Những điểm nổi bật tại Hội nghị thượng đỉnh G20 2023
Hội nghị thượng đỉnh 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) đang diễn ra tại New Delhi, Ấn Độ với chủ đề "Một thế giới, một gia đình, một tương lai".
Chương trình nghị sự của Hội nghị thượng đỉnh G20 năm nay hướng tới giải quyết các vấn đề đang nổi cộm hiện nay như an ninh lương thực và năng lượng, biến đổi khí hậu cũng như hàn gắn những chia rẽ giữa các quốc gia.
G20 hiện chiếm 85% tổng sản lượng quốc nội toàn cầu, 75% dòng thương mại và 2/3 dân số thế giới. Hội nghị thượng đỉnh G20 năm nay có sự tham dự của hơn 30 nguyên thủ quốc gia và quan chức hàng đầu của Liên minh châu Âu, cũng như những nước khách mời và 14 người đứng đầu các tổ chức quốc tế.
Liênminh châu Phi gia nhập G20
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cho rằng sau đại dịch Covid-19, thế giới phải đối mặt với một thách thức mới về suy giảm niềm tin và thật không may, xung đột đã làm trầm trọng thêm vấn đề này, theo Reuters. "Tuy nhiên, chúng ta phải nhớ rằng nếu chúng ta có thể đánh bại một đại dịch như Covid-19 thì chúng ta cũng có thể chiến thắng thách thức về sự thiếu hụt niềm tin này", nhà lãnh đạo tuyên bố.
Ngay trong ngày mở đầu, hội nghị đã đạt được kết quả nổi bật là mở rộng đáng kể quy mô khi chính thức trao tư cách thành viên thường trực cho Liên minh châu Phi (AU). Trước đó, G20 gồm 19 nước thành viên và Liên minh châu Âu (EU), đại diện cho 85% GDP toàn cầu, và Nam Phi là thành viên duy nhất từ châu Phi.
Tại phiên khai mạc, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã phát đi lời mời của G20 tới Liên minh châu Phi để trở thành thành viên thường trực của cơ chế này, biến G20 có thể trở thành G21 từ năm tới.
Việc kết nạp AU, khu vực với 55 nước thành viên, dân số khoảng 1,4 tỉ người và có GDP 3.000 tỉ USD, sẽ giúp G20 mạnh mẽ hơn và cũng giúp châu Phi có tiếng nói trọng lượng hơn đối với các vấn đề toàn cầu.
Chủ tịch Ủy ban AU Moussa Faki Mahamat hoan nghênh việc tham gia G20 và cho rằng quyết định này mang lại một khuôn khổ thuận lợi để AU đóng góp hiệu quả hơn nhằm giúp thế giới giải quyết các thách thức chung.
Ấn Độ thay tên nước thành Bharat ?
Một sự việc thu hút sự chú ý trong ngày khai mạc Hội nghị G20 hôm qua là tấm bảng tên trước mặt Thủ tướng Narendra Modi không dùng từ tiếng Anh "India" mà là từ tiếng Phạn "Bharat".
Theo Bloomberg, Bharat và India là tên chính thức được ấn định trong hiến pháp Ấn Độ và được sử dụng song song với nhau. Tuy nhiên, việc chính quyền Thủ tướng Modi sử dụng từ Bharat thường xuyên hơn trong thời gian gần đây làm dấy lên đồn đoán về việc Ấn Độ có thể đổi tên chính thức. Trong thiệp mời tiệc chiêu đãi các nhà lãnh đạo G20, Tổng thống Droupadi Murmu cũng dùng từ Bharat thay vì India.
Tuyên bố chung tại G20
20 nền kinh tế lớn nhất thế giới đã đưa ra tuyên bố chung sau Hội nghị Thượng đỉnh ở thủ đô New Delhi của Ấn Độ. Tài liệu này được công bố trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị lớn giữa một số thành viên và cuộc xung đột tiếp diễn trong bế tắc tại Ukraine. Tuyên bố đã không lên án Nga về cuộc xung đột ở Ukraine như mong muốn của các nước phương Tây, và kêu gọi tất cả các quốc gia không sử dụng vũ lực để chiếm lãnh thổ.
Tuyên bố New Delhi nêu rõ: "Chúng tôi kêu gọi tất cả các quốc gia duy trì các nguyên tắc của luật pháp quốc tế bao gồm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, luật nhân đạo quốc tế và hệ thống đa phương nhằm bảo vệ hòa bình và ổn định".
Mặc dù lưu ý rằng “G20 không phải là nền tảng để giải quyết các vấn đề địa chính trị và an ninh”, Tuyên bố vẫn kêu gọi khôi phục Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen mà Nga đã rút khỏi vào tháng 7 với lý do là Mỹ và EU không giữ cam kết về tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu các sản phẩm lương thực và phân bón của Nga.
