Thức ăn dư thừa vứt đi ngay chính tại nơi vẫn tồn tại những người thiếu ăn, đói bữa

Theo dõi MTĐT trên

Giãn cách, cách ly, mất việc làm do dịch Covid-19, chiến tranh, xung đột, biến đổi khí hậu… đang đặt nhiều người đứng bên bờ của đói nghèo mà trước mắt là đứt bữa, đói ăn từng bữa. Thế nhưng, không ở đâu xa, ngay tại nơi diễn ra đói nghèo ấy, con người vẫn đang lãng phí thức ăn.

Không bàn đến những nếp cũ diễn ra trước khi đại dịch hoành hành… vấn đề muốn đề cập ở đây là sự lãng phí một cách vô tình của con người trong từng hành vi rất nhỏ hàng ngày ngay cả trong bối cảnh dịch bệnh, ở mỗi bữa ăn. Một vài miếng thịt, mẩu bánh mì bỏ đi có vẻ không gây cho người ta cảm giác miễn cưỡng, quá băn khoăn bởi những thứ ấy không đáng là bao. Thế nhưng, nếu mang cái sự không đáng là bao nhân với 365 ngày của năm thì theo tính toán của một chuyên gia, mỗi năm, mỗi người đã lãng phí hơn 100kg lương thực, thực phẩm. Số lương thực, thực phẩm ấy đủ cho khối lượng tiêu thụ của một người trong tầm 3 - 4 tháng.

Có nghịch lý hay không khi phần lớn số thức ăn dư thừa được vứt đi ngay chính tại nơi vẫn tồn tại những người thiếu ăn, đói bữa. Hoặc đơn giản nhất, chính chủ nhân của sự lãng phí ấy có thể ngay một lúc không có đủ tiền để mua đủ hơn 100 kg lương thực thực phẩm kia.

Con người có nhiều cách lãng phí đồ ăn, rộng hơn là lãng phí lương thực và thực phẩm. Kể cả việc vứt bỏ thức ăn thì những thực phẩm hết hạn sử dụng, bị hư hại phải tiêu hủy vì không thể sử dụng được nữa, việc hao hụt trong quá trình vận chuyển hay đơn cử là việc tiêu thụ quá nhiều thức ăn, quá nhu cầu dinh dưỡng dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì… tất cả đều có thể quy về sự lãng phí.

Và con số 100kg trên tưởng lớn nhưng vẫn là rất nhỏ trong bức tranh toàn cầu khi nó được nhân lên với hàng tỷ con người trên trái đất. Ước tính số lương thực thực phẩm phung phí ấy đủ chất đầy hàng chục triệu chiếc xe tải nặng cỡ 40 tấn, nếu nối đuôi nhau chúng có thể ôm gọn hành tinh trái đất của chúng ta.

Chẳng hạn như đi siêu thị, nhiều người hẳn không thể rời mắt khỏi quầy thực phẩm Đó là nơi trưng bày những bó rau, thớ thịt tươi ngon mà chất lượng thì đảm bảo. Rồi thì ai có thể cưỡng lại khi qua khu ẩm thực nữa chứ – nơi các nhân viên đang nướng những ổ bánh mì thơm điếc mũi, chiên xào những hộp đồ ăn cực kỳ ngon mắt để phục vụ khách hàng.

Đây thực chất là một chiêu trò của các siêu thị, vì mùi thức ăn sẽ tác động đến khướu giác, gây cảm giác đói bụng, đồng thời kích thích chúng ta mua nhiều đồ hơn.

Nhưng chiêu trò hay không cứ tạm gác lại đã. Câu chuyện của hôm nay là: Theo bạn, các siêu thị sẽ xử lý chỗ thực phẩm dư thừa như thế nào?

Câu trả lời là: Vứt hết!

Trừ một số siêu thị quyên góp từ thiện, còn hầu hết thực phẩm thừa sẽ được “giải tán” ra thùng rác vào cuối ngày. Và sự lãng phí này thực sự là một vấn đề rất nghiêm trọng với nhiều quốc gia trên thế giới.

Ước tính, mỗi năm thế giới lãng phí 1,3 tỉ tấn đồ ăn. Trong đó, cứ mỗi 5 giây các siêu thị tại Mỹ vứt đi 4,5 tấn thực phẩm, và riêng trong năm 2012 họ đã lãng phí tới 35 triệu tấn. Tại Anh, dù ít hơn nhưng mỗi năm các siêu thị cũng lãng phí tới 6 triệu tấn đồ ăn. Đáng chú ý hơn, đó đều là thực phẩm CÒN ĂN ĐƯỢC, vì mới chỉ đến hạn “best before date” (hạn này cho biết thời điểm thức ăn đạt chất lượng tốt nhất, chứ không phải thời điểm bị hỏng).

