Vì sao hiện tượng nghịch nhiệt gây ô nhiễm không khí?

Theo dõi MTĐT trên

Cụ thể, từ sáng 15/9, chất lượng không khí Hà Nội đột ngột xấu đi dù là cuối tuần, lượng phương tiện tham gia giao thông thấp. Theo ghi nhận của ứng dụng quan trắc chất lượng không khí PAMAir, hơn 40 điểm đo của Hà Nội vào lúc 8h sáng 15/9 đều có chỉ số chất lượng không khí AQI từ 150-170. Theo bảng phân cấp chỉ số AQI ở Việt Nam, AQI từ 100-200 thuộc nhóm kém, những người mắc bệnh nhạy cảm như hô hấp, tim mạch nên hạn chế ra ngoài. Tuy nhiên, từ hôm qua (18/9), chất lượng không khí Hà Nội được cải thiện khi chỉ số AQI ở ngưỡng từ 100-150, có thời điểm thấp hơn.

Có nhiều nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm không khí Thủ đô gồm hoạt động giao thông, xây dựng, hoạt động sản xuất công nghiệp.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, ô nhiễm không khí nghiêm trọng những ngày qua có thể do hiện tượng nghịch nhiệt. Hiện tượng này xảy ra khi nhiệt độ của lớp khí quyển trên cao lớn hơn nhiệt độ của lớp khí quyển phía dưới.

Khi xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt, lớp nghịch nhiệt đóng vai trò như một “chiếc mũ” và dừng quá trình xáo trộn trong bầu khí quyển, khiến cho các chất ô nhiễm bị giữ lại trong môi trường không khí. Quá trình này làm nồng độ các chất ô nhiễm tăng cao khiến chất lượng môi trường không khí tại lớp gần bề mặt đất bị suy giảm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Lý giải nguyên nhân của tình trạng trên, mới đây, trao đổi với báo TN-MT, TS. Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia cho biết, nghịch nhiệt là một trong những yếu tố khiến chất lượng không khí kém những ngày qua.

Theo TS. Hoàng Phúc Lâm, nghịch nhiệt hiểu đơn giản là ngược với thông thường. Trong khí quyển, thông thường nhiệt độ sẽ giảm theo độ cao, tức là càng lên cao càng mát. Tuy nhiên, tại một số thời điểm trong năm lại có trường hợp ngược lại xảy ra; khi đó có một lớp không khí mà càng lên cao thì nhiệt độ càng tăng.

“Nếu theo phân bổ nhiệt thông thường sẽ làm cho các phần tử khí có thể dễ dàng đi lên trên, không khí dưới mặt đất dễ dàng đi lên cao mang theo các chất gây ô nhiễm. Ví dụ như cùng một lượng chất ô nhiễm sẽ được trải đều trên một lớp không khí dày từ 35km, tự nhiên sẽ nồng độ giảm đi; thế nhưng khi có nghịch nhiệt, cùng một lượng không khí, lượng chất gây ô nhiễm bị nén lại trong lớp không khí chỉ có 1,5km khiến cho nồng độ không khí tăng lên”, ông Lâm giải thích.

Ở Việt Nam, các lớp nghịch nhiệt thông thường sẽ xuất hiện vào giai đoạn mùa thu khi bắt đầu có đợt không khí lạnh từ phía Bắc tràn xuống. Bởi vì, không khí lạnh chỉ là một lớp mỏng nên chỉ làm lạnh nhiệt độ ở tầng thấp; khi đó nhiệt độ tầng thấp bị lạnh sẽ thấp hơn nhiệt độ trên cao gây ra nghịch nhiệt. Có 2 giai đoạn thường xảy  ra nghịch nhiệt là trước mùa đông và vào mùa xuân.

P.V(tổng hợp)