Đề xuất tăng thuế đối với đồ uống có đường để giảm béo phì, thừa cân

Theo dõi MTĐT trên

Ngày 5-4, tại Hà Nội, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe và vai trò của chính sách thuế trong kiểm soát tiêu dùng.

Một người Việt uống 1 lít nước ngọt mỗi tuần

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết bằng chứng toàn cầu cho thấy rằng tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 và sâu răng; thừa cân và béo phì; làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các tình trạng khác bao gồm ung thư.

WHO khuyến cáo việc tiêu thụ đường tự do, đó là bất kỳ loại đường nào được thêm vào thực phẩm hoặc đồ uống nên được giới hạn ở mức dưới 10% tổng năng lượng và lý tưởng là dưới 5%, tương đương khoảng 25 gram/ngày cho một người trưởng thành trung bình. Thế nhưng, 1 lon coca cola thông thường chứa tới 36 gram đường, cao hơn lượng đường giới hạn nên uống trong một ngày.

Cũng theo bà Angela Pratt, đồ uống có chứa đường tự do hiện có trong nước ngọt có ga hoặc không ga, nước ép rau quả, hoặc dạng cô đặc hay dạng bột, nước có hương vị, nước tăng lực và thể thao, trà uống liền, cà phê uống liền và sữa có thêm đường.

Ở Việt Nam, trong 10 năm qua, người dân uống nhiều đồ uống có đường hơn. Trung bình, người dân Việt Nam tiêu thụ 1 lít đồ uống có đường mỗi tuần. Tại các thành phố, cứ 4 thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì. 

Đại diện WHO nhấn mạnh: "Ở các thành phố, cứ 4 thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-19 thì có hơn 1 người bị thừa cân hoặc béo phì", do đó, chúng ta cần có hành động kịp thời và quyết đoán để đảo ngược những xu hướng này.

PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết bệnh béo phì ở trẻ em là một vấn đề toàn cầu cần hành động khẩn cấp. Tại Việt Nam, tỷ lệ thừa cân, béo phì gia tăng chóng mặt. Đồng thời, tỷ lệ đái tháo đường tuýp 2, rối loạn chuyển hóa, tim mạch đang gia tăng.

Đâu là giải pháp?

Bà Angela Pratt cho biết trên thế giới có một biện pháp phổ biến để giảm tác hại từ đồ uống có đường là tăng giá bằng thuế. Chi phí cao hơn rất có tác dụng để giúp giảm tiêu thụ đồ uống có đường.

Biện pháp này có thể giúp làm chậm sự gia tăng tỉ lệ thừa cân và béo phì, đặc biệt là ở trẻ em và giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trong các thế hệ tương lai.

"Đến nay, hơn 100 quốc gia hiện đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm này. Bằng chứng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy nếu thuế làm tăng giá đồ uống lên 10%, mọi người sẽ uống ít hơn khoảng 11% và chuyển sang đồ uống lành mạnh hơn như nước suối"- đại diện WHO nói.

Ngoài thuế, WHO cũng khuyến nghị đưa ra các biện pháp bao gồm ghi nhãn dinh dưỡng ở mặt trước đồ uống, hạn chế quảng cáo, hạn chế đồ uống có đường trong trường học và giáo dục về dinh dưỡng lành mạnh cho trẻ em và thanh thiếu niên.

Đưa ra các kịch bản tăng thuế, các chuyên gia cho rằng có nhiều phương pháp áp thuế. Theo đó, có thể đánh thuế tuyệt đối theo hàm lượng đường, thuế tuyệt đối theo thể tích, thuế theo giá xuất xưởng.

Theo ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông), có 3 biện pháp giảm tiêu thụ lượng đồ uống có đường, đó là áp thuế với đồ uống có đường; hạn chế quảng cáo với trẻ em và truyền thông sử dụng đồ uống có đường không hợp lý.

Thạc sỹ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam khuyến nghị, Việt Nam nên xem xét áp dụng thuế đồ uống có đường ở mức 20% giá bán lẻ theo khuyến nghị của WHO để giảm nguy cơ sức khỏe cho thế hệ tương lai; nên cân nhắc đánh thuế theo hàm lượng hoặc ngưỡng đường để khuyến khích sản phẩm giảm đường.

Đồng thời, Việt Nam nên tạo môi trường thuận lợi để giảm tiêu thụ đồ uống có đường; quy định dán nhãn mặt trước thể hiện hàm lượng đường; nâng cao nhận thức về các lựa chọn đồ uống lành mạnh; giảm tính sẵn có của đồ uống có đường; cấm tiếp thị đồ uống có đường...

Trước đó, Bộ Tài chính nhiều lần từng đề xuất bổ sung thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng nước ngọt có đường vào đối tượng chịu thuế, trừ các sản phẩm sữa. Hiện Bộ Tài chính đang lấy ý kiến để sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Theo Bộ Tài chính, việc đánh thuế đồ uống có đường đã trở thành xu thế chung. Tổ chức y tế thế giới (WHO) khuyến nghị chính phủ các nước hành động nhằm khuyến khích người dân tiếp cận thức ăn lành mạnh thông qua việc đánh thuế vào nước giải khát có đường, để định hướng tiêu dùng.

Trong dự thảo về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt gửi sang Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung "nước giải khát có đường theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN)" vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo đó, sẽ loại trừ một số mặt hàng không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như: sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng như nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai; nước rau quả và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ cacao.