Lo ngại khủng hoảng kép sau trận động đất tại Afghanistan
Ba ngày sau khi xảy ra trận động đất kinh hoàng và gây thương vong nhiều nhất tại Afghanistan trong nhiều năm qua, lực lượng cứu hộ đang chạy đua với thời gian với hy vọng có thể cứu sống những người vẫn bị mắc kẹt dưới đống đổ nát.
Người dân địa phương và các tình nguyện viên vẫn đang tiếp tục nỗ lực tìm kiếm người sống sót sau loạt trận động đất tại miền tây Afghanistan vào 2 ngày trước đó, với số người thiệt mạng vượt mức 2.400 và dự kiến còn tăng.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hơn 11.000 người thuộc 1.655 gia đình bị ảnh hưởng. Những chiếc xe tải tiếp tục chở theo các tình nguyện viên, thực phẩm, lều và chăn đến khu vực cách thành phố Herat khoảng 30 km về phía tây bắc, nơi bị ảnh hưởng nặng nhất. Họ còn mang theo xẻng để đào qua các đống đổ nát tại những ngôi làng bị san phẳng, với hy vọng tìm được người sống sót.
Đối với họ, ngay cả việc có thể kéo được thi thể của người thiệt mạng ra khỏi đống đổ nát cũng phần nào an ủi những thân nhân còn sống. Tia hy vọng le lói sau những hình ảnh của một đoạn video được chia sẻ trực tuyến về việc người dân ở thành phố Herat, giải cứu được một bé gái bị kẹt trong đống đổ nát của tòa nhà bị sập. Một cánh tay ôm lấy thân bé khi lực lượng cứu hộ đưa đứa trẻ ra khỏi đống đổ nát. Lực lượng cứu hộ cho biết đó là mẹ của đứa bé song không rõ người mẹ đó còn sống sót hay không.
Theo bà Thamindri de Silva, giám đốc quốc gia tại tổ chức cứu trợ World Vision Afghanistan, tình hình tại những ngôi làng bị tàn phá bởi động đất tồi tệ hơn mọi người tưởng. "Mọi người đang tuyệt vọng cố giải cứu những người sống sót dưới đống đổ nát bằng đôi tay trần", bà kể và cho biết lực lượng hỗ trợ từ Kabul đã đến nhưng chỉ có một bệnh viện đã đầy và những ca nặng đang được chuyển đến các cơ sở tư nhân trong thành phố.
Trong khi đó, công tác điều trị những người bị thương cũng gặp không ít trở ngại. Hệ thống chăm sóc sức khỏe của Afghanistan phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn viện trợ nước ngoài. Thế nhưng, kể từ khi Taliban quay trở lại nắm quyền vào ngày 15/8/2021, nhiều tổ chức và cơ quan viện trợ phát triển đã rút khỏi hoặc cắt giảm các chương trình hỗ trợ phát triển dành cho quốc gia Tây Nam Á này. Việc cắt giảm đột ngột đã ảnh hưởng đến khả năng duy trì hoạt động của các dịch vụ công cộng thiết yếu như dịch vụ chăm sóc y tế. Với ước tính khoảng vài nghìn người bị thương cho đến thời điểm này, tình trạng đó sẽ tạo thêm nhiều áp lực nặng nề đối với hệ thống y tế. Người phát ngôn của Bộ Bộ Xử lý thảm họa, ông Mullah Janan Sayeeq nhấn mạnh Afghanistan "cần sự hỗ trợ của tất cả các nước vào thời điểm cấp thiết này".
Chính quyền Afghanistan do Taliban kiểm soát đang kêu gọi mọi tổ chức trong nước và quốc tế giúp đỡ cứu hộ các nạn nhân động đất. Taliban cam kết triển khai các chiến dịch tìm kiếm và cứu hộ những người bị mắc kẹt dưới những đống đổ nát, đồng thời hứa sẽ cung cấp hàng cứu trợ đến tay những người sống sót.
