra một dạng sóng trọng lực bất thường trong khí quyển.

Lars Hoffmann, nhà khoa học khí quyển tại Trung tâm Siêu máy tính Jülich, Đức cho biết: Hiện tượng này thực sự có một không hai, chưa từng thấy điều gì như thế trong các vụ phun trào núi lửa lớn trước đây, khiến các chuyên gia bối rối.

Hình ảnh từ Máy phát hồng ngoại khí quyển (AIRS) gắn trên vệ tinh Aqua của NASA cho thấy sau khi núi lửa trên đảo Hunga Tonga – Hunga Haʻapai phun trào, hàng chục vòng tròn đồng tâm, mỗi vòng là một làn sóng chuyển động nhanh trong khí quyển, lan ra hơn 16.000 km. Sóng truyền từ bề mặt đại dương đến tầng điện ly (nằm ở độ cao 80km đến 1.000km so với bề mặt Trái đất), và có thể đã đi vòng quanh địa cầu vài lần.

Corwin Wright, nhà vật lý khí quyển tại Đại học Bath, Vương quốc Anh cho biết, đây là điều thực sự khó hiểu. Phải có một nguyên nhân vật lý dẫn đến hiện tượng lần này, nhưng chưa biết nguyên nhân đó là gì. Có thể do vụ phun trào này xảy ra rất nhanh, chỉ trong một vài phút, so với các vụ phun trào khác. Một lượng khí nóng khổng lồ phun nhanh vào tầng khí quyển trên đánh bay không khí xung quanh, gây ra các đợt sóng trong khí quyển. Ngoài ra, sự bùng nổ và xung lực trong thời gian ngắn từ vụ phun trào này cũng có khả năng đã tạo ra sóng trọng lực mạnh. Sau vụ phun trào, đối lưu trong bầu khí quyển "rất phức tạp và nhiều biến động, các nhà khoa học cần thêm thời gian mới có thể phân tích được hiện tượng lần này.

Tú Anh (T/H)