Châu Phi đứng trước cuộc thách thức khí hậu với các quốc gia giàu có

Theo dõi MTĐT trên

Khi Tổng thống Senegal, Macky Sall triệu tập Hội nghị thượng đỉnh về thích ứng với khí hậu Châu Phi tại Rotterdam vào tháng trước, ý tưởng là tập hợp các quốc gia cần trợ giúp để thích ứng với một hành tinh đang nóng lên với các quốc gia công nghiệp phát triển có lượng khí thải lớn gây ra. Chỉ có các nhà lãnh đạo châu Phi xuất hiện.

Các quan chức duy nhất tham dự từ các quốc gia giàu có là Chrysoula Zacharopoulou, Bộ trưởng phát triển Pháp và Frans Timmermans, Giám đốc khí hậu của Ủy ban Châu Âu. Ngay cả Mark Rutte, Thủ tướng Hà Lan, quốc gia đăng cai tổ chức cuộc họp, cũng chỉ xuất hiện trong bức ảnh. COP27, diễn ra tại Ai Cập vào tháng tới, được tổ chức bởi một quốc gia châu Phi, các cuộc đàm phán năm nay được thiết lập để tập trung vào các yêu cầu của các quốc gia đang phát triển - những người đóng góp ít vào lượng phát thải khí đốt làm nóng lên trái đất - để cung cấp tài chính giúp họ đối phó với những cơn bão, hạn hán và lũ lụt ngày càng nghiêm trọng.

Patrick Verkooijen, giám đốc điều hành của Trung tâm toàn cầu về thích ứng có trụ sở tại Hà Lan, một tổ chức quốc tế tập trung vào môi giới các giải pháp khí hậu, cho biết. “COP27 sẽ là một xác tàu hỏa nếu nguồn tài chính thích ứng không được thông qua.”

Những đợt nắng nóng chưa từng có đã quét qua hành tinh trong năm nay, cùng với sông băng tan chảy, lũ lụt và bão ngày càng nghiêm trọng đã làm tăng thêm sức nặng cho nhu cầu bồi thường từ các nước đang phát triển. Mặc dù khó có thể đạt được một thỏa thuận, nhưng vấn đề gây tranh cãi về việc buộc các quốc gia giàu có phải bồi thường cho những quốc gia nghèo hơn về những thiệt hại kinh tế do sự nóng lên toàn cầu gây ra, lần đầu tiên có thể sẽ nằm trong chương trình nghị sự chính thức của COP27.

Tài trợ thích ứng ít gây tranh cãi hơn - nó tập trung nhiều hơn vào việc giúp các nước nghèo hơn bảo vệ cơ sở hạ tầng và người dân của họ khỏi biến đổi khí hậu. Ý tưởng là bạn càng đầu tư nhiều vào việc giảm thiểu và thích ứng, thì ngay từ đầu sẽ càng ít mất mát và thiệt hại.

Tuy nhiên, Châu Phi - nơi có lẽ cần nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác lại không nhận được sự trợ giúp nào. Châu lục này là châu lục kém phát triển nhất thế giới và chỉ tạo ra 4% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu nhưng nó phải hứng chịu một số hậu quả tồi tệ nhất của thời tiết ngày càng khắc nghiệt. Nigeria hiện đang bị ảnh hưởng bởi lũ lụt khiến hàng trăm người thiệt mạng, nhưng thảm họa này hầu như không được đưa tin rầm rộ trong khi việc xuất khẩu khí đốt sang châu Âu bị gián đoạn đã chiếm ưu thế trên truyền thông. Bên cạnh đó, vùng rìa châu Phi đang ở giữa đợt hạn hán tồi tệ nhất trong 40 năm, đe dọa hàng triệu người dễ bị thiệt mạng vì đói. Madagascar và Mozambique đã phải hứng chịu hàng loạt trận lốc xoáy và hơn 400 người thiệt mạng khi những trận mưa xối xả trút xuống thành phố Durban của Nam Phi.

Tổ chức của Verkooijen, cùng với Ngân hàng phát triển Châu Phi, đã phát triển chương trình tăng tốc thích ứng Châu Phi, với nỗ lực giành được 25 tỷ đô la tài chính cho các chương trình giúp củng cố lục địa bằng cách xây dựng những con đường, cây cầu vững chắc hơn và những bức tường thành chống lại nước biển dâng. Tiền cũng sẽ được chi vào việc thiết lập hệ thống tưới tiêu và các cơ sở dự báo thời tiết để giúp nông dân đối phó với hạn hán thường xuyên hơn.

Ngay cả 25 tỷ đô la đó – số tiền mà các quốc gia châu Phi đang đấu tranh để đảm bảo an toàn - cũng chỉ là một phần nhỏ so với những gì họ chịu tổn thất. Chính phủ các nước thường xuyên đệ trình lên Liên hợp quốc các đóng góp do quốc gia phát triển (NDC), cho thấy họ muốn làm gì để chống lại biến đổi khí hậu. Tổng hợp lại, NDC của 51 quốc gia châu Phi cho thấy nhu cầu đầu tư 579 tỷ USD cho các dự án thích ứng đến năm 2030, theo Trung tâm toàn cầu về thích ứng, châu lục này nhận được trung bình hàng năm 11,4 tỷ đô la tài chính cho khắc phục hậu quả từ thiên tai từ năm 2011 đến năm 2020, tất cả những con số này thấp hơn rất nhiều so với con số 100 tỷ đô la mỗi năm mà các nước giàu cam kết dành để tài trợ cho thích ứng khí hậu và năng lượng sạch ở các nước nghèo hơn trong thập kỷ.

Đến năm 2020, mục tiêu hỗ trợ đó kể từ khi được đề ra, chưa bao giờ được đáp ứng và những gì nguồn tài chính đã có trợ giúp chủ yếu dành cho các dự án giảm thiểu tác hại của hoạt động phát triển kinh tế, chẳng hạn như việc xây dựng các nhà máy năng lượng tái tạo. Nó quan trọng nhưng có lẽ không phải là ưu tiên hàng đầu vì đóng góp rất nhỏ của lục địa vào lượng khí thải carbon toàn cầu. Trong khi các cam kết đã được đưa ra tại COP26 năm ngoái ở Glasgow là tăng gấp đôi tài chính thích ứng lên 40 tỷ đô la một năm vào năm 2025, nền kinh tế thế giới kể từ đó đã bị thổi bay bởi cuộc chiến của Nga và Ukraine, khiến thị trường năng lượng và ngũ cốc toàn cầu bị ảnh hưởng và chuyển sự chú ý sang khí hậu. .

Các quốc gia châu Âu phụ thuộc vào Nga về khí đốt không những không được cung cấp tài chính đã cho vận hành trở lại các nhà máy nhiệt điện và hạt nhân để tránh tình trạng suy giảm năng lượng vào mùa đông và cùng với Mỹ, gây áp lực buộc các đồng minh sản xuất dầu phải tăng nguồn cung.

Tình trạng đó đã gây ra những thất vọng cho người châu Phi với các chính sách khí hậu quốc tế. Trong khi không thực hiện các cam kết của riêng họ về các mục tiêu tài chính và phát thải, các quốc gia giàu nhất thế giới đang gây áp lực buộc các nước châu Phi không phát triển tài nguyên thiên nhiên của họ để bảo tồn môi trường sống tự nhiên và tránh hiện tượng ấm lên trong tương lai. Các phân khu này tập trung nhiều nhất vào lưu vực Congo, nơi có rừng nhiệt đới lớn thứ hai thế giới và một vùng đất than bùn ngập nước lưu trữ lượng carbon tương đương với lượng khí thải toàn cầu trong 3 năm.

Senegal, Mozambique và Tanzania đang lên kế hoạch phát triển các mỏ khí đốt ngoài khơi; Nigeria đã nhen nhóm các cuộc đàm phán về một đường ống xuyên Sahara; Ý đang thương thảo với Algeria để đảm bảo các chuyến hàng khí đốt và Namibia và Uganda cũng đang phát triển các kết quả tìm kiếm dầu. Các quốc gia Châu Phi đang cố gắng tìm các giải pháp mang lại lợi nhuận từ nguồn tài nguyên vốn có của mình. Tuy không phù hợp với xu hướng năng lượng xanh của thế giới nhưng giải pháp này phần nào giúp Châu Phi vực lại sau những tổn thất chứ không thể chờ vào sự chậm trễ từ trợ giúp quốc tế.