Các chính sách thúc đẩy mua sắm công xanh trong hoạt động đầu tư công

Theo dõi MTĐT trên

Ngày 10/10, Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) đã phối hợp với Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) tổ chức Hội thảo “Giải pháp thúc đẩy mua sắm công xanh trong hoạt động đầu tư công”.

Cùng với việc đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển bền vững/tăng trưởng xanh, carbon thấp, Việt Nam đã ban hành nhiều chiến lược, kế hoạch và chương trình hướng tới một nền kinh tế xanh, carbon thấp, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu tại Quyết định số 888/QĐ-TTg, ngày 25/7/2022; Chiến lược và kế hoạch hành động Quốc gia tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành; Quyết định số 687/QĐ-TTg, ngày 07/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam...

Để có căn cứ khoa học và thông tin giúp Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo Luật Đấu thầu sửa đổi và các văn bản hướng dẫn, GIZ hỗ trợ CIEM thực hiện nghiên cứu “Giải pháp thúc đẩy mua sắm công xanh trong hoạt động đầu tư công”.

Tại Hội thảo, ông Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng CIEM đã chia sẻ: "Đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng phát triển bền vững, tăng trưởng xanh và kinh tế tuần hoàn đang là một giải pháp tất yếu trước những tác động ngày càng hiện hữu của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khai thác cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên..."

Phân tích kết quả báo cáo, ông Hồ Công Hòa, Phó trưởng ban, Ban nghiên cứu các vấn đề xã hội của CIEM cho biết, mua sắm công xanh có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành thị trường xanh ở nước ta. Tổng chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2015-2020 chiếm khoảng 25,9-30,2% GDP, trong đó chi đầu tư phát triển trung bình khoảng 19,7-30,8% tổng ngân sách nhà nước; tổng gói thầu mua sắm công chiếm trung bình khoảng 12,5% GDP, trong đó giá trị mua sắm thường xuyên từ vốn nhà nước chỉ chiếm trung bình khoảng 27,4% tổng giá thầu và chi cho đầu tư phát triển chiếm tới 72,6%.

Mặc dù một số hồ sơ về mua sắm có quy định yêu cầu nhà thầu cung cấp các thông tin về môi trường, tuy nhiên mới nêu ra trong trường hợp có yêu cầu mua sắm bền vững, mà chưa có các tiêu chí cụ thể, cách thức lồng ghép vào các hồ sơ và đánh giá hồ sơ thầu chưa được thể hiện trong hồ sơ yêu cầu sơ tuyển cho đến hồ sơ mời thầu. Các yếu tố liên quan đến đầu vào, phân tích chi phí lợi ích mở rộng (chi phí lợi ích đối với môi trường và khí hậu) chưa được đề cập.

Để có thể triển khai chính sách mua sắm công xanh vào thực tế, các đại biểu cho rằng cần có quy định trực tiếp điều chỉnh hoạt động mua sắm công xanh, như bắt buộc và khuyến khích lồng ghép các tiêu chí môi trường vào quá trình mua sắm công để phân tích, đánh giá lựa chọn được đầu tư, lựa chọn nhà thầu (gọi chung là nhà thầu) tốt nhất. 

Ngoài ra, cần thể chế hóa chính sách mua sắm công xanh, nhằm tạo ra những công cụ chính sách quan trọng để thúc đẩy mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững. Chính sách phải đảm bảo công khai, minh bạch và không phân biệt đối xử. Cần ban hành các chính sách bắt buộc, ưu đãi, khuyến khích và tạo ra sự thay đổi từ nhận thức đến hành động của doanh nghiệp về sản xuất và tiêu dùng bền vững/xanh. Cần có thêm các chương trình, chính sách ưu đãi cho mua sắm công xanh.

Cần đẩy mạnh công tác truyền thông về mua sắm công xanh, nhằm nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ phụ trách công tác mua sắm công, các nhà cung cấp hàng hóa xanh, nhằm đảm bảo sự ổn định và từng bước nâng cao chất lượng hàng hóa xanh.

Cần hỗ trợ doanh nghiệp đăng ký hồ sơ chứng nhận ISO 14001 (môi trường); ISO 50001 (năng lượng); ISO 26000 (trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp); báo cáo ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị). Bên cạnh đó, rà soát và đơn giản hóa quy trình đánh giá hàng hóa xanh, cấp nhãn sinh thái để tạo thuận tiện cho cả bên mua lẫn bên bán trong việc công nhận một hàng hóa đáp ứng tiêu chí mua sắm công xanh.

Hoàng Mai