Ho kéo dài sau COVID-19, xử trí như thế nào?

Theo dõi MTĐT trên

“Trong suốt 5 ngày dương tính với nCoV, tôi gần như không ho và chỉ có biểu hiện ngứa họng. Tuy nhiên, một tháng sau khi khỏi bệnh, những cơn ho bắt đầu xuất hiện nhiều hơn. Gia đình tôi khi đó rất lo lắng hơn khi cho rằng phổi của tôi bị ảnh hưởng từ Covid-19”, anh N.Q.T. (25 tuổi, trú tại Hà Nội), chia sẻ. 

Cùng tình cảnh như anh T., chị N.T.H. (27 tuổi, ngụ TP.HCM) cũng cho hay đã nhận kết quả âm tính với nCoV cách đây 2 tuần nhưng vẫn ho rất nhiều.

“Tôi ho như muốn ‘rụng phổi’ ra ngoài. Các cơn ho kèm đờm rất khó chịu. Một vài đêm tôi còn bị tỉnh giấc vì ho khiến thể lực luôn mệt mỏi”, chị H. nói.

Theo ghi nhận của PV tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương và Bệnh viện Thanh Nhàn (Hà Nội), nhiều bệnh nhân đến khám sau khi khỏi Covid-19 vẫn còn những cơn ho dai dẳng, thậm chí cả trong lúc ăn, ngủ.

1. Ho là gì?

Ho, về bản chất là phản ứng bảo vệ cơ thể, nhằm tống xuất mầm bệnh ra khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, ho nhiều quá gây mệt, gây khó ngủ thì cần điều trị.

Cần phân biệt 2 loại, ho khan và ho có đờm:

- Ho khan, thường do nhiễm virus, gây kích ứng đường hô hấp.

- Ho có đờm, thường do có bệnh mạn tính về đường hô hấp hoặc do nhiễm vi khuẩn.

Ho khan thì có thể dùng thuốc giảm ho. Ho có đờm thì không nên dùng thuốc giảm ho, mà nên dùng thuốc long đờm.

2. Tại sao COVID-19 gây ra ho?

Theo thống kê, có khoảng 50- 70% những người mắc COVID-19 có triệu chứng là ho khan. Hầu hết những người mắc COVID-19, có thể ho khoảng 19 ngày. Thậm chí, ho kéo dài 4 tuần hoặc trong nhiều tháng.

Ho là phản xạ cần thiết bảo vệ chống lại nhiễm trùng. Bình thường, khi phát hiện ra virus hoặc những vật thể lạ, các dây thần kinh cảm giác sẽ kích hoạt cảm biến ho ở vùng tủy của não, từ đó kích hoạt các cơ xung quanh đường hô hấp để đẩy vật thể lạ ra ngoài.

Ở bệnh nhân COVID-19, virus có thể trực tiếp hoặc gián tiếp nhắm mục tiêu vào các dây thần kinh cảm giác, như một phần của bệnh nhiễm trùng, do đó, gây nên những cơn ho.

3. Điều trị ho thế nào?

Ho là phản xạ có lợi để bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, các bác sĩ vẫn phải cắt cơn ho cho bệnh nhân nếu tình trạng này xảy ra quá nhiều, ảnh hưởng tới ăn uống, giấc ngủ.

Với các bệnh nhân Covid-19, sau khi không còn kháng nguyên ở vùng mũi họng, tình trạng ho khan vẫn có thể tiếp diễn trong một thời gian.

Ho có thể xuất hiện thành cơn. Ho quá nhiều cũng gây kích ứng, đau rát họng, đau dọc theo đường xuống ngực, dẫn tới không ăn, ngủ được. Từ đây, nhiều bệnh nhân xuất hiện tâm lý lo lắng và cho rằng bản thân bị tổn thương phổi, di chứng hậu Covid-19,...

Ngoài ra, tình trạng ho kéo dài cũng có thể làm tổn thương biểu mô đường hô hấp, dẫn tới sự xâm nhập của các loại vi khuẩn, nấm,... có sẵn trong đường thở, gây viêm và khiến cơn ho trầm trọng hơn, ho sâu, ho có đờm vàng xanh đặc dần,...

Mặt khác, người nhiễm SARS-CoV-2 có thể bị ngạt mũi. Việc chúng ta thở bằng miệng sẽ khiến cơ thể hít nhiều không khí khô, không được hệ thống làm sạch, ấm. Thay vào đó, chúng sẽ đi thẳng vào phổi, ảnh hưởng đến niêm mạc của đường thở và gây ho”.

Phương pháp giải quyết các cơn ho tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Bài viết gợi ý một số cách xử trí bao gồm cả không dùng và có sử dụng thuốc.

Cụ thể, các biện pháp không dùng thuốc gồm:

- Hít vào và thở ra bằng mũi, thở chậm cho đến khi hết ho.

- Ngậm miệng và nuốt liên tục đến khi hết cơn ho.

- Uống những ngụm nhỏ nước ấm đến khi cơn ho dừng.

- Có thể dùng mật ong, bạc hà và các loại thảo dược...

Phương pháp tập thở cho người ho kéo dài:

Theo đó, ở bước một, người bệnh ngồi thẳng lưng và thoải mái.

Bước 2, hít vào sâu, từ từ bằng mũi và giữ đếm 3-4 nếu có thể, sau đó nhẹ nhàng thở ra khỏi miệng.

Bước 3, thở nhẹ nhàng, thư thái trong 20-30 giây đồng thời kiểm soát nhịp thở. Lặp lại bước 2 và 3 khoảng 3-4 lần.

Bước 4, hít sâu từ từ vào bằng mũi, sau đó thở nhanh không khí ra bằng miệng.

Mọi người có thể lặp lại các bước này trong 3-4 chu kỳ hoặc đến khi cảm thấy đờm đã sạch. Đôi khi, chúng ta có thể cảm thấy chóng mặt khi thực hiện. Lúc này cần tạm dừng nghỉ 30 phút rồi lặp lại. Chúng ta có thể sử dụng kỹ thuật này nhiều lần trong ngày. Điều quan trọng là tìm thời điểm thuận tiện và cố gắng áp dụng khi cảm thấy hiệu quả nhất.

Biện pháp trị ho có dùng thuốc

Thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp

- Hoạt chất codein

Codein có tác dụng giảm ho do ức chế trực tiếp trung tâm ho, nhưng làm khô và tăng độ quánh của dịch tiết phế quản. Khi bào chế thường kết hợp với terpin để làm loãng dịch tiết đường hô hấp. Dùng codein trong trường hợp ho khan gây khó chịu, mất ngủ và trong các chứng đau nhẹ và vừa.Chống chỉ định: Trẻ em dưới 1 tuổi, bệnh gan, suy hô hấp, phụ nữ có thai.

Codein làm khô đường hô hấp, tăng độ quánh của dịch tiết phế quản.

Hoạt chất dextromethorphan...

- Do ức chế trung tâm ho, dextromethorphan có tác dụng chống ho tương tự codein, nhưng ít gây tác dụng phụ hơn.

- Dextromethorphan không gây nghiện, không có tác dụng giảm đau và rất ít tác dụng an thần.

- Dextromethorphan chỉ định tốt trong trường hợp ho khan, mạn tính.

Chống chỉ định: Quá mẫn với thuốc, trẻ em dưới 2 tuổi, đang điều trị bằng thuốc ức chế monoaminoxydase (MAO).

Thận trọng: Người có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử bị hen, dị ứng.Ngoài ra, trong nhóm này còn có hoạt chất pholcodin, noscapin...

Thuốc chống dị ứng nhóm kháng histamin thế hệ cũ

- Hoạt chất alimemazin (siro theralene hoặc các loại siro tương tự)

- Hoạt chất diphenhydramin (siro benadryl hoặc các loại tương tự).

Chỉ định: Các chứng ho khan do dị ứng, do kích thích, nhất là về ban đêm. Lưu ý, các thuốc thuộc nhóm này thường gây buồn ngủ.

Thuốc long đờm

Có 2 loại thuốc: Làm tăng dịch tiết đường hô hấp và làm tiêu nhầy, loãng đờm.

Các thuốc làm tăng dịch tiết

Là chất kích thích niêm mạc dạ dày hoặc bản chất là tinh dầu, có tác dụng kích thích các tế bào niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch: Hoạt chất guaiphenesine, terpin, eucalyptol...

Lưu ý, khi dùng các thuốc này, bệnh nhân cần uống nhiều nước.

Các thuốc tiêu nhầy

- Hoạt chất N-acetyl cystein: Acemuc hoặc các loại tương tự có cùng thành phần.- Họa chất ambroxol: Bisolvon hoặc các loại tương tự.

- Hoạt chất bromhexin: Mucosolvan hoặc các loại tương tự.

Khi sử dụng các thuốc này cần lưu ý:

Thuốc có thể gây co thắt phế quản nên chống chỉ định cho người hen phế quản. Thuốc làm tiêu màng nhầy bảo vệ dạ dày nên có thể làm bệnh nhân dạ dày tá tràng bị nặng hơn.

Không dùng các thuốc long đờm quá 10 ngày trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

Xử trí ho kéo dài sau khi khỏi COVID-19

Nhiều người dù đã âm tính nhưng vẫn ho kéo dài. Tùy từng trường hợp mà có cách xử trí hợp lý, an toàn, hiệu quả.

- Ho khan

Có thể vẫn còn virus chưa hết hẳn, hoặc nhiễm virus đường hô hấp khác. Hoặc ho do dị ứng, do khói thuốc, hóa chất...

Cách xử lý là dùng giảm ho bổ phế + thuốc chống dị ứng thế hệ cũ như alimemazine, diphenhydramin (theralene hoặc benadryl hoặc các loại có thành phần tương tự).

Một số trường hợp là do trào ngược dạ dày thực quản, do khi bị COVID-19, dễ lo lắng, mất ngủ, suy nghĩ nhiều... có thể gây tăng tiết acid dạ dày, gây rối loạn co thắt dạ dày thực quản, cũng gây ho khan. Trường hợp này cần dùng kháng acid để trung hòa dịch vị dạ dày, thuốc an thần nhẹ để giảm lo lắng, căng thẳng.

- Ho có đờm

Có thể do viêm phế quản, viêm phổi bội nhiễm vi khuẩn. Các trường hợp này phải thăm khám bác sĩ để dùng kháng sinh + long đờm (thường dùng loại ambroxol)Có thể do các bệnh phổi khác như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, giãn phế quản... Khi đó cần đi khám chuyên khoa hô hấp để được xử lý triệt để.

- Ho do nấm đường hô hấp

Việc dùng kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch... có thể khiến một số loại nấm phát triển, dù bình thường không gây bệnh.

Nếu dùng các biện pháp điều trị ở trên mà vẫn ho kéo dài thì cần nghĩ đến nhiễm nấm. Do đó, cần được thăm khám của bác sĩ chuyên khoa để được điều trị triệt để. Tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc trị ho do COVID-19 khi không có hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra./.

PV(T/h)