Xử lý, tiêu thụ bã thải gyps chưa đạt tiềm năng, kỳ vọng

Theo dõi MTĐT trên

Tồn trữ 12,7 triệu tấn bã thải gyps

Chiều 03/3, tại TP Hải Phòng, Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng phối hợp cùng Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp xử lý, tiêu thụ bã gyps tại Nhà máy sản xuất phân bón DAP - Vinachem KCN Đình Vũ, Hải Phòng”, với sự tham gia của hàng trăm khách mời là lãnh đạo các vụ chức năng, viện nghiên cứu của Bộ Xây dựng, của TP Hải Phòng, cùng các chuyên gia, doanh nghiệp đến từ các hội nghề nghiệp, trường đại học…

Tại Hội thảo, cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị nghiên cứu, nhà khoa học và chuyên gia đã có các báo cáo về những vấn đề liên quan đến xử lý, sử dụng bã thải gyps, công nghệ xử lý bã thải gyps thành thạch cao nhân tạo (PG), ưu nhược điểm của việc sử dụng thạch cao PG trong sản xuất vật liệu xây dựng (VLXD) và các ứng dụng khác... Việc tạo ra nguồn nguyên liệu thay thế khoáng sản khai thác từ tự nhiên nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế tuần hoàn, đảm bảo sự phát triển bền vững.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, cả nước có 3 nhà máy sản xuất phân bón DAP đang hoạt động với lượng bã thải gyps hằng năm khoảng 1,3 triệu tấn. Tính đến cuối năm 2022, lượng tồn trữ bã thải gyps khoảng 12,7 triệu tấn. Trong đó, nhà máy DAP số 1 Đình Vũ tại Hải Phòng tồn trữ 4,45 triệu tấn, nhà máy DAP số 2 tại Lào Cai tồn trữ 2,6 triệu tấn, nhà máy DAP Đức Giang tại Lào Cai tồn trữ khoảng 6 triệu tấn. Hiện mới chỉ có nhà máy DAP số 1 Đình Vũ tại Hải Phòng có dây chuyền xử lý bã thải thạch cao thành thạch cao PG.

Cơ chế, chính sách về việc quản lý, đẩy mạnh xử lý, tiêu thụ bã thải gyps đã được hình thành trong thời gian dài, có thể kể đến Quyết định số 1696/QĐ-TTg ban hành ngày 23/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón làm nguyên liệu sản xuất VLXD; Quyết định số 452/QĐ-TTg ban hành ngày 12/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất VLXD và trong các công trình xây dựng.

Gần đây nhất, Thủ tướng đã ban hành Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 26/3/2021 về đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất VLXD và trong các công trình xây dựng.

Ông Phạm Văn Bắc - Vụ trưởng Vụ VLXD, Bộ Xây dựng cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã khẩn trương vào cuộc chỉ đạo, hướng dẫn, thúc đẩy và tạo hành lang pháp lý cho các bên liên quan tham gia xử lý bã thải gyps, tiêu thụ sản phẩm thạch cao PG; đến thời điểm hiện tại đã cơ bản ban hành đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật và định mức kinh tế kỹ thuật giúp đẩy mạnh việc xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao, gồm: 19 tiêu chuẩn, 1 quy chuẩn và 7 chỉ dẫn kỹ thuật và 3 định mức kinh tế kỹ thuật.

Tuy nhiên, lượng xử lý và tiêu thụ bã thải gyps vẫn chưa được như tiềm năng, kỳ vọng. Tốc độ tiêu thụ thạch cao PG còn chậm, mới có 25 nhà máy xi măng sử dụng thạch cao PG do Công ty CP Thạch cao Đình Vũ đầu tư sản xuất với công suất thiết kế 750.000 tấn thạch cao/năm.

Hiện, Công ty CP Thạch cao Đình Vũ cũng chưa chạy hết công suất thiết kế. Trong năm 2022, nhà máy DAP số 1 Đình Vũ mới tiêu thụ được 321.319 tấn bã thạch cao, nhà máy DAP Đức Giang tại tỉnh Lào Cai tiêu thụ khoảng 300.000 tấn, nhà máy DAP số 2 tại tỉnh Lào Cai, bã thạch cao vẫn chưa tiêu thụ, tích trữ toàn bộ tại bãi chứa.

Sắp có Chỉ dẫn kỹ thuật sử dụng thạch cao PG làm làm vật liệu san lấp

Ông Nguyễn Quang Hiệp - Phó Vụ trưởng Vụ VLXD cho biết, cụ thể hóa các chủ trương chính sách của nhà nước, tạo hành lang pháp lý cho việc xử lý, sử dụng chất thải rắn công nghiệp thông thường (trong đó có thạch cao PG) làm nguyên liệu sản xuất VLXD, các văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành khá đầy đủ như Nghị định số 09/2021/NĐ-CP ngày 09/02/2021 của Chính phủ về quản lý VLXD (Điều 9), Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (Điều 63 và các điều khác), Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/01/2022 của Bộ trưởng Bộ TN&MT quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.

Cùng với đó, Bộ Xây dựng đã ban hành tiêu chuẩn liên quan đến xử lý, sử dụng thạch cao PG làm VLXD như TCVN 11833:2017 - Thạch cao phốt pho làm phụ gia cho sản xuất xi măng; Bộ Xây dựng cũng triển khai các đề tài khoa học xử lý, sử dụng thạch cao PG làm nguyên liệu sản xuất tấm thạch cao thông thường và tấm thạch cao chịu nước, làm vật liệu san lấp, vật liệu đắp nền đường.

Về quy định pháp luật liên quan đến xử lý, sử dụng thạch cao PG, bã thải gyps sau khi được xử lý (trung hòa axit và loại bỏ tạp chất nguy hại) trở thành thạch cao PG là một loại chất thải rắn công nghiệp thông thường nên các quy định của pháp luật quy định cho chất thải rắn công nghiệp thông thường đều áp dụng được cho thạch cao PG.

Theo Điều 63 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022, việc tái sử dụng, sử dụng trực tiếp, xử lý chất thải rắn công nghiệp thông thường có thể sử dụng tiêu chuẩn của một trong những nước thuộc nhóm các nước công nghiệp phát triển trong trường hợp Việt Nam chưa ban hành tiêu chuẩn.

Ông Nguyễn Quang Hiệp đánh giá, tiêu thụ thạch cao PG chỉ đạt gần 50% lượng phát thải bã thải trên toàn quốc, nguyên nhân do tốc độ tiêu thụ thạch cao PG còn chậm do các nhà máy sản xuất xi măng sử dụng thạch cao PG nhiều nhất bằng 30% tổng lượng thạch cao trong xi măng, 70% còn lại vẫn sử dụng thạch cao tự nhiên.

Bên cạnh đó, chưa có nhiều nghiên cứu về ứng dụng của thạch cao PG cũng như các phương pháp xử lý để sử dụng một cách hiệu quả, hiện nay mới chỉ có một số hướng nghiên cứu sử dụng thạch cao PG để làm làm nền đường nhưng vẫn chưa có các chủ đầu tư sẵn sàng ứng dụng cho các dự án giao thông.

Được biết, Viện VLXD, Bộ Xây dựng (VIBM) đã hoàn thiện dự thảo về Chỉ dẫn kỹ thuật sử dụng thạch cao PG làm lớp móng cho đường giao thông và làm vật liệu san lấp. Dự kiến Chỉ dẫn này sẽ được ban hành trong một vài tháng tới.