Kiến nghị khẩn cấp cấm thuốc lá điện tử tại Việt Nam
Theo nhận định của Bộ Y tế, hiện nay việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử (Electronic nicotine delivery - ENDs), thuốc lá nung nóng (Heated tobacco product - HTPs) đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, đặc biệt trong đối tượng học sinh.
Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết: Thuốc lá mới gồm hai dòng chính là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, dù mới xuất hiện nhưng đã nhanh chóng phát triển tới thê hệ thứ 4. Với lượng nicotin cao gấp 2 lần thuốc lá thông thường và khả năng pha trộn các loại ma tuý mới, thuốc lá điện tử có tác hại nghiêm trọng đối với sức khoẻ con người.
Từ thực tế cấp cứu và điều trị cho nhiều bệnh nhân nguy kịch nhập viện do sử dụng thuốc là điện tử, thuốc lá nung nóng, TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết: Thuốc lá điện tử gây tổn thương với các cơ quan của cơ thể, gồm hệ tim mạch, hệ hô hấp, khả năng miễn dịch… Thuốc lá điện tử gây tổn thương nhu mô phổi, ảnh hưởng xấu tới sự phát triển não của trẻ em và vị thành niên, tăng nguy cơ sử dụng thuốc lá thông thường… Người sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ dùng ma tuý tăng 3 lần, có thể gặp bệnh cấp tính, thậm chí tử vong.
Tại Việt Nam, các sản phẩm thuốc lá mới chủ yếu nhập khẩu qua đường nhập lậu, xách tay, tới tay người tiêu dùng một cách dễ dàng, được quảng bá tràn lan trên mạng, thu hút người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ qua hương vị, phong cách hiện đại. Kết quả nghiên cứu hành vi nguy cơ với sức khoẻ của thanh thiếu niên ở Hà Nội cho thấy tỷ lệ học sinh lớp 8-12 sử dụng thuốc lá điện tử là 8,32%; lớp 10 và 12 lên tới 12,6%. Đáng lo ngại, tỷ lệ trẻ em gái sử thuốc lá điện tử tăng nhanh, đe doạ sức khoẻ sinh sản và chất lượng giống nòi.
Theo báo cáo của công an các địa phương, năm 2022, toàn quốc bắt giữ, xử lý 51 vụ, 97 đối tượng mua bán, tàng trữ trái phép chất ma tuý núp bóng các sản phẩm tiêu dùng, trong đó có ma tuý được tẩm ướp vào thảo mộc, thuốc lá điện tử, thu giữ 124,1kg và 40,7 lít dung dịch chứa ma tuý dùng để tẩm ướp, pha trộn dưới dạng thuốc lá điếu, thuốc lá điện tử.
Theo Ths. BS Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới, nhiều quốc gia trên thế giới và khu vực đã cấm thuốc lá điện tử. Trong khi đó, hiện nay Việt Nam chưa có khung pháp lý để quản lý đối với thuốc lá mới. Do đặc tính của thuốc lá mới khác biệt với thuốc lá thông thường nên không thể áp dụng luật phòng chống thuốc lá. Bên cạnh đó, thuốc lá thế hệ mới chưa được phân loại hàng hoá, định danh cụ thể tại Danh mục hàng hoá cấm xuất nhập khẩu. Những quy định về quản lý nhà nước đối với sản phẩm thuốc lá mới còn hạn chế dẫn tới khó khăn cho quá trình đấu tranh ngăn chặn và xử lý các vụ việc, các đối tượng buôn lậu. Hoạt động quảng cáo, tiếp thị diễn ra công khai, với các chiêu thức tinh vi thu hút giới trẻ (đặc biệt trẻ em gái) sử dụng nhưng không thể ngăn chặn.
Các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý và cơ quan chức năng thống nhất kiến nghị: Cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi và tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để ngăn chặn sự gia tăng sử dụng trong thanh thiếu niên, không nên cho phép thí điểm lưu hành các sản phẩm này trên thị trường./.
