Việc buôn bán than củi đang bùng nổ ở Tanzania thúc đẩy nạn phá rừng không được kiểm soát
Những người khai thác gỗ trái phép phụ thuộc vào hoạt động buôn bán để sinh sống, cản trở các nỗ lực bảo tồn rừng của quốc gia này
Những khu rừng rộng lớn thuộc khu bảo tồn Ruhoi ở phía đông Tanzania giờ trơ trọi, mặt đất ở một số khu vực khô và cháy đen, phủ đầy gốc cây và những thân cây dễ gãy và đổ. Rừng đang bị chặt phá ở mức báo động để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về than củi ở thành phố Dar es Salaam gần đó.
Do giá xăng cao, khoảng 90% hộ gia đình Tanzania hiện sử dụng than hoặc củi để nấu ăn, điều này đang thúc đẩy nạn phá rừng nhanh chóng trên cả nước.
Theo Tổ chức lương thực và nông nghiệp Liên Hợp Quốc, từ năm 2015 đến 2020, quốc gia này đã mất gần 470.000 ha rừng mỗi năm. Tình hình phản ánh những gì đang xảy ra trên khắp châu Phi, nơi mà việc khai thác gỗ và sản xuất than chiếm gần một nửa sự suy thoái rừng của lục địa.
Saidi Mayoga, một sĩ quan quân đội dự bị tuần tra khu bảo tồn rộng 79.000 ha của Ruhoi, cho biết nạn phá rừng đang góp phần gây ra khủng hoảng khí hậu. “Chúng tôi thực sự gặp vấn đề với nắng nóng và có rất ít mưa.”
Tuy nhiên, đối với nhiều người khai thác gỗ, các mối quan tâm về môi trường nhường chỗ cho các nhu cầu kinh tế cấp bách hơn. Gần 45% người Tanzania sống với khoảng 2 đô la (1,70 bảng Anh) một ngày.
Muharram Bakari, một người khai thác gỗ bất hợp pháp, chỉ vào các vành đai của khu bảo tồn, nói: “Nếu tôi dọn sạch tất cả cây cối ở đây, tôi sẽ phải tìm một khu rừng khác để tôi có thể khai thác chúng.”
Bakari sống trong một ngôi nhà gỗ tạm bợ ở trung tâm khu rừng và làm việc bất hợp pháp. Không gian xung quanh túp lều của anh ấy gần như đã được dọn sạch hoàn toàn, bằng chứng là anh ấy đã ở đó một thời gian. Sau khi chặt những bụi cây, anh xếp gọn gàng những khúc gỗ, chuẩn bị đốt thành than.
Bakari và những người như anh ấy phụ thuộc vào việc buôn bán than củi để kiếm sống. Đó là công việc mệt mỏi. Những người khai thác gỗ có thể dành tới sáu giờ mỗi ngày để chặt bụi cây hoặc đốt than, điều này không tốt cho sức khỏe của họ. Nhiều cá nhân nói rằng họ có thể chọn từ bỏ giao dịch nếu họ có một lựa chọn khác để kiếm sống. Bakari phàn nàn về những cơn đau ngực khi khuân vác những khúc gỗ nặng và hai cánh tay của anh nổi đầy những vết phồng rộp do vỏ cây cứng.
Moshi Mohammed Muba, 50 tuổi, cũng là một người buôn bán than củi. Khi các khúc gỗ đã được đốt cháy, cô buộc chặt chúng để chúng không rơi tự do trong chuyến hành trình kéo dài hàng giờ đồng hồ tới Dar es Salaam, thủ đô kinh doanh của quốc gia. Tuy nhiên, Muba không có lựa chọn nào khác để làm việc trong cái nóng như thiêu như đốt vì hiện tại có thể có rất ít hoặc không có bóng râm do rất nhiều bụi cây đã biến mất.
Muba nói: “Chặt cây không phải là chuyện dễ dàng. Bạn có thể làm điều này ở tuổi 50 không? Chúng tôi làm điều đó như một phương tiện để sinh tồn.”
Những người khai thác gỗ có thể kiếm được khoảng 8.500 shilling Tanzania (3 bảng Anh) cho một túi than lớn từ những người môi giới, những người sau đó sẽ bán nó cho những người bán buôn với doanh thu. Nhưng chính những người bán buôn mới lợi dụng tiền mặt. Họ có thể bán túi than với giá lên tới 82.000 shilling ở Dar es Salaam: gần gấp 10 lần giá trị mà nó được mua.
Theo các nguồn tin chính phủ, Cơ quan dịch vụ lâm nghiệp Tanzania kiếm được khoảng 11.300 shilling từ việc bán đấu giá một túi than. Năm 2019, sự cân bằng từ khu vực lâm nghiệp - bao gồm trao đổi than, củi, gỗ tròn, sào, mật ong, hạt giống và cây giống - đóng góp khoảng 3% vào GDP, trong đó than củi chiếm 44%. Do đó, chính phủ cấp giấy phép cho những người khai thác gỗ và đã đặt ra các mục tiêu về số lượng tài nguyên chính mà mỗi người trên khắp đất nước cần phải đạt được sau mỗi năm.
Có rất ít cuộc kiểm tra của chính quyền địa phương hoặc chính quyền về số lượng thân cây bị đốn hạ. Các chuyên gia trong ngành cho biết việc trao đổi than có thể hành động thực tế được kích hoạt bởi các trạm kiểm soát được quản lý cơ sở và yếu kém.
Chính phủ đã cố gắng cấm khai thác và trao đổi than củi vào năm 2006, nhằm giảm nạn phá rừng, nhưng đã thất bại. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo của đất nước hiện đang khám phá các phương tiện để giải quyết tận gốc vấn đề, bằng cách viết tắt phụ lục của đất nước về nhiên liệu sinh khối. Vào tháng 11, tại một hội nghị thượng đỉnh, tổng thống Tanzania, Samia Suluhu Hassan, đã chỉ đạo Bộ năng lượng thúc đẩy một hành động dân sự nhằm nâng cao lợi thế của hoạt động bảo tồn rừng trong 10 năm tới.
Thiên Bảo (T/h)
