Hôm nay (20/4), xuất hiện Nhật thực hiếm gặp, có thể quan sát được tại Việt Nam

Theo dõi MTĐT trên

Nhật thực lai là gì ?

Ngày 20/4, người dân tại vài khu vực trên thế giới có thể chiêm ngưỡng nhật thực lai (hybrid solar eclipse). Đây là một trong những hiện tượng thiên văn hiếm có, chỉ diễn ra 7 lần trong thế kỷ 21. Nhật thực có 3 loại phổ biến gồm nhật thực một phần (Mặt Trăng che khuất một phần Mặt Trời), nhật thực toàn phần (Mặt Trăng che khuất hoàn toàn Mặt Trời) và nhật thực hình khuyên (Mặt Trăng che khuất Mặt Trời tại khoảng cách rất xa, để lộ vòng tròn lửa của Mặt Trời quanh rìa Mặt Trăng).

Nhật thực lai là sự kết hợp của 2 hiện tượng nhật thực toàn phần (Mặt trăng che khuất hoàn toàn Mặt trời) và nhật thực hình khuyên (Mặt trăng che khuất Mặt trời tại khoảng cách rất xa, để lại vòng tròn lửa quanh rìa).

Nhật thực lai là hiện tượng hiếm thấy nhất, chỉ chiếm 4,8% trong tất cả trường hợp. Do độ cong của Trái Đất, người dân tại các vĩ độ giữa đường đi của nhật thực sẽ thấy nhật thực toàn phần hoặc hình khuyên, tùy vị trí quan sát. Trong thế kỷ 21, nhật thực lai chỉ xảy ra với tỉ lệ 3,1% số lần nhật thực diễn ra.

Các khu vực có thể quan sát nhật thực lai trong ngày 20/4 thuộc Nam Á, Đông Nam Á, Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Nam Cực. Theo Space, bóng tối sẽ quét qua phía đông bắc Indonesia vào 1h36 ngày 20/4 (giờ GMT).

Trong phút đầu tiên, nhật thực sẽ có hình khuyên. Khi nhìn từ phía nam Ấn Độ Dương, Mặt Trăng không che phủ hoàn toàn Mặt Trời, tạo ra vòng tròn lửa bao quanh Mặt Trăng trong vài phút. Đến 2h38, Mặt Trăng bắt đầu che khuất tuyệt đối Mặt Trời. Những con tàu lang thang trên vùng biển gần Nam Cực sẽ may mắn nhìn thấy hiện tượng chuyển giao này trong giây lát.

Khu vực dễ quan sát nhất nằm trên biển Timor, phía nam Timor Leste ở Đông Nam Á. Tại đây, Mặt Trời sẽ bị che khuất hoàn toàn trong 76,1 giây ở độ cao 67 độ. Tiếp tục đi theo hướng đông bắc, nhật thực sẽ cắt qua Tây New Guinea rồi rẽ về phía đông, trước khi chuyển thành nhật thực hình khuyên và kết thúc khoảng 6h cùng ngày (giờ GMT).

Suốt quá trình nhật thực lai, sẽ có 2 hiện tượng nhật thực toàn phần và nhật thực hình khuyên diễn ra. Nơi đầu tiên trên thế giới có thể nhìn thấy pha một phần của nhật thực lần này là vào khoảng 8h34 ngày 20-4 (giờ Việt Nam).

Dựa trên dân số của các quốc gia và vùng lãnh thổ trên đường đi của nhật thực, khoảng 375.000 người trên toàn thế giới quan sát được nhật thực toàn phần và nhật thực hình khuyên. Khoảng 9,58 triệu người quan sát được mức độ che phủ trên 90%. Khoảng 693.000 người quan sát với độ che phủ dưới 10%, bao gồm ở Việt Nam.

Quan sát Nhật thực lai tại Việt Nam ở đâu ?

Nơi đầu tiên trên thế giới chứng kiến được pha toàn phần của nhật thực lai vào khoảng 9h37 (giờ Việt Nam). Pha cực đại của nhật thực diễn ra vào 11h6 (giờ Việt Nam). Vùng trung tâm của nhật thực lần này có thể chiêm ngưỡng toàn bộ quá trình trong hơn 3 tiếng.

Theo Hội Thiên văn Hà Nội (HAS), người yêu thiên văn Việt Nam có thể quan sát được pha một phần.

Khu vực các tỉnh miền Bắc và miền Trung của nước ta sẽ không nằm trong vùng xem được hiện tượng này. Người dân các tỉnh phía Nam, từ Quảng Trị trở vào Nam có thể quan sát. Thuận lợi nhất là các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận. Khu vực từ Đông Hà - Quảng Trị xuôi về Nam nằm trong dải này. Còn định vị tại TP.HCM cho thấy nhật thực bán phần sẽ bắt đầu vào lúc 10h36 sáng 20/4 theo giờ Việt Nam, đạt cực đại với độ che phủ 5,38% vào lúc 11h20 và kết thúc vào lúc 12h6 cùng ngày.

Nơi thuận lợi nhất để quan sát là Ninh Thuận, Bình Thuận, tuy nhiên độ che phủ Mặt trời chỉ là 8%. Ở TP.HCM, độ che phủ chỉ 5%.

Ở quần đảo Trường Sa, người dân có thể quan sát nhật thực với độ che phủ lên tới khoảng 20%. Đây là xu hướng chung của nhật thực lai lần này, khi vùng nhìn thấy được pha nhật thực hình khuyên và toàn phần rất hẹp, đa phần trên biển.

Nhưng ngay cả khi chúng ta quan sát từ các khu vực tỉnh thành này thì độ che khuất cũng chỉ là 8% (tức Mặt Trời chỉ bị che mất 8%), con số này ở TP.HCM là 5%.

Để có thể biết chính xác thời gian nhật thực lai có thể quan sát tại địa bàn sinh sống của mình hay không, độc giả hãy nhấn vào trang web timeanddate và điền tên tỉnh thành.

Để quan sát nhật thực cần đảm bảo các thiết bị an toàn bảo vệ cho mắt. Các biện pháp quan sát nhật thực an toàn phổ biến có thể kể đến là quan sát với kính xem nhật thực chuyên dụng (kính sử dụng các loại phim lọc theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt có thể đảm bảo giảm độ sáng đến mức an toàn và ngăn ngừa được tia cực tím, hồng ngoại).

Bên cạnh đó, người yêu thiên văn có thể theo dõi hiện tượng này bằng cách quan sát qua chậu nước pha mực, có thể để một tấm gương ở dưới đáy chậu nước để phản xạ mặt trời tốt hơn. Người quan sát cũng có thể sử dụng ống nhòm và kính thiên văn với phim lọc chuyên dụng ở vật kính, hoặc sử dụng phương pháp chiếu ảnh hoặc quan sát với kính thợ hàn loại số 14 trở lên.

Người yêu thiên văn không nên quan sát trực tiếp khi không có bất kỳ thiết bị bảo vệ mắt nào hay quan sát với kính râm loại rẻ tiền. Thậm chí ngay cả kính râm đắt tiền cũng không được thiết kế để nhìn thẳng vào mặt trời. Mặt khác, các biện pháp quan sát trước đây từng được một số nguồn hướng dẫn nhưng hiện nay được đánh giá là thiếu an toàn gồm quan sát với ruột đĩa mềm, phim ảnh lộ sáng, quan sát với phim chụp X quang…