Tuyên bố kêu gọi rõ ràng “việc cung cấp ngũ cốc, thực phẩm và phân bón/vật tư đầu vào không bị cản trở” từ cả Nga và Ukraine.
Tăng trưởng bền vững
Tuyên bố New Delhi kêu gọi tái định hình các thể chế tài chính toàn cầu để “thúc đẩy tăng trưởng, giảm bất bình đẳng và duy trì sự ổn định tài chính và kinh tế vĩ mô”.
Trước đó, vào sáng 9/9, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nói với các đại biểu rằng ông tham gia Hội nghị Thượng đỉnh G20 nhằm “củng cố tiếng nói của 'Thế giới phương Nam'”.
Tuyên bố cho rằng các nước đang phát triển nên cơ cấu lại các khoản nợ của mình trong một số trường hợp và các quốc gia này nên được tiếp cận với một “hệ thống thương mại đa phương không phân biệt đối xử, công bằng, cởi mở, toàn diện, công bằng, bền vững và minh bạch”.
Tài liệu cũng kêu gọi tăng cường nghiên cứu về “các loại ngũ cốc giàu dinh dưỡng và chống chịu được khí hậu” cũng như tăng cường sản xuất phân bón trên toàn cầu để chống lại tình trạng thiếu lương thực.
Chương trình nghị sự về khí hậu
Tuyên bố kêu gọi “thực hiện đầy đủ và hiệu quả Thỏa thuận Paris cũng như mục tiêu về nhiệt độ của nó”. Văn bản này nêu rõ, việc đạt được mục tiêu hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức cao hơn hai độ so với mức tiền công nghiệp sẽ đòi hỏi “những hành động có ý nghĩa và hiệu quả”, bao gồm thuế carbon cao hơn, chấm dứt trợ cấp nhiên liệu hóa thạch và loại bỏ dần năng lượng than.
Tuy nhiên, việc đạt được những mục tiêu này sẽ là một công việc tốn kém. Tuyên bố lưu ý rằng các nước đang phát triển sẽ cần tới 5,9 nghìn tỷ USD vào năm 2030, trong khi toàn thế giới sẽ cần 4 nghìn tỷ USD mỗi năm vào năm 2030 để giảm lượng khí thải carbon xuống mức 0 vào năm 2050.
Tại Hội nghị thượng đỉnh G20, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã đề nghị 20 nền kinh tế hàng đầu thế giới cần truyền đi thông điệp mạnh mẽ về chống khủng hoảng khí hậu.
Theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc, các nhà lãnh đạo G20 có khả năng chống lại cuộc khủng hoảng khí hậu đang "vượt quá tầm kiểm soát", kêu gọi họ định hình lại các quy tắc tài chính toàn cầu mà ông mô tả là đã lỗi thời và không công bằng. Ông Guterres cho rằng G20 phải đi đầu trong việc duy trì thỏa thuận hạn chế khả năng nhiệt độ toàn cầu tăng thêm 1,5°C vào năm 2030.
Ông Guterres nhấn mạnh, các nước có mức phát thải lớn cần nỗ lực nhiều hơn để cắt giảm khí thải và các nước giàu phải đáp ứng những cam kết tài chính về khí hậu. Đồng thời, Tổng Thư ký Guterres kêu gọi, các nước G20 cần đình chỉ những hoạt động liên quan đến cấp phép và tài trợ các dự án mới của chính phủ có sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Thế giới đa cực
Mặc dù các nhà lãnh đạo Ấn Độ, Trung Quốc và Nga đều báo trước sự xuất hiện của một trật tự thế giới “đa cực”, trong đó tập thể phương Tây không còn là trọng tài duy nhất trong quan hệ quốc tế, nhưng Tuyên bố của G20 đã tránh đề cập đến thuật ngữ này.
Thay vào đó, Tuyên bố New Delhi kêu gọi cải cách tại Liên hợp quốc, nhấn mạnh rằng Liên hợp quốc phải “có trách nhiệm với toàn bộ thành viên, trung thành với các mục đích thành lập và các nguyên tắc trong Hiến chương LHQ và thích nghi để thực hiện nhiệm vụ của mình”. Đặc biệt, Ấn Độ đã nhiều lần kêu gọi có một ghế thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và mong có thêm nhiều nước đang phát triển có ghế trong cơ quan này.
Tuyên bố kêu gọi “một chủ nghĩa đa phương toàn diện hơn và được tiếp thêm sinh lực” để “làm cho việc quản trị toàn cầu trở nên mang tính đại diện hơn”.
Theo đài RT, việc thảo luận về đa cực có thể sẽ chi phối các cuộc họp trong tương lai của G20, với các thành viên BRICS là Brazil và Nam Phi sẽ lần lượt đăng cai tổ chức hội nghị thượng đỉnh năm 2024 và 2025.