Liên hợp quốc (LHQ) và các đối tác đang phối hợp với các cơ quan chức năng Afghanistan đánh giá nhanh về nhu cầu và viện trợ khẩn cấp. Điều phối viên nhân đạo của LHQ đã phê duyệt khoản phân bổ dự trữ khẩn cấp trị giá 5 triệu USD từ Quỹ Nhân đạo Afghanistan. Song song đó, Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) điều động thêm những nhóm tham gia các nỗ lực nhân đạo đang được triển khai. UNICEF đã gửi 10.000 bộ dụng cụ vệ sinh, 5.000 bộ dụng cụ gia đình, 1.500 bộ quần áo mùa đông và chăn, 1.000 tấm bạt và các đồ gia dụng cơ bản để hỗ trợ.
LHQ và một số nước láng giềng cũng đã cam kết cung cấp viện trợ cho Afghanistan. Các nước gồm Pakistan, Iran và Trung Quốc cam kết hỗ trợ tài chính, lương thực thực phẩm, chăn màn, thuốc men và lều tạm cho người dân bị ảnh hưởng. Riêng Islamabad tuyên bố sẵn sàng cử đội ứng phó khẩn cấp đến hỗ trợ công tác tìm kiếm cứu nạn. Một nhóm chuyên gia của Iran đã đến Afghanistan trong khi Thổ Nhĩ Kỳ cũng tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ những nỗ lực khắc phục hậu quả trận động đất.
Tổ chức Save the Children (trụ sở tại Anh) cho rằng trận động đất tại Afghanistan là "khủng hoảng chồng khủng hoảng". Mức độ thiệt hại là kinh hoàng. Số người bị ảnh hưởng bởi thảm họa này thật sự đáng lo ngại.
Thế nhưng, ngay cả những nỗ lực huy động nguồn viện trợ nói trên cũng có nguy cơ không thể hoặc khó có thể đến được tay người dân bị ảnh hưởng. Các quan chức ngoại giao và quan chức viện trợ bày tỏ lo ngại rằng những quy định hạn chế của Taliban đối với phụ nữ đang khiến nhiều nhà tài trợ cắt giảm hỗ trợ tài chính cho Afghanistan. Theo các cơ quan viện trợ, khoảng 75% dân số nước này hiện phụ thuộc vào các nguồn hỗ trợ nhân đạo. Sau thảm họa động đất nói trên, con số này sẽ còn cao hơn nữa.
Ngày 7/10, Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết trận động đất có độ lớn 6,3 kèm theo nhiều dư chấn mạnh đã làm rung chuyển khu vực miền Tây Afghanistan. Tâm chấn của trận động đất cách thành phố Herat, thủ phủ tỉnh Herat, 35 km về phía Tây Bắc. Đây là một trong những thảm họa động đất cướp đi nhiều sinh mạng nhất xảy ra trên thế giới trong năm nay sau trận động đất kinh hoàng tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria hồi tháng 2 khiến hơn 50.000 người thiệt mạng.
Chính quyền Taliban ngày 8/10 đã ghi nhận hơn 2.400 nạn nhân thiệt mạng trong trận động đất gây thiệt hại về người nghiêm trọng nhất tại quốc gia Tây Nam Á này trong những năm gần đây. Trong khi đó, Bộ Xử lý thảm họa Afghanistan xác nhận số nạn nhân thiệt mạng đã lên tới 2.445 người, song hạ thấp số nạn nhân bị thương xuống hơn 2.000 người, so với 9.240 người được thông báo trước đó. Cũng theo bộ này, 1.320 ngôi nhà đã bị hư hại hoặc phá hủy hoàn toàn.
Afghanistan vốn đang chịu khủng hoảng nhân đạo trầm trọng do việc nước ngoài rút viện trợ kể từ khi Taliban lên nắm quyền. Thảm họa xảy ra khi mùa đông đang kéo đến, khiến việc cung cấp nơi ở cho những người bị ảnh hưởng bởi động đất trở thành thách thức lớn cho chính quyền Taliban.
