Làm thế nào để nghiên cứu và tái cấu trúc mùi hương quá khứ?

Theo dõi MTĐT trên

Sự mất mát của khứu giác đã nhấn mạnh vào tầm quan trọng của mùi trong cách chúng ta đón nhận và định vị thế giới này, và nhấn mạnh vào những kết nối giữa khứu giác, sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất.

Các mùi hương trong quá khứ có thể được tái hiện từ kho lưu trữ mùi hương qua cách chiết xuất phân tử bằng nhiều phương pháp khác nhau. Với việc dò thành công và nhận diện bằng hợp phần phân tử của các mẫu vật, các nguồn mùi hương cổ xưa có thể được nhận diện. Nguồn: Nature Human Behaviour (2022). DOI: 10.1038/s41562-022-01325-7

Mùi hương luôn luôn là một hợp phần tích hợp trong trải nghiệm của con người nhưng cho đến hiện tại, quá khứ thường ít khi lưu giữ được mùi. Phần lớn các mùi từ các thành phần hữu cơ thường phân rã một cách nhanh chóng, thường chỉ để lại chút ít dấu vết cho các nhà khảo cổ tìm hiểu ở hàng nghìn năm sau. Hiện tại, một nhóm nghiên cứu từ Viện Khoa học về lịch sử con người MPI (Đức) đang tìm những cách mới để mang “các mùi hương” của quá khứ trở lại với đời sống hiện tại và sử dụng mùi để nghiên cứu trải nghiệm, hành vi và xã hội trong quá khứ.

“Dò tìm theo mùi trong quá khứ sâu thẳm đã qua là một nhiệm vụ không hề đơn giản”, Barbara Huber, tác giả thứ nhất của nghiên cứu xuất bản trên Nature Human Behavior, nói, “nhưng sự thật là lịch sử ghi lại các cuộc khám phá, chiến tranh và những trao đổi thương mại diễn ra giữa các quốc gia thường liên quan đến những vật liệu với các đặc tính khứu giác mạnh như gia vị, trầm hương – nó tiết lộ một cách đáng kể cách các mùi hương có ý nghĩa như thế nào với con người”.

Hiểu về hương vị trong lịch sử con người và việc sử dụng các thành phần liên quan đến khứu giác và hương thơm có thể đem lại những hiểu biết sâu sắc về nhiều khía cạnh của quá khứ – bao gồm nghi thức tôn giáo, nước hoa, vệ sinh, ẩm thực thương mại… Nhưng bởi vì mùi hương là một phần trải nghiệm, hiểu biết và định vị thế giới của chúng ta nên các mùi hương cổ đại có thể đem lại cái nhìn xuyên suốt vào những khía cạnh tổng quát hơn của quá khứ, từ sự phân tầng xã hội, thực hành xã hội đến bản sắc từng nhóm người.

​

Dữ liệu về mùi hương có thể được chuyển hóa thành ngữ cảnh trong khuôn khổ của văn bản lịch sử liên quan và sự tái hiện trực quan cũng như các ghi chép khảo cổ, môi trường. Kết nối những nguồn thông tin khác nhau lại có thể giúp chúng ta tái cấu trúc các khía cạnh của lối sống và xã hội cổ đại. Nguồn: Nature Human Behaviour (2022). DOI: 10.1038/s41562-022-01325-7

“Mùi hương là một khía cạnh vô cùng hiệu quả nhưng lại ít được đánh giá cao trong trải nghiệm của con người”, giáo sư Nicole Boivin, người dẫn dắt nghiên cứu và là giám đốc Ban Khảo cổ của Viện Khoa học lịch sử con người MPI, nhận xét. “Mùi chạm đến não của chúng ta một cách trực tiếp và rõ rệt, và tác động đến chúng ta theo nhiều cách hết sức quan trọng – liệu nên tránh hiểm nguy, nhận diện được cái gi đó là tốt cho chúng ta, hay nhớ đến một điều gì đó từng xảy ra trong quá khứ của mình, ví dụ như vậy”.

“Việc sử dụng cách các thành phần còn lưu giữ mùi trong các hiện vật khảo cổ và các đặc điểm quá khứ”, Huber cho biết thêm, “các phương pháp mới đang tiết lộ cho chúng ta thấy các mùi mạnh là một đặc điểm chủ yếu của những thực tại cổ đại và nó định hình hành động, suy nghĩ, biểu cảm và cả ký ức của con người”.

Bằng công cụ mang tính quyết định là những cách tiếp cận dựa trên sinh học phân tử mới và các hệ omics, như các kỹ thuật proteomic và metabolomics, cùng sự kết nối với dữ liệu mới với những thông tin từ các văn bản cổ đại, các miêu tả trực quan, và các hồ sơ khảo cổ học, cổ môi trường học rộng lớn hơn, các nhà nghiên cứu đã mở ra các khía cạnh mới về thế giới cổ đại, các xã hội và các nền văn hóa đã thay đổi của chúng ta, và cả sự tiến hóa của chúng ta với tư cách một loài.

Do đó, các tác giả của công trình nghiên cứu này hi vọng có thêm nhiều nghiên cưu mới để làm giàu có hơn “mùi hương” của quá khứ, qua đó se giúp chúng ta nhìn vào thế giới mùi hương ở thời điểm xa hơn, và các cách hết sức đa dạng mà con người nắm bắt mùi hương từ tự nhiên theo cách để định hình trải nghiệm của con người.

Nghiên cứu “How to use modern science to reconstruct ancient scents” (Làm thế nào để khoa học hiện đại tái cấu trúc được những mùi hương trong quá khứ) được xuất bản trên Nature Human Behavior.