Pháp – nơi lãng phí thực phẩm bị nghiêm cấm

Thực ra, Pháp cũng đã từng là một trong những quốc gia có đóng góp không nhỏ vào kho thức ăn bị lãng phí 1,3 tỉ tấn kia. Mỗi năm, Pháp vứt đi 7 triệu tấn thực phẩm, trong đó 11% đến từ các siêu thị.

Tại sao họ lại vứt ? Đơn giản là vì quá trình xử lý đồ ăn thừa khá tốn thời gian, hoặc có thể tốn chi phí. Trong khi đó, chỉ cần vứt ra thùng rác là coi như nhẹ nợ, không tốn thêm chi phí phát sinh nào khác (trừ phí vệ sinh môi trường phải đóng mỗi năm).

Và thậm chí, số thực phẩm đó còn bị lãng phí một cách rất vô lý. Một số siêu thị khóa chặt thùng rác của họ. Số khác vứt thẳng vào kho chứa, đợi xe chở rác đi qua mới mở. Đặc biệt vài siêu thị còn đổ cả thuốc tẩy vào, việc làm mà theo lời họ là để “tẩy trùng”. Nhưng trên thực tế, đó là cách các siêu thị ngăn không cho người vô gia cư lục lọi vào buổi đêm.

Mọi chuyện chỉ đổi khác vào đầu năm 2016, khi đạo luật mới của Pháp chính thức có hiệu lực. Theo đó, tất cả các siêu thị có diện tích từ 400m2 trở lên buộc phải ký hợp đồng quyên góp thực phẩm thừa cho các tổ chức từ thiện.

Ngoài ra, điều luật cũng nghiêm cấm các siêu thị phá hỏng thực phẩm trước khi quyên góp. Nếu vi phạm, họ sẽ phải chịu mức phạt lên tới 82.000 USD (gần 2 tỉ VNĐ).

Đổi lại, các tổ chức từ thiện sẽ có nghĩa vụ đến thu thập, đảm bảo thực phẩm được lưu trữ trong điều kiện hợp tốt nhất. Số thức ăn này, nếu mới chỉ đạt hạn “best before date” – tức là còn ăn được – sẽ được phân phát từ thiện với thái độ cực kỳ tôn trọng.

Còn loại không thể ăn được nữa (quá hạn use by date – còn gọi là HSD) cũng không được phép vứt đi, mà họ phải đảm bảo chúng trở thành thức ăn dành cho gia súc.

Điều luật có ý nghĩa rất lớn

Với việc đạo luật được thông qua, Pháp trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có điều luật cấm lãng phí thức ăn, và nó có ý nghĩa rất to lớn.

Đầu tiên, phải kể đến tiêu chuẩn thực phẩm có phần nghiêm ngặt đến… nực cười của nhiều nước hiện nay, đặc biệt là những quốc gia đã phát triển. Họ yêu cầu thực phẩm phải thật hoàn hảo, đến nỗi chỉ cần có bề ngoài hơi xấu một chút là buộc phải vứt đi.

Điều này đã dẫn đến một nghịch lý, khi số lượng thực phẩm họ vứt đi mỗi năm thậm chí còn nhiều hơn con số cần thiết để giúp tất cả mọi người trên thế giới được ăn no.

Bên cạnh việc lãng phí, số thực phẩm không được dùng tới này còn gây ra tác động không nhỏ đến môi trường. Theo thống kê tại Anh, số đồ ăn bị lãng phí giải phóng ra môi trường tới 17 triệu tấn CO2 mỗi năm.

Vậy nếu như đạo luật này được nhiều quốc gia áp dụng, nó không những đưa đồ ăn đến cho những người thực sự cần chúng, mà còn góp một viên gạch tương đối lớn trên con đường ngăn chặn quá trình biến đổi khí hậu toàn cầu.

Vấn đề đặt ra là có những sự lãng phí hoàn toàn do vô thức, không chủ ý. Thế nhưng sự lãng phí dù vô tình hay cố ý thì đều gây ra hậu họa giống nhau. Đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch, khi mà nghèo đói được chất chồng lên nghèo đói thì quả là sự thiếu ý thức nào cũng đáng phải được lưu tâm.

Vậy nên, để cộng đồng có được một tương lai tốt hơn, bên cạnh sự cố gắng của các tổ chức thế giới, sự cố gắng của mỗi quốc gia, rất cần đến sự tự giác của mỗi người trong việc “chia tay” một số hành vi lãng phí lương thực, thực phẩm quen thuộc. Câu trả lời chỉ có thể có hiệu quả thực sự khi nó được nằm trong chiếc túi mua đồ, trên chính đĩa thức ăn và thậm chí, ngay cả trong… thùng rác